evliyânın Büyüklerinden. İsmi Abdullah Bin Hubeyk Bin Sâbık, Künyesi Ebû Muhammed, Nisbesi El-kûfî, El-antâkî'dir. Kûfe'de Doğdu. Antakya'da Yaşadı. Doğum Ve Vefât Târihleri Bilinmemektedir.
abdullah Bin Hubeyk Büyük Âlim Yûsuf Esbât'ın Derslerinde Yetişti. İlim Ve Feyz Aldı. Tasavvufta Evliyânın Büyüklerinden Süfyân-ı Sevrî Hazretlerinin Yolunu Tâkib Etti. Zühd Ve Takvâda Üstün Bir Dereceye Yükseldi. "bu Ümmet İçinde Yahyâ Aleyhisselâmın Zühdüne Sâhib Zât" Diye Meşhûr Oldu.
abdullah Bin Hubeyk Hazretleri Amel Ve İbâdete Büyük Önem Verir İbâdetlerdeki İhlâs Üzerinde Dururdu. Edeb, Havf Ve Recâ, Ümidle İstek, Haramlardan Sakınma, Nefse Düşmanlık, Kalp Temizliği; Üzerinde Durduğu Diğer Önemli Hususlardır.
horasan'dan Feth Bin Şehraf İsminde Bir Sevdiği Geldi Ve Kendisinden Nasîhat Ricâ Etti. Buyurdu Ki:
"ey Horasanlı! Dilinle Yalan Söyleme, Gözünle Harama Bakma. Kalbinle Müslüman Kardeşine Hased Etme. Kin Tutma Ve İyi Şeyler Arzu Et. Eğer Böyle Yapmazsan, Sonunda Bedbaht Olursun."
allahü Teâlânın Sonsuz İhsânına Rağmen Günah İşlemekte ısrar Edenleri; "sana İyilik Edene Bile Kötülük Ediyorsun. Kötülük Edene Nasıl İyilik Edebilirsin." Diyerek, Gafletten Uyandırırdı.
kendisine; "ne Kadar İlim Tahsil Etmeliyiz?" Diye Soruldu. Cevap Olarak; "iyi İle Kötüyü Birbirinden Ayıracak Kadar Olsun Öğreniniz." Buyurdu.
abdullah Bin Hubeyk Hazretleri Tama', Aç Gözlülük Etmekten, İnsanları Sakındırır Ve; "tamahkâr, Aç Gözlü İnsan Tama' Zincirine Bağlanmış Ölüye Benzer. Kalbteki Tama' Kalbi Mühürler, Mühürlü Kalb İse Ölüdür. Mü'min Tamahkâr Olmaz. Nefsin Şehvet Ve Arzularına Uymaz." Buyururdu.
ümid Ve Korku Hakkında İse Şöyle Buyurdu: "korkunun En Faydalısı Günah İşlemene Engel Olan, Elden Kaçırdığın Fırsatlar İçin Uzun Uzun Üzülmene Sebeb Olan Ve Geriye Kalan Ömür İçinde Seni Devamlı Olarak Düşündüren Korkudur. Ümidin En Faydalısı İse Amel Etmeni Kolaylaştırandır.
ümid Üçe Ayrılır: 1) İyi Amel Yapıp Kabul Edilmesini Umanın Ümidi. 2) Kötü İş Yapıp Ve Tövbe Ederek Affedilmesini Umanın Ümidi. 3) Devamlı Günah İşleyip De Kendisini Allahü Teâlânın Affedeceğini Umanın Ümidi. Bu Ümid Makbûl Değildir."
amel İhlâs Ve Sıdk Hakkında Buyurdu Ki:
"amelde İhlâs Amelden Daha Zordur. Kul Kendisiyle Allahü Teâlâ Arasındaki Hususlarda Tam Olarak Sıdk, Doğruluk Üzere Bulununca Allahü Teâlâ Onu Gayb Hazînelerine Vâkıf Kılar."
