osmanlı Devletinin Son Devresinde Yetişen Âlim Ve Evliyâdan. İsmi Ahmed Bin Muhammed Bin İsmâil'dir. Ankara'da Doğdu. Doğum Târihi Kesin Olarak Bilinmemektedir. İlim Ve Fazîlet Sâhibi Bir Zât Olarak Yetişti. Asrın Fazîletlilerinden El-hâc Ahmed Hilmi Adıyla Tanındı. 1916 (h.1335) Senesi Muharreminin (12 Teşrîn-i Sânî) Pazar Günü İzmit'te Vefât Etti. Sultan Orhan Câmii Civârındaki Bağçeşme Kabristanına Defnedildi.
ahmed Hilmi Efendi, İlim Ve Edeb Üzere Yetişip, Ahmed Ziyâüddîn Gümüşhânevî Hazretlerinin Talebeleri Arasına Girdi. Hocasından Tasavvuf Yollarından Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî Hazretlerinin İnsanları Yetiştirmedeki Terbiye Usûlü Olan Hâlidiyye Kolundan İcâzet (diploma) Aldı. Sonra İzmit'te Fevziye, Taşıçılarbaşı Ve Yeni Cumâ Câmilerinde İmâm Ve Hatiplik Yaptı. Bu Vazîfesi Sırasında Haftanın Salı Ve Cumâ Günleri Yatsı Namazından Sonra Hatm-i Hâcegân Gibi Hayırlı İşlerle Meşgûl Oldu. Çok Kimseyi Allahü Teâlâyı Anmaya Ve Hatırlamaya Alıştırdı. Onların Gönüllerinin Toplanmasına Çalıştı. Bilâhare Çıkan Dedikodular Yüzünden Kastamonu Taraflarına Gönderildi. Orada İkâmete (kalmaya) Memur Edildi.
ahmed Hilmi Efendi Orada Müslümanların Dinlerini Korumaları İçin Lâzım Olan Bilgileri Öğrenmelerine Dâir Muhibbü'l-fıkh Li Hıfzı'd-dîn İsmindeki Eserini Hazırlayıp Neşretti. Daha Sonraları İzmit'e Döndü. Vakitlerini Medresede Ders Ve Talebe Yetiştirmekle Ve İbâdetle Geçirdi. Vefât Haberi Zamânın İkdâm Gazetesi'nin 15 Muharrem 1916 Pazar Günkü Nüshasında İrtihal Başlığı Altında Şöyle Yayınlandı:
"izmit'te Gâzi Süleymân Paşa Medresesi Müderrisi Hulefâ-i Nakşibendiyye-i Hâlidiyyeden Ve Fudalâ-yı Asrdan Ankaralı Hacı Ahmed Hilmi Efendi İrtihal-i Bekâ Eylemiştir. Mevlâ-yı Müteal Rahmet Eyleye. İzmit'te Orhan Câmii Civârındaki Kal'a Kabristanına Defnedilecektir."
ahmed Hilmi Efendi Kitabını Yazma Sebebini Şöyle Anlatır:
kastamonu Vilâyetinde İkâmete Memur Olduğum Günlerden Birinde Sâlih Bir Zâta Misafir Oldum. O Esnâda Bana Anlattı: Onun Sevdiklerinden Biri Hasta Olmuş. Tedâvî İçin Bir Tabîb Getirmişler. O Tabîb Misâfir Olduğum Zâta; "bir Hasta İçin Bir Köye Gitmiştim. Orada İhtiyar Bir Adama Peygamber Ve Kitabınızın İsmi Nedir Diye Sordum. O İhtiyar Cevap Veremeyip Sükût Etti. Sonra Ben O Adama, Peygamberimin İsmi Îsâ, Kitâbımın İsmi İncîl'dir. Bak Ben Biliyorum Sen Bilmiyorsun, Dedim." Diye Anlatmış.
bu Anlatılan Gayretime Dokundu. İnsanlara Nasîhat Olarak Vâzda Ve Dışarıda Hoca Efendilere İşin Önemini, Vehâmetini Söylemişsem De, İçimdeki Ateş Dinmedi. Bir Zaman Devrekâne Nâhiyesinde Tevfikiyye Medresesinde Ders Okuturken İhlâs Sâhibi Bir Zât Bu Eseri Hazırlamamızı İstedi. Allahü Teâlâya Tevekkül Ederek Yazmaya Başladım Ve Bu Eser Meydana Geldi.
