evliyânın Meşhurlarından. İsmi Abdullah Bin Muhammed Bin Menâzil, Künyesi Ebû Muhammed'dir. Doğum Târihi Bilinmemektedir. 940 (h. 329) Senesinde Nişâbur'da Vefât Etti. Kabri Enbâr Şehidliğindedir. Hocası Evliyânın Büyüklerinden Olan Hamdun Kassâr Hazretleridir. Onun Derslerinde Ve Sohbetlerinde Yetişip Zâhir, Bâtın, Açık Ve Gizli İlimlerde Âlim Oldu. Tasavvufta Yüksek Haller, Fazîletler Sâhibi Ve Hadîs İlminde Âlim İdi. Pek Çok Hadîs-i Şerîf Dinlemiş Ve Yazmıştır.

abdullah Bin Menâzil, Hamdun Bin Ahmed'den Nasîhat İstemişti. O Da; "gücün Yettiği Ve Elinden Geldiği Kadar Dünyalık Bir Şey Sebebiyle Kızmamaya Gayret Et." Buyurdu.

abdullah Bin Menâzil Hazretleri Buyurdu Ki:

"insanlar Edebe, İlimden Çok Daha Fazla Muhtaçtır."

"devamlı Utanmaktan Ve Sıkılmaktan Bahseden, Fakat Allahü Teâlâdan Sıkılmayan Kimseye Ne Kadar Şaşılır."

"ihtiyâcı Olmayan Bir Şeye Muhtâc Gözüken, Muhtâc Olduğu Bir Şeyi Kaybeder."

"allahü Teâlâ Çeşitli İbâdetleri Bildirdi. Sabrı, Sıdkı, Namazı, Orucu Ve Seher Vakitleri İstiğfâr, Tövbe Etmeği Buyurdu. İstiğfârı En Sonra Söyledi. Böylece Kula, Bütün İbâdetlerini, İyiliklerini Kusûrlu Görüp, Hepsine Af Ve Mağfiret Dilemesi Lâzım Oldu."

"çalışıp Da Tevekkül Etmek, Bir Yere Çekilip İbâdet Yapmaktan Hayırlıdır."

"kendisinden İlim Öğrendiği Zâtta, Ayıp Ve Kusur Arayan, Onun İlminden, Feyiz Ve Bereketinden Faydalanamaz."

"tevekkül Sâhibi, Her Şeyden Yüz Çevirip Allahü Teâlâya Dönen Kimsedir."

"farzlardan Birini Edâ Etmeyen, Sünneti Yapmama Belâsına Yakalanabilir. Sünneti Terk Edenin İse Bid'ate, Hurafeye Düşmesi Muhakkaktır."

"sâhib Olduğun Zamanların En Üstünü, Nefsinin İstek Ve Arzularından Kurtulduğun Ve Halk İçin Kötü Düşünmediğin Vakittir."

"nefsi İçin Bir Hizmetçi İstemediği Müddetçe Kul, Kuldur. Kendisi İçin Bir Hizmetçi İstedi Mi, Yüksek Derecesinden Düşmüş Ve Kulluğun Edeblerini Terkedip Sınırlarını Aşmış Olur. Çünkü Başkasının Kendisine Hizmet Etmesini İsteyecek Kadar Nefsini Büyük Görmüştür."

"eğer Bir Kul Ömrü Boyunca Bir An Riyâ Ve Nifaksız Kalırsa, O Bir Ânın Bereketini Ömrünün Sonuna Kadar Duyar."

"ârif, Gafletten Uzak Olup, Hiçbir Zaman Kendini Beğenmez, Ucba Kapılıp Kibirlenmez."

"edeb Nedir?" Diye Sorulunca; "çok Çeşitli Târifleri Yapılmıştır. Biz Deriz Ki, Edeb İnsanın Nefsini Bilmesi, Tanımasıdır." Buyurdu.