"allahü Teâlâ Kalbleri Kendini Anmak İçin Yarattığı Hâlde, İnsanlar Onları Şehvet, İstek Ve Arzû İle Doldurmuştur. Kalplerden Şehvetin İzini Silecek Şey Yalnız Allahü Teâlânın Korku Ve Sevgisidir."
abdullah Bin Hubeyk Hazretleri İşlediği Amele Güvenenleri; "işlediğin Fazîletli Amele Güvenerek Azâb Olunmaktan Korkmazsan Helâk Olursun." Diye Îkâz Edip Uyarırdı.
kur'ân-ı Kerîmi Ezberlemiş Olanların İsyân Ve Günâha Düşmesine Şaşar Ve Şöyle Derdi:
ehl-i Kur'ân Bir Günâh İşleyeceği Zaman Göğsündeki Kur'ân-ı Kerîm Lisân-ı Hâl İle Ona Şöyle Seslenir: "allahü Teâlâya Yemîn Olsun Ki Sen Beni Bu İş İçin Ezberlemedin!" O Günahkâr Kişi Eğer Bu Sesi Duyabilecek Olsa Allahü Teâlâdan Hayâ Ederek Düşer Can Verirdi.
abdullah Bin Hubeyk Hazretleri En Büyük İlâhî Cezânın Duâ Ve İbâdetin Lezzetinin Kalbten Alınması Olduğuna İnanırdı. Boş Şeylerle Uğraşmanın, Lüzumsuz Şeylere Kulak Vermenin Kalpteki İbâdet Ve Tâattan Zevk Alma Duygusunu Söndürdüğüne İnanır, Kendisini Sevenleri Gönül Uyanıklığına Teşvik Ederdi.
buyurdular Ki:
"kim, Allahü Teâlânın Rızâsı İçin Nefsini Ayıplarsa, Allahü Teâlâ Onu Gazâbından Korur."
"kötü Ve Yanlış Sözleri Çok Dinlemek, Tâatın, İbâdetin Tadını Kalbden Siler."
"yarın Sana Zarar Verecek Şeyler İçin Keder Ve Gam İçinde Bulun. Âhiret Saâdetini Harâb Eden Şeyler İçin Üzül. Yarın Sana Fayda Vermeyecek Şey İçin Sevinme!"
"en Faydalı Korku, İnsanı, Günahlardan Ve Kötülüklerden Alıkoyanıdır. İnsana, Boşuna Geçen Ömrü İçin Üzülmek Yaraşır. Kalan Ömrünü De İyi Kıymetlendirmesi Lâzımdır."
"kalbime Uygun Gelmeyen, İçime Rahatlık Vermeyen Bir Şeyi Terk Ederim."
biri Nasîhat İstediğinde Rivayet Ettiği Hadis-i Şeriflerle Cevab Verirdi.
"kişinin Mâlâyânîyi (boş Ve Faydasız Şeyleri) terk Etmesi, Onun Müslümanlığının Güzelliğindendir."
yine Buyurdu Ki:
ebû Hüreyre Radıyallahü Anh Rivâyet Etti. Birisi Resûlullah Efendimize Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Gelerek: "yâ Resûlallah! Dünyâlık Elde Etmek Gâyesi İle Gazâya Giden Kimse İçin Ne Buyurursunuz?" Diye Sordu. Resûlullah Efendimiz; "onun İçin Ecir (sevap) yoktur." buyurdular. Ebû Hüreyre Bu Durumu Eshâb-ı Kirâm Arasında Anlatınca Onlar; "belki Sen Bunu Resûlullah Efendimizden İyi Anlamadın." Dediler. Bunun Üzerine Ebû Hüreyre Hazretleri Tekrar Resûlullah Efendimizin Yanına Döndü Ve Bu Husûsu Sordu. Resûlullah Efendimiz Üç Kerre; "onun İçin Ecir Yoktur." buyurdular.
