evliyânın Büyüklerinden. Halvetiyye Tarîkatında "orta Kol" Olarak Bilinen Ahmediyye Şûbesinin Kurucusu. 1435 (h.839) Yılında Akhisar'ın Göl Marmarası Veya Marmaracık Adı İle Bilinen Köyünde Doğdu. Babası Îsâ Halîfe, Halvetiyye Şeyhlerindendir. Halk Arasında Yiğitbaş Velî Diye Meşhûr Olmuştur.
ilk Tahsîlini Babasından Aldı. Sonra Medreseye Devâm Etti Ve Zâhirî İlimleri Öğrendi. Fakat Kendisi İlâhî Aşka Tutulmuştu. Tasavvuf Yolunda İlerlemek Gönül Gözünü Görür Hâle Getirmek İstiyordu.
"tasavvuf, Aşk Ateşiyle Yanmaya Derler." Sözü Sanki Onun İçin Söylenmişti. Nitekim Gâyesine Erişmek İçin, Uşak'ın Kabaklı Köyünde İnsanlara Doğru Yolu Gösteren Büyük Âlim Şeyh Alâeddîn Uşşakî Hazretlerinin Huzûruna Vardı. Onun Sohbetleri İle Mânevî Mertebelerden Geçerek Şeyhlik Pâyesine Yükseldi.
şeyh Alâeddîn Uşşakî Hazretleri Ahmed Şemseddîn'e İcâzet (diploma) Verdikten Sonra, Onu İslâmiyeti Yaymak, Talebeler Yetiştirmek Ve Gönülleri Aşk-ı İlâhî İle Doldurmak Üzere Manisa'ya Gönderdi.
ahmed Şemseddîn Hazretleri Manisa'da Hocasının İsteği Doğrultusunda Talebeler Yetiştirmekle Meşgûl Oldu. Ancak Bu Sırada Şâh İsmâil De, Ehl-i Sünnet Îtikâdını, Müslümanların Peygamber Efendimizden Gelen Doğru İnancı Yıkmak İçin Harekete Geçmişti. Bu Gâye İle Anadolu'ya "dâî" Adı Verilen Halîfeler Göndermiş, Sahte Şeyhler Eliyle Bozuk Ve Yanlış Tarikatler Kurdurmuştu. Ayrıca Antalya'dan Bursa'ya Kadar Pek Çok Yerde İsyanlar Çıkartarak Halkı Silâh Gücü İle De Sindirmek İstemişlerdi. Karışıklık Had Safhada İdi. Öyle Ki Bu Sahte Şeyhler Osmanlı Merkezine Kadar Sızdılar. İstanbul Sahte Şeyhlerle Doldu Ve Halk Kime İnanacağını Şaşırdı.
velî Pâdişâh İkinci Bayezîd Han Sahte Tarîkatlerin Ayıklanarak Kapatılmasını İstedi. Böylece Halkın Yanlış İnanışlara Kapılıp Ehl-i Sünnet Îtikâdından Uzaklaşmasına Mâni Olmak Üzere Harekete Geçti. Kurulan Bir Mecliste Şeyhlerin İmtihana Tâbi Tutulmasını İstedi. Bu Düğümü Çözmek İçin De Ahmed Şemseddîn Hazretlerini Manisa'dan İstanbul'a Dâvet Etti.
ahmed Şemseddîn Hazretleri Derhal Bu Ulvî Görevi Kabûl Edip İstanbul'da Sultan Bâyezîd-i Velî Hazretlerinin Huzûruna Çıktı Ve Osmanlı Sultânının Da Hazır Bulunduğu İmtihan Heyetine Reislik Etti.
o Gün Ahmed Şemseddîn Hazretlerinin Tuttuğu Şerîat Süzgecinden Hak Ve Doğru Yolda Bulunan Şeyhler Rahatlıkla Geçerken Sahteleri Tutuldu. Bunlar Mahcup Ve Perişan Oldular. Tekkeleri Kapatıldı Ve Yaptıkları İşten Men Edildiler. Ahmed Şemseddîn Hazretlerine, İmtihan Sırasında Gösterdiği Kemâl, Dirâyet Ve Olgunluk Sebebiyle "yiğitbaşı" Lakabı Verildi. Pâdişâh Çok Hoşnut Kaldığı Ve Takdir Ettiği Bu Büyük Velîyi Hediyelerle Taltîf Etti. O İse Bu Hediyelerin Tamamını Fakirlere Dağıttı. İstanbul'da Kalması Tekliflerine Rağmen, Tekrar Manisa'ya Döndü. Bu Hâdise Dilden Dile, Şehirden Şehire Yayıldı. Sohbetine Kavuşmak İsteyenler Manisa'ya Akın Ettiler Ve Çevresinde Geniş Bir Sohbet Halkası Meydana Getirdiler.
