hindistan'da Yetişen Evliyânın Büyüklerinden. İmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin Üçüncü Oğlu Olan Muhammed Saîd Fârûkî'nin Beşinci Oğludur. "hazret-i Vahdet" Lakabıyla, Kardeşleri Arasında Da "hazret-i Meyân Gül" İsmiyle Meşhûr Olmuştur. 1635 (h.1045) Senesinde Serhend'de Doğdu, 1710 (h.1122) Senesinde Vefât Etti.
âlim Ve Evliyâ Bir Âileden Gelen Abdülehad Serhendî Önce Babasından İlim Öğrendi. Onun Terbiyesinde Ve Sohbetinde Bulunup Mânevî Feyzlerine Kavuştu. Sonra Amcası Muhammed Ma'sûm Fârûkî'nin İlim Meclisinde Ve Sohbetinde Bulunarak Zâhirî İlimlerde Ve Tasavvufta Pek Yüksek Derecelere Kavuştu. Tefsîr, Hadîs, Fıkıh Gibi İlimlerde Ve Fen İlimlerinde Büyük Âlim Oldu.
amcası Muhammed Ma'sûm Fârûkî Hazretleri Abdülehad Serhendî'nin Tasavvuf Yolunda Daha Yüksek Derecelere Kavuşması İçin Ona Kırk Defâ Teveccühde Yâni Mânevî Olarak Çok Yardımda Bulunacağına Söz Verdi. Muhammed Ma'sûm Hazretleri Otuz Dört Defâ Teveccüh Ettikten Sonra Vefât Etti. Yeğeni Abdülehad İse, Her Gün Amcasının Kabrine Gitti. Amcası, Abdülehad'ın Her Gelişinde Allahü Teâlânın İzni İle Kabirden Kalkarak Yeğenine Teveccühde Bulundu Ve Onun Yüksek Mânevî Derecelere Kavuşması İçin Yardımcı Oldu. Yaptıklarını Da Bir Kâğıda Yazıp, Onun Eline Verdi. Bu Şekilde Teveccüh Adedini Kırka Tamamlayarak Sözünü Yerine Getirdi. Abdülehad Serhendî Hâdiseyi Muhammed Ma'sûm Hazretlerinin Oğullarına Anlattı Ve Elindeki Altı Adet Yazıyı Gösterdi. Onlar Babalarının Bizzât Kendi El Yazısını Görünce; "bu Büyük Kerâmet Ancak Ona Yakışır, Elhak Doğrudur." Dediler.
zâhirî İlimlerde Ve Tasavvufta Yüksek Derece Sâhibi Olan Abdülehad Serhendî Hazretleri İki Defâ Hacca Gitti. Birinci Gidişinde Babası Muhammed Saîd Fârûkî Ve Amcası Muhammed Ma'sûm-i Fârûkî İle Berâber Bulundu. Bu Gidişinde On Sekiz Yaşında İdi. Sevgili Peygamberimizin Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Kabr-i Şerîflerini De Ziyâret Eden Abdülehad Serhendî Hazretleri Peygamber Efendimizin Husûsî İltifâtlarına Kavuştu. Kabr-i Seâdeti Ziyâret Ederken Mazhar Olduğu İltifâtlardan Birisini Şöyle Nakletti:
peygamber Efendimizin Kabr-i Seâdetlerini Edeple Ziyâret Ediyordum. Üzerime Güzel Bir Hil'at Yâni Elbise Giydirildi Ve; "seni Kardeşin İle Kuvvetlendireceğiz." Buyruldu.
hac İbâdetini Yapıp Döndükten Sonra Babasının Ve Amcasının Hizmetine Devâm Etti. Önce Amcasının Ve Sonra Da Babasının Vefâtı Üzerine Babasının Yerine Geçip Talebelerine Ders Verdi. Bereketli Sohbetleriyle Onların Tasavvuf Yolunda İlerlemelerine Vesîle Oldu.
ilim, Fazîlet Ve Güzel Ahlâk Sâhibi Olan Abdülehad Serhendî Hazretleri Sohbetleri Sırasında Talebelerine Buyurdu Ki:
bize Ve Size Lâzım Olan; İslâmiyete Uymak Ve Büyüklerin Yolu Üzere İstikâmette Olmaktır. Bu İstikâmete, Kerâmetten Üstün Demişlerdir. Büyüklerden Biri Talebelerinden Birine, Vazîfe Verip Gönderirken Buyurdu Ki: "allahlık Ve Peygamberlik Dâvâsında Bulunma!" Talebe; "bundan Allah'a Sığınırım." Deyince, O Büyük Buyurdu Ki: "ben Ne İstersem, O Olsun Demek Allahlık, Beni İnkâr Eden, Kabûl Etmeyen Kâfirdir Demek, Peygamberlik İddiâ Etmektir."