enes Bin Mâlik'den Rivâyet Etti. Birisi Resûlullah Efendimize Geldi; "yâ Resûlallah! Kıyâmet Ne Zaman?" Diye Sordu. Resûlullah Efendimiz; "kıyâmet Koptu (farz Et). onun İçin Ne Hazırladın?"diye Sordu. O Zât; "fazla Bir Şey Hazırlamadım. Fakat Ben, Allah Ve Resûlünü Seviyorum." Dedi. Bunun Üzerine Peygamber Efendimiz; "senin İçin Tahmîn Ettiğin Vardır. Sen Sevdiğin İle Berâbersin."buyurdu.
keramet Ve Menkîbeleri
iyi İnsan Kimdir?
abdullah Bin Hubeyk'e; "iyi İnsanları Nasıl Ayırd Edebiliriz?" Dediler. Cevâben Buyurdu Ki:
"iyi İnsanların Güzel Âdetlerinden Birisi, Allahü Teâlâyı Gece Gündüz Anmalarıdır. O'nu Anma Zikir Kalb Ve Dille Olur. Ancak Kalbin Zikri Daha Üstündür." Sonra;
"kalblerinizi, Allahü Teâlâyı Anmakla Diriltiniz. Onun Korkusuyla Doldurunuz. O'nun Sevgisiyle Nurlandırınız. O'na Kavuşma Arzusuyla Sevinçlendiriniz Ve Biliniz Ki; O'na Olan Sevginiz Derecesinde Yükselir, Niyetlerinizin Doğruluğu İle, Nefsinizi Kahreder, Şehvetlerinizi Yenip Amellerinizi Temiz Kılabilirsiniz." Buyurdu.
bilhassa Helâl Lokma Yemeğe Çok Dikkat Ederdi. Buyurdu Ki:
"beş Şey Vardır, Kalp Katılaştığı Zaman Onun İlacı Olur: Birincisi, Sâlih Kimselerle Görüşmek Ve Onların Meclisinde Bulunmak. İkincisi, Kur'ân-ı Kerîmin Mânâsını Düşünerek Okumak. Üçüncüsü, Karnını Doyurmayıp, Helâldan Az Bir Şey Yemekle Yetinmek. Zîrâ Helâl Yemek Kalbi Aydınlatır. Dördüncüsü, Allahü Teâlânın Kâfir Ve Günahkâr İçin Hazırladığı Acı Azâbı Ve Tehdidini Düşünmek. Beşincisi, Kendisini Allahü Teâlâya Kulluk Vazifesini Yapmakta Âciz Ve Noksan Görmek, Bununla Berâber Allahü Teâlânın Lütuf Ve İhsânını Düşünmektir. Bu Tefekkür Olup, Bundan Hayâ Meydana Gelir. Tefekkürden Bir Kısmı Da Şunlardır: Allahü Teâlânın Seni, Her Şeyinle, İçini Dışını Bildiğini Her An O'nun Seni Gördüğünü Düşünmek, Dünyâ Hayâtını, Dünyâ Hayâtının Meşgûliyetlerinin Çokluğunu, Dünyâ Hayâtının Çok Çabuk Geçtiğini, Âhiretin Ve Nîmetlerin Devamlı Olduğunu Akıldan Çıkarmamak, İşte Tefekkür Dünyâya Düşkün Olmayıp, Âhirete Rağbet Etmek Gibi Meyveler Verir. Ölümün Geleceğini, Fırsatı Kaçırdıktan Sonra Pişmanlık Olacağını Düşünmek. Böyle Tefekkürün Meyvesi; Uzun Emel Sâhibi Olmamak, Amellerini Düzeltmek, Âhirete Hazırlık Yapmaktır."
kaynaklar
1) Hilyet-ül-evliyâ; C.10, S.168
2) Nefehât-ül-üns; S.118
3) Tabakât-üs-sûfiyye; S.141
4) Risâle-i Kuşeyrî; S.99
5) Tabakât-ül-kübrâ; C.1, S.83
6) Sıfat-üs-safve; C.4, S.254
7) Tezkiret-ül-evliyâ; C.2, S.4
8) Keşf-ül-mahcûb; S.128