ahmed Şemseddîn Hazretlerinin Kerâmetleri Mısır'da Arab Molla Nâmıyla Tanınan Bir Zâta Kadar Ulaştı. Arab Molla, İlmiyle Mağrur Bir Zâttı. Ahmed Şemseddîn'i İmtihan Etmek Üzere Mısır'dan Manisa'ya Geldi. Ahmed Şemseddîn Hazretlerini Çekemeyenler Derhal Arab Molla'nın Etrafında Tâzim, Hürmet Ve Îtibâr Halkası Meydana Getirdiler. Ona, Yiğitbaşı Velî Aleyhinde Pek Çok Sözler Söylediler. Bu Hal, Arab Molla'nın Nefsini Ve Gurûrunu Okşadı. Onlara:
"siz Onu Bana Bırakın. Onun Hakkından Ben Gelirim Ve Şeyhlik Ne İmiş Ona Gösteririm." Dedi. Benlik Dâvâsıyla Mağrur Arab Molla, Ertesi Gün Yiğitbaşı Velî'nin Dergâhına Geldi. Dergahın Bahçesinden İçeri Girmek Üzereyken Kapıda İki Derviş Kendisini Karşıladı Ve; "ey Molla! Şeyh Hazretleri Dergahında Sizi Bekliyor." Dediler. Arap Molla Geleceğinden Hiç Bahsetmemiş Ve Bu Dervişlerle De Daha Önce Karşılaşmamıştı. Şaşırdı Ve Dayanamayıp Sordu:
"ey Canlar! Yanlışlık Olmasın. Siz Kimi Karşılarsınız. Ben Ziyâret Edeceğimi Bildirmemiştim." Dervişler Tatlı Tatlı Gülümseyerek Sordular: "mısır'dan Gelen Arab Molla Siz Değil Misiniz?" Molla Daha Büyük Bir Şaşkınlıkla; "evet." Diyebildi Ve Dervişlerin Îkazıyla Dergâhtan İçeri Girerek Kendisini Bekleyen Şeyh Hazretlerinin Huzûruna Vardı.
yiğitbaşı Hazretleri Birkaç Talebesiyle Sohbet Etmekte, Onlara İslâmiyetin Güzel Ahlâkından Bahsetmekteydi. Molla Arab'ın Oturması İle Sözüne Devam Etti:
"ey Dostlarım Kibirden Sakınınız. Peygamber Efendimiz Sallallahü Aleyhi Ve Sellem; "kalbinde Zerre Kadar Kibir Olan Cennet'e Giremez." Buyurdu. Kibir, Allah'ın Kullarına Hakâret, Aşağılık Gözü İle Bakmaktır. Kendini Herkesten Üstün Görmektir. Ebû Hâşim Sûfi Hazretleri; "dağı İğne İle Kazıp Yerinden Yok Etmek, Kalpden Kibri Söküp Atmaktan Daha Kolaydır." Demektedir."
bunca Nasîhata Rağmen Arab Molla'nın Hâlâ İnkâr Çukurunda Olan Nefsi, Yiğitbaşı İle Yarışmak İster. Onun Bir Müddet Duraklamasını Fırsat Bilerek Gururlu Bir Edâ İle Ve Kelimelerin Üzerine Basa Basa:
"ey Şeyh, Sizin Erbaîninizi, Çile Çekmenizi, Nefsinizi Yola Getirmekteki Gayretinizi Çok Medhettiler. Birlikte Erbaîne, Çile Çekmeye Girsek Ne Dersiniz?" Diye Sordu. Ahmed Şemseddîn Hazretleri Tebessüm Ederek:
"hay Hay!.. Biz Misafirimizi Kırmayız." Buyurdu.
arab Molla:
"ancak Benim Bir Şartım Var. Yemek İçmek Serbest, Fakat Dışarıya Çıkmak Ve İhtiyâcınızı Görmek Yasak Olacaktır." Diye Ekledi. Şeyh Hazretleri:
"kabul. Her Şartınızı Kabul Ediyorum." Deyince, Birlikte Bir Hücreye Girdiler. Yiğitbaşı Hazretleri Talebelerine Kendisine Kuzu Dolması Getirilmesini Ve Misafirine De Ne İsterse Verilmesini İstedi. Ancak Arab Molla Sadece Birkaç Zeytin İle İktifâ Etti. Şeyhin Kuzu Dolmasını Yemesini Seyrediyor Ve Biraz Sonra Dayanamaz Dışarı Çıkar Diyerek İçin İçin Gülüyordu. Ancak Zamânın Su Gibi Geçmesine, Şeyh Hazretlerinin Nefis, Leziz Yiyecekleri Birbiri Ardısıra Bitirmesine Rağmen, Molla'nın Beklediği An Bir Türlü Gelmedi: Bir, İki, Üç Ve Nihayet Dördüncü Gün O Nefis Yiyecekleri Yiyen Sanki Şeyh Hazretleri Değil De Oymuş. Kendisini Nasıl Dışarıya Atacağını Bilemedi. İhtiyâcını Gördükten Sonra Dışarıda Kendisini Bekleyen Dervişlere; "yahu! Ben İki Üç Zeytin Tanesiyle Dayanamadım. Bu Zat Bunca Yemeği Nasıl Yiyor Ve Nasıl Duruyor?" Diye Söylendi. Dervişler İse Şu Cevâbı Verdiler:
"bu, Mollalıkla Şeyhlik Arasındaki Farktır."