kardeşine Yaptığı Nasîhatte De Buyurdu Ki:
"ey Can Kardeşim! Bu Dünyâ Amel Yeridir. Karşılık Yeri Âhirettir. Ameli, İşi Bitirmeden Ücret, Karşılık İstemek Yersizdir. İş Yapma Ve Amel Etme Bittiği Gün, Yapılan İşin Karşılığı İhsân Olunacaktır."
kötü Ve Zararlı Kimselerle Berâber Bulunmanın Mahzurları İle Şüphelilerden Sakınmak Hususunda Da:
"zararlı Kimselerin Sohbetinden, Arkadaşlığından, Şüpheli Yiyeceklerden Ve Çeşitli Şeyleri İstemek Arzularından Sakınınız. Bu Üç Kelimenin Bildirdiği Mânâları İyi Düşününüz." Buyurdu.
talebelerinden Birisi Kendisi İçin Nasîhat İsteyince Ona Hitâben Buyurdu Ki:
"azîzim, Nasîhatimi Can Kulağı İle Dinle! Allahü Teâlâ Hâzır Ve Nâzırdır. Her İşini Görmekte, Her Yaptığını Bilmektedir. O Hâlde Bilerek, Anlayarak Söyle. Bilerek Anlayarak Dinle. Bilerek Anlayarak İş Yap. Bunu Bilerek Dur. Bunu Bilerek Yürü. Kısaca Bugün Öyle Ol Ki, Yarın Mahcûb Olmayasın. Birkaç Gece Rahatsız Ol Da, Sonsuz Râhata Kavuş."
"iyi Ameli Sonraya Bırakıp Tehir Edenler Helâk Oldular. Sen Dersin Ki, Yarın Yaparım. Ya Yarına Kavuşamazsan! Yâhut Kavuşur Da, Bu İmkân, Sıhhat, Kuvvet Ve Rahatlığı Bulamazsan. O Zaman Çok Pişmân Olursun. Beyt:
çalış, İbâdet Et, Bırak Emeli,
son Nefese Kadar Bırakma Ameli.
insan Kendi Başına Değildir Ki, İstediğini Yapsın, Her Bulduğunu Alsın. Allahü Teâlâ Mahşer Yerinde, Herkese Amelini Gösterecektir. Hareketlerinden, Hareketsizliklerinden, Yaptıklarından Ve Söylediklerinden Herkes Hesap Verecektir. İşin Esâsını Düşünmelidir. Şefkatli Bir Ana Gibi Daha Ne Kadar Kendi Üzerine Titreyeceksin. Ne Zamâna Kadar, Kıymetli Cevherleri Bırakıp, Çocuklar Gibi Ceviz, Kozalak Peşine Koşacaksın."
ömrünü İslâmiyet'i Öğrenmek, Öğretmek Ve Kıymetli Eserler Yazmakla Geçiren Abdülehad Serhendî Hazretleri 1710 (h.1122) Senesinde Serhend'de Vefât Etti. Orada Defn Edildi.
sohbetlerinde Birçok Âlim Ve Evliyâ Yetiştiren Abdülehad Serhendî Hazretleri Birçok Kitap Yazdı. Babasının Güzel Ahlâkını Ve Yüksek Hâllerini letâif-i Medîne adlı Bir Kitapta Topladı. Öteki Eserlerinden Bâzıları Şunlardır: 1) Beydâvî Tefsî'rinin Bâzı Kısımlarına Yazdığı Hâşiyeler. 2) Mevedde. 3) Menşûr-üd-dürer Fî Fedâil-is-suver. 4) Sehâif-i Tis'a, 5) Bürhân-ı Celî, 6) Bedâyi-üş-şerâî, 7) Cennât-ı Semâniyye, 8) Sebîl-ür-reşâd, 9) Esrâr-ül-cumâ, 10) Risâle-i Men'i Sebâbe, 11) Şevâhid-üt-tecdîd, 12) Hayr-ül-kelâm, 13) Münâcât-ı Kebîr, 14) Münâcât-ı Sagîr, 15) Kısâs Ber-hak, 16) Neşr-ül-ıtr, 17) Şerh-i Kelime-i Tesbîh, 18) Şerh-i Kelime-i Tehlîl, 19) Şerh-i Mektûbât-ı Müceddîdî, 20) Ensâr-ül-fakr.
