tâbiîn Devri Velîlerinden. İsmi, Abdullah Bin Zeyd Bin Amr El-cevmî, Künyesi Ebû Kilâbe'dir. Basra'da Doğdu. Doğum Târihi Bilinmemektedir. 722 (h.104) Senesinde Şam'da Vefât Etti.

abdullah Bin Zeyd, Eshâb-ı Kirâmdan Sâbit Bin Kays, Enes Bin Mâlik Ve Tâbiînden Büyük Âlim Katâde'den (r.anhüm) Ders Alıp İlimde Yükseldi. Hadîs-i Şerîf İlminde Sika, Sağlam, Güvenilir Bir Zât Oldu. Bir Hadîs-i Şerîfi Öğrenmek İçin Uzun Süre Seyâhat Ederdi. Bu Hâlini Şöyle Anlatır:

hiç Bir İşim Olmadığı Halde Medîne'de, Sırf Bir Hadîs-i Şerîfi Daha Önce Duymuş Olan Bir Şahıstan Dinlemek İçin Üç Gün Kaldım.

hadîs-i Şerîflerin Toplanıp, Yazılması İçin Uğraşırdı. Vefâtından Evvel, Kitaplarının Tâbiînin Büyüklerinden, Fıkıh Âlimi Ve Evliyâdan Ebû Eyyûb-i Sahtiyânî'ye Verilmesini Vasiyet Etti. Bir Deve Yüküne Yakın Kitâbı Ebû Eyyûb-i Sahtiyânî'ye Verildi.

abdullah Bin Zeyd Devamlı Helâl Kazanmayı Teşvik Ederdi. Bir Gün Eyyûb-i Sahtiyânî'ye; "çarşıya Git, İş Ara. Zirâ En Büyük Huzûr İnsanlara Muhtâc Olmamaktır." Buyurdu. Başka Birine De; "seni, Geçimini Temin Ederken Görmek, Câmi Köşesinde Görmemden Daha Sevimlidir." Buyurdu. Döküntü Hurma Satan Ve Sohbetine Devâm Eden Bir Talebesi Vardı. Ona; "ben, Senin Sohbet Meclisinden Faydalandığını Zannediyordum. Fakat Şu Bir Hakikattir; Allahü Teâlâ Kötü Olan Her Şeyden Bereketini Almıştır." Buyurdu.

çok Sıcak Bir Günde Bir Kâfile İle Hacca Gidiyordu. Susuzluğu Çok Şiddetli İdi. Ellerini Açıp; "yâ Rabbî! Sen Hararetimi Ve Susuzluğumu Giderirsin." Diye Duâ Edince, Başı Üzerinde Bir Bulut Belirip Üzerine Yağmur Yağdı. Elbisesi ıslandı Ve Susuzluğu Gitti. Lâkin Kâfilede Bundan Başkasına Bir Damla Yağmur Düşmedi.

abdullah Bin Zeyd Hazretlerinin Hikmetle Dolu Pekçok Nasîhat Ve Sözleri Vardır. Bir Gün; "hem Dünyâ, Hem De Âhirette Yaşayan Kimseye Ne Saâdet!" Buyurunca; Âhirette Nasıl Yaşandığı Kendisinden Soruldu, Cevâbında; "böyle Bir İnsan Dünyâda Allahü Teâlâyı Hatırından Çıkarmadı, Dâimâ O'na Yalvardı Ve Bu Sâyede Âhirette O'nun Rahmetine Mazhar Oldu." Buyurdu.