"insanlar Kendi Şekâvet Ve Haksızlıklarına, Haddi Aşmaya Âşık Olurlar. Yâni Dâimâ Kendilerini Bedbaht Edecek Şeyleri Yapmak İsterler."

ebû Ali Dekkâk, Abdullah Bin Menâzil'in Vefâtını Şöyle Anlatmıştır:

bir Gün Ebû Ali Sekafî İle Konuşuyorlardı. Söz Arasında Abdullah Bin Menâzil, Ebû Ali Sekafî'ye; "ölüme Hazır Ol, Çünkü Ölümden Kurtulmanın Çâresi Yoktur." Dedi. Bunun Üzerine O Zat; "ey Abdullah Sen De Hazır Ol, Şüphesiz Öleceksin." Deyince Abdullah Bin Menâzil Hazretleri Kolunu Yastık Gibi Uzattı, Başını Kolunun Üzerine Koydu Ve; "işte Öldüm." Diyerek, Kelime-i Şehâdeti Söyledi Ve O Anda Vefât Etti.

bu Durum Karşısında Ebû Sekafî Hazretleri Donakaldı. Söyleyecek Bir Söz Bulamadı. Çünkü Abdullah Bin Menâzil'e Fiilen Mukâbele Etmek İmkânına Sâhip Değildi. Ebû Ali Sekafî'yi Dünyâya Bağlayan Bir Takım Sebepler Vardı. Abdullah Bin Menâzil'in İse Allahü Teâlâdan Başka Meşgûliyeti Yoktu. Dünyâ İle Alâkasını Kesmişti.

beyitler

son Nefes Belli Olmaz

abdullah Bin Menâzil, Ulemâdan, Büyük Zat,

nişâbur'da Yetişip, Orada Etti Vefât

o, Bir Gün Vâz Ederken, Buyurdu Ki: (ey İnsan!

hazırlan Son Nefese, Deme Daha Var Zaman.

o "son Nefes" Dediğin, Gelir Bu Gün, Ya Yârın,

şimdi Ne Hazırlarsan, İşte O, Senin Kârın.

her Nefesi Alırken, Âgâh Ol, Etme Gaflet,

her Birinin, Son Nefes Olduğunu Kabûl Et.

her Namazı Kılarken, De Ki: "hiç Belli Olmaz,

bu, Benim Kılacağım, Belki De En Son Namaz."

her Yemek Yediğinde, De Ki: "bu, Son Yemeğim,

öbür Öğüne Kadar, Belki Gelir Ecelim."

her Gece Abdest Alıp, Girerken Yatağına,

de Ki: "belki Ölürüm Ve Çıkamam Yarına.")

nasîhat İstemişti, Kendisinden Bir Mü'min.

buyurdu: (öfkelenme, Dünyalık Bir Şey İçin.

insan Öfkelenince, Örtülür Aklı O An,

şeytan Onun Boynuna "bir Yular" Takar Heman.

o, Kendi Aklı İle, Edemez Hiç Hareket,

zîrâ Onun Aklını, Örtmüştür Öfke, Hiddet.

"şeytanın Oyuncağı", Olur Artık O Kişi,

onun Emrine Göre, Yapar O, Her Bir İşi.

peygamber Efendimiz, Buyurdu Ki Bu Bâbda:

"hemence Oturunuz, Kızdıysanız Ayakta.

eğer Oturmakla Da, Sâkin Olmaz İseniz,

bir Mikdar Yatınız Ki, Zâil Olsun Öfkeniz.")

kaynaklar

1) Tezkiret-ül-evliyâ; C.2, S.90

2) Şezerât-üz-zeheb; C.2, S.330

3) Nefehât-ül-üns; S.200

4) Nefehât-ül-üns (osmanlıca); S.366

5) Tabakâtüs-sûfiyye; S.366

6) Risâle-i Kuşeyrî; S.161

7) Kevâkib-üd-düriyye; C.2, S.54

8) Tabakât-ül-kübrâ; C.1, S.107

9) Fâideli Bilgiler; S.167

10) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.3, S.345