kerâmet Ve Menkîbeleri
gençlik Büyük Nîmettir
abdülehad Serhendî Kendisinden Nasîhat İsteyen Birine Şu Mektubu Yazdı:
"azîzim! Evvelkiler Çok Amel Etselerdi, Az Kabûl Ederlerdi. Şimdikiler Az Bir Şey Yapsalar, Çok Kabûl Ediyorlar. Bir Gümüş Verseler, Bir Altın Verdik Diyorlar. Çünkü Şimdi Bid'atler Çoğaldı, Nefsin Arzuları Her Yerde Mevcut, Zulmet Dalgaları İse, Birbiri Ardınca Gelmektedir. Heybetinden Öncekilerin Ve Sonrakilerin Titrediği, Cinlerin, İnsanların Ve Hayvanların Dehşetinden Şaşırdığı Büyük Korku Geldi. Haşir Ve Neşir Günü Çok Yaklaştı. Bir Bölük Cennet'e, Bir Bölük Cehennem'e Gitsin Denecek Gün Geldi Çattı. İşte Bunları Düşünüp Uyanmalı, Hakîkatleri Gören Gözleri Açmalıdır. Akıllı Gençlere, Düşünen Yaşlılara Yazıklar Olsun Ki, Gaflet Pamuğunu Kulaklarından Çıkarmıyorlar Ve Gurur Perdesini Basîret Gözlerinden Uzaklaştırmıyorlar.
azîzim! Gençlik En Büyük Nîmettir. Elden Geldiği Kadar En İyi Vakitleri, En İyi İşlere Sarf Etmelidir. Kıymetli Cevherleri, Çocuklar Gibi Oyuncaklarla Değişmemelidir. İstîdâd Toprağınız Temiz Ve Yüksektir. Sakın Onu Boş Koymayın. Yâhut Bozuk Tohum Ekmeyin."
abdülehad Serhendî Hazretlerinin Hepsi Âlim, Fazîlet Ve Güzel Ahlâk Sâhibi Dört Oğlu Vardı. Bunlardan Birincisi Şeyh Ebû Hanîfe'dir. Abdülehad Serhendî'nin Vefâtından Sonra Beş Veya Altı Sene Onun Dergâhında Kalıp Talebelerine Ders Verdi. Daha Sonra İshal Hastalığından Vefât Etti. Ebû Hanîfe'nin İki Oğlundan Biri Olan Muhammed Zeki Babasının Hac İçin Gittiği İki Seferde Hizmetinde Bulundu. Abdülehad Serhendî Hazretlerinin İkinci Oğlu Şeyh Muhammed Takî Olup, Zâhirî Ve Mânevî Fazîletlerle Süslenmişti. Uzun Müddet Babasının Dergâhının Hizmetini Görmüştür. Pekçok Kimse Onun Vâsıtasıyla Hidâyete Kavuşmuştu. Babası Abdülehad Serhendî Hazretleri Gibi Güzel Şiirler Söylerdi. Abdülehad Serhendî Hazretlerinin Üçüncü Oğlu Şeyh Muhammed Murâd İdi. Babasının Haremeyn'e, Mekke Ve Medîne'ye Yaptığı Yolculuk Sırasında Onun Hizmetini Görmüştü. Onun Da Şeyh Enverullah İsimli Bir Oğlu
vardı. Abdülehad Serhendî Hazretlerinin Dördüncü Oğlu Nûr-ul-hak İdi. Zâhirî İlimlerle Ve Bâtınî Feyzlerle Süslenmişti.
abdülehad Serhendî Hazretlerinin Talebelerine Ve Sevdiklerine Yazdığı Mektupları, Halîfelerinden Muhammed Murâd Keşmîrî Toplamıştır. Mevlânâ Abdullah Cân Fârûkî Tertib Etmiştir. Ekserisi Farsça Olup, İçerisinde Yüz On Dokuz Mektup Vardır.
kaynaklar
1) Gülşen-i Vahdet Mukaddimesi
2) Umdet-ül-makâmât; S.243
3) Persian Literature; C.2, S.1257
4) Hazînet-ül-asfiyâ; C.1, S.662
5) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.16, S.258
6) İslâm Meşhûrlarıansiklopedisi; C.1, S.26
7) Muhammed Ma'sûm Fârûkî; S.249