"kimlerden Uzak Duralım?" Diye Soruldu. Cevâben; "arzu Ve İstekleri Peşinden Koşanlarla Berâber Oturup Kalkmayınız. Onlarla Konuşmayınız. Çünkü, Sizi Kendi Sapıklıklarına Düşürmelerinden Zihninizi Karıştırmalarından Korkuyorum." Buyurdu.

bir Tanıdığı Arkadaşından Şikâyet Etmişti. "sana, Din Kardeşinden İstemediğin Bir Şey Ulaşırsa, Onun İçin Bir Özür Ara. Bir Mâzeret Bulamazsan, Kendi Kendine, Belki Benim Bilmediğim Bir Durum Vardır, De." Buyurdu.

bid'at Yâni Dinde Sonradan Ortaya Çıkarılan Ve Dindenmiş Gibi Olan Hurâfelere Ve Bid'at Sâhiblerine Çok Kızar Ve Şöyle Derdi:

"bid'at Ehli İle Oturmayınız. Onlarla Sohbet Etmeyiniz. Zîrâ Sizi Dalâlete Düşürebilirler Veya Bilmediğiniz Kötülüklere Bulaştırabilirler. Bir Kimse Bir Bid'at Ortaya Çıkarırsa Onunla Harb Ederim."

ilim Sâhipleri Sorulduğunda:

"âlimler Üç Kısımdır. Bir Kısmı, İlmi İle Amel Eder, İnsanlar Da Onun İlmiyle Amel Ederler. Diğer Bir Kısmı, İlmi İle Amel Eder, Fakat İnsanlar Onun İlmiyle Amel Etmez. Başka Bir Kısmı Da İlmiyle Kendisi Amel Etmediği Gibi İnsanlar Da Amel Etmez." Buyurdu.

kendisine Münâfıkların Âhiretteki Hâlleri Nasıldır? Denildi. Buyurdu Ki:

"kıyâmet Günü Arş-ı A'lâ Tarafından Bir Münâdî Yûnus Sûresi 62. Âyet İle Meâlen; "ey Allah'ın Sevgili Kulları! Sizin İçin Bir Korku Yoktur. Siz Mahzûn Da Edilmezsiniz." nidâ Eder. Bu Nidâdan Sonra Herkes Başını Yukarı Kaldırır Ve; İnandık Îmân Ettik, Derler. Ancak, Münâfıkların Başları Hiç Yukarı Kalkmaz Ve Eğik Kalır."

bir Defâsında Da; "allahü Teâlâya Şükre Sebeb Olan Dünyâlık İnsana Zarar Vermez." Buyurdu.

"bir Sözü Anlamayacak Kimseye Söyleme! Çünkü O Söz, Ona Zararlı Olup, Fayda Vermez."

abdullah Bin Zeyd Hazretleri Namazlardan Sonra "allahümme İnnî Es'elüke't-tayyibât Ve Terk-el-münkerât Ve Hubbe'l-mesâkîn Ve En Tetûbe Aleyye Ve İzâ Eradte Lî İbâdike Fitneten En Teveffenî Gayre Meftûnin." Duâsını Okurdu.

bir Talebesi Nasîhat İstediğinde Rivâyet Ettiği Şu Hadîs-i Şerîfleri Bildirdi.

"üç Şey Vardır Ki, Bunlar Kimde Bulunursa O Kimse İmânın Tadını Bulur. Birincisi, Bir Kimseye Allah Ve Resûlü, Başkalarından Daha Sevgili Olmak. İkincisi, Bir Kimse Sevdiğini Allah İçin Sevmek. Üçüncüsü, Bir Kimseyi Allah Küfürden Kurtardıktan Sonra Tekrar Küfre Dönmekten, Ateşe Atılmaktan Tiksindiği Gibi Tiksinmek."

"işlerin En Hayırlısı, Çok Aşırı Veya Eksik Olmayıp, Orta Mertebede Olanıdır."

kaynaklar

1) Hilyet-ül-evliyâ; C.2, S.282

2) El-a'lâm; C.4, S.88

3) Tehzîb-üt-tehzîb; C.5, S.224

4) Tezkiretü'l-huffâz; C.1, S.94

5) Sünen-i Dârimî; C.2, S.470

6) Câmiu Kerâmât-il Evliyâ; C.2, S.104

7) Tehzîb-i İbn-i Asâkir; C.7, S.426