arab Molla Hatasını Anlamıştı. Derhal Yiğitbaşı Hazretlerinin Ellerine Sarılarak Affedilmesini Diledi Ve; "ey Zamânın Yûsuf'u, Sen Mısır'a Sultan Olmuşsun. Bu Günâhkârı Da Bendelerin Arasına Kabul Et" Dedi. Tövbe Ve İstiğfâr Ettikten Sonra Talebeliğe Kabûl Edilen Molla Arab, Ahmed Şemseddîn Hazretlerinin En Büyük Halîfelerinden Oldu.
ahmed Şemseddîn Hazretleri Arkasında Yüzlerce Talebe Ve Sekiz Cilt Eser Bırakarak 1504 (h.910) Yılında Sonsuzluk Âlemine Göçtü. Yetiştirdiği Halîfelerin Herbiri Evliyâlık Makâmına Erdi. Ahmediyye Kolundan Ayrı Ayrı Şubeler Ortaya Çıktı. Bunlar Ramazaniyye, Sinâniyye, Cerrâhiyye, Uşşâkiyye Ve Mısriyye Adları İle Aynı Kaynaktan Fışkıran Feyz Menbâları Oldu. "tevhîd Risâlesi, Câmi-ül-esrar, Ravdatü'l-vâsilîn, Mukaddimetu's-sâliha, Keşfu'l-esrâr Ve A'mâlü't-tâlibîn" Belli Başlı Eserleridir.
ahmed Şemseddîn Hazretlerinin Türbesi Manisa'da Seyyid Hoca Mahallesindedir. Zamanla Yıkılan Ve Kaybolmak Üzere Bulunan Dergahının Yerine Yiğitbaşı Vakfı Tarafından Adına Bir Mescid İnşâ Ettirilmiştir.
kerâmet Ve Menkîbeleri
yedi Dal
ahmed Şemseddîn Marmaravî Hazretleri Bir Sohbetlerinde Talebelerine; "iyi Dinleyiniz!" Dedikten Sonra Şu Nasihatte Bulundu.
"insanın Kalbinde Bir Hevâ Ağacı Bitmiştir Ki Yedi Dalı Vardır. Her Dal Bir Tarafa Yönelir. Birincisi Göze, İkincisi Dile, Üçüncüsü Kalbe, Dördüncüsü Nefse, Beşincisi Ebnâ-i Cinse (diğer İnsanlara), Altıncısı Dünyâya, Yedincisi Âhiretedir. Her Dalın Bir Çeşit Meyvesi Vardır. Göze Yönelen Dalın Meyvesi Harama Bakmaktır. Dile Yöneleninki, Başkasının Ayıp Ve Kötülüklerini Söylemek, Gıybet Etmektir. Kalbe Yöneleninki, Başkalarına Kin Ve Düşmanlık Etmektir. Nefse Yöneleninki, Şüpheli Şeyler İle, Haram Ve Mekruhları İşlemektir. İnsanlara Yöneleninki, Onlardan Üstün Olmak, Onları Hor Ve Hakîr Tutmak, Aşağı Görmektir. Dünyâya Yöneleninki, Uzun Emel Sâhibi Olmak, Aş, İş, Mal Ve Makam Hırsı İle Dolu Olmaktır. Âhirete Yönelen Dal İse, Üzüntü Ve Pişmanlıktır. İnsanda Hevânın, Arzu Ve İsteklerin Kökü Bâkidir, Kalıcıdır. Elbette Devamlı Tâze Dallar Verir. Ancak Allahü Teâlânın Emirleri Yerine Getirilir, Yasaklarından Sakınılırsa Hevâ Ağacı Kalpten Sökülüp Atılır. Kötü Huyları, Ahlâkları Gidip, Güzel Huylar İle Süslenir. Bu İse Bir Rehberin Yol Göstermesi İle Mümkün Olur."
kaynaklar
1) Sefînetü'l-evliyâ; C.4, S.156
2) Osmanlı Müellifleri; C.1, S.225