imâm Ve Hatip Efendilere Tavsiye Ve Ricâ Ederim Ki, Cumâ Günü Ve Cemiyetlerde (toplantılarda) İlmihâle Dâir Bilgiler Okumalı, Yalnız Sıbyanlar (çocuklar) İle Yetinmeyip, Cumâ Namazından Evvel Dürri Yektâ Şerhi Ve İmâm-ı Birgivî'nin Vasiyyetnâme'si Ve Bunun Şerhlerinden Edinmeli Ve Ahâliye (müslümanlara) Okumalıdır.
ahmed Hilmi Efendi Yine Şöyle Anlatır:
peygamber Efendimiz; "âlimler, Peygamberlerin Vârisleridir." Buyurdu. Dînin Emir Ve Yasaklarını Bildirmede Âlimler Vâristir. Peygamberler Dîni, Diyâneti İnsanlara Bildirip Açıklamakta Neler Çektiler. Fakat İlâhî Emir Ve Dînî Vazîfeyi Bildirmekten Geri Durmadılar.
insanlar İse Onlara Bu Tebliğ Ettikleri, Bildirdikleri Şey Sebebiyle Düşman Olurlardı. Peygamberler Cenâb-ı Hakk'a Tevekkül Edip (sığınıp, Güvenip) Onlardan Korkmadılar. Bizler İse Dünyâ Geçimini Düşünüp Ararız. Onu Da Tamam Elde Edemeyiz. Bâzımız Dünyâda Ve Âhirette Perişan Olur Gider. Dîni Öğretmede Tamâmen Peygamberlerin Yolunda Olsaydık Dünyâ Ve Âhiretimiz Mâmur Olurdu. Yavrularımız Dinlerini Tam Öğrenemiyorlar. Yardıma Muhtaçlar. Rabbimizin; "allahü Teâlânın Dînine Yardım Ederseniz Allahü Teâlâ Da Size Yardım Eder" (muhammed Sûresi: 7) Buyurduğunu Duymuşsunuzdur.
kerâmet Ve Menkîbeleri
hepsi Haktır Gerçektir
ahmed Hilmi Efendi Buyurdu Ki:
mümin Mümine Yardım Ve Muâvenete Borçlu Gibidir. İşini Âlimlerin Bildirdiği Şekilde Yap. Bu Zamanda Fetvâ, Takvâ Aranmaz Deme. Bu Nefs Ve Şeytanın Aldatmasıdır. İslâmiyette Güçlük Ve Zorluk Yoktur. Eski Ümmetlerde Olan Güç Ve Ağır Teklifler Bu Ümmetten Kalkmıştır.
ne Çâre Ki Din Kayrılmaz. İş Âlimlere Sorulmaz. Âdet Ne İse Ona Bakılır. Nefs Ne İsterse O Yapılır. Yine De Müslümanlık Dâvâsına Kalkılır. Heyhat Uzak Böylelerine Müslümanlık.
komşu Hakkında Şöyle Bildirdi:
hazret-i Enes, Peygamber Efendimizden Rivâyet Etti Ki: "kişinin Îmânı Doğru Olmadıkça, Kalbi Doğru Olmaz. Dili Doğru Olmadıkça Kalbi Doğru Olmaz. Mümin, Komşusunun Lisanından (dilinden) Emin Olmadıkça Cennet'e Giremez."
îmânı Tâzelemek Husûsunda Buyurdu Ki:
her Gün Tecdîd-i Îmân (îmânı Yenilemek) Müstehaptır. "yâ Rabbî! Eğer Benden Unutarak Ve Yanlışlıkla Ve Bilerek Küfür Ve Şirk Ve Günâh Ve Her Ne Meydana Gelmiş İse Ben Onların Hepsinden Dönüp Vazgeçtim, Pişman Oldum. Bir Dahi Yapmamaya Söz Verdim. İslâm Dînini Kabûl Ettim. Peygamber Efendimiz Hazretleri Senin Tarafından Her Ne Getirdi İse İnandım, Kabûl Ettim. Dilim İle Söyledim Kalbim İle Tasdîk Ettim. Hepsi Haktır, Doğrudur Ve Gerçektir. Eğer Söz Ve İşlerim Dîne Aykırı İse Ondan Da Pişman Oldum. Vaz Geçtim." Demeli Ve Âmentü Duâsını Okumalıdır.
kaynaklar
1) Muhibbü'l-fıkh Li Hıfz-id-dîn; S.3
2) Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî; S.163