evliyânın Büyüklerinden. Fıkıh, Kelâm, Tefsîr, Usûl Ve Edebiyât Âlimi. Asıl İsmi Ali Bin İsmâil Bin Yûsuf El-konevî, Künyesi Ebü'l-hasan, Lakabı Alâeddîn'dir. 1270 (h.668) Senesinde Konya'da Doğdu. 1328 (h.728)'de Şam'da Vefât Etti.
alâeddîn Konevî, Doğduğu Yer Olan Konya'da Yetişti. 1293 Senesinin Başında Şam'a Gitti. Burada; İbrâhim Bin Ömer, Ebü'l-fadl Bin Asâkir El-ebrugûhî, Ed-dimyâtî, Zemlekânî Ömer Bin Kavvâs, İbn-i Savvaf, İbn-i Dakîk-ıl-ıyd Gibi Âlimlerden İlim Öğrendi. Tâcüddîn Haslânî'den Usûl-ı Fıkıh Öğrendi. Ayrıca Büyük Âlim Şemsüddîn Ebkî'nin Derslerini Tâkib Etti. Fıkıh, Kelâm Ve Tefsîr İlimlerinde Yüksek Bir Dereceye Erişti.
alâeddîn Konevî Hocalarından İcâzet, Diploma Aldıktan Sonra Şam'da İkbâliyye Medresesinde Ders Vermeye Başladı. Sonra Bu Görevinden Ayrılarak Kâhire'ye Gitti. Bu Sırada Çok Fakirdi. Fakat, Kimseye İhtiyâcını Belli Etmedi. Onun Bu Hâli, Şerifiyye Medresesinde Müderris Ve Selâhiyye Dergâhının İdâresi Kendisine Verilinceye Kadar Devâm Etti. Emîr Nâsır Hürmet Eder Ve Onu Överdi. Yine Emîrlerden Arün Şah Da;
"ondan Başkası Gönlümü Doldurmadı." Derdi.
alâeddîn Konevî, Aynı Zamanda Tasavvuf İle De Meşgûl Oldu. Çok Düzenli Bir Hayatı Vardı. Öğleye Kadar İlim İle Meşgûl Olur Ve Namaz Kılardı. Öğle Vakti Biraz Yemek Yer, Sonra Bir Arkadaşını Veya Bir Hastayı Ziyâret Eder Veya Birisine, Yardımcı Olmak İçin Evinden Çıkardı. Sonra Günün Geriye Kalan Kısmını, Allahü Teâlâya Tâat Ve İbâdet İle Geçirirdi. Şam'da Ve Mısır'da İlmi İle Herkese Faydalı Oldu. İlim Tâlibleri Ondan Çok İstifâde Etti. Herkes Bilmediğini Sorup Öğrenirdi. İlim İle Meşgûl Olurken, Takvâya Da Çok Sarılırdı. Vakar Sâhibi İdi.
islâmiyetin Hükümlerine Uymakta Ve Talebelerine Bunları Îzâh Edip Tatbik Ettirmekte Çok Titiz İdi. Bir Defâsında Talebelerinden Birinin Kur'ân-ı Kerîm Okurken, Kendisine Suâl Soran Birine Cevap Verdiğini Gördü. Bunun Üzerine Talebelerine Kur'ân-ı Kerîme Tâzim Etmek, Hürmet Göstermek İçin Şu Hususlara Dikkat Edilmesi Gerektiğini Bildirdi:
kur'ân-ı Kerîm Okumadan Önce Dişleri Misvâklamak, Mazmaza İle Ağızı Temizlemek, Güzel Koku Sürünmek, Güzel Elbise Giymek, Geceleyin Sesli, Gündüz Gizli Okumak Sûretiyle Kur'ân-ı Kerîme Hürmet Gösteriniz. Kur'ân-ı Kerîm Okurken, Birisinin Sözü İle Okumayı Kesmeyiniz. Çünkü, Başkasının Sözünü, Allahü Teâlânın Kelâmına Tercih Etmek Câiz Değildir. Zîrâ Bu Şekilde Kırâati Kesmek, Kur'ân-ı Kerîm Kırâatının Güzelliğinin Gitmesi Ve Kırâatı Hafife Almak Gibi Bir Durum Hâsıl Eder. Biz Bundan Allahü Teâlâya Sığınırız. Kur'ân-ı Kerîm Okurken Sesi Güzelleştirmeli Ve Mahzun Olarak Okumalıdır. Şarkı, Türkü Okur Gibi Tegannî İle Okumamalıdır. Kur'ân-ı Kerîmi Tertîl İle Okumalıdır. Allahü Teâlâ, Müzzemmil Sûresinin Dördüncü Âyet-i Kerîmesinde Meâlen; "kur'ân'ı Da Yavaş Ve Açık Olarak, Güzelce Oku."buyuruyor.
alâeddîn Konevî Hazretleri Her Hareketini Peygamber Efendimize Uydurmaya Çalışırdı. Talebelerine Bu Şekilde Olmadıkça, Resûlullah Efendimize Gerekli Hürmet Ve Tâzimin Yapılmış Olamayacağını Bildirirdi. O, Resûlullah Efendimize Uymak, O'na Hürmet Göstermek İçin Şu Hususları Talebelerine Şart Koşmuştur:
1. Resûlullah'ın Mübârek İsimleri Geçtikçe Salat Ve Selâm Getirmek.
2. Resûlullah Efendimiz Ziyâret Edildiğinde Kabr-i Şerîfinin Yanında Sesi Yükseltmemek.
3. Resûlullah'ın Haremi Olan Medîne-i Münevvereye Tâzim Ve Hürmette Bulunmak, Orada Yasaklanan Şeylerden (veya Günah İşlemekten) Sakınmak Ve Medîne-i Münevvere Ehline İkrâmda Bulunmak.
4. Resûlullah Efendimizin Mübârek Sözlerinden Ve İşlerinden Bildirilen Bir Şeyi, O'nun Şânını Hafife Alacak Bir Şey İle Mukâbele Etmemek. Mesela Resûlullah Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Falanca Şeyi Severdi Denince, Hâlbuki Ben Onu Sevmem Dememek.
5. Kur'ân-ı Kerîmin Ve Hadîs-i Şerîf Kitaplarının Üzerine, Başka Her Hangi Bir Kitap Veya Herhangi Bir Ev Eşyâsı Koymamak.
6. Allahü Teâlânın İsm-i Şerîfi Veya Resûlullah Efendimizin Mübârek İsimlerinin Bulunduğu Bir Kâğıdı Atmamak. Böyle Kâğıtlar Yırtılmaz. İslâm Harfleri İle Yazılı Olan Kâğıtlara Da Hürmet Etmek Lâzımdır. Bunları Temiz Bir Beze Sardıktan Sonra Çiğnenmeyecek Yerde Toprağa Gömmek Veya Yakmak Lâzımdır.
büyük Âlimlerden Kemâlüddîn Udfevî Hazretleri Alâeddîn Konevî Hazretleri Hakkında Şöyle Demektedir:
"o, Zamânının En Büyük Âlimlerinden İdi. Tasavvufun Temel Bilgileri Onunla Kuvvet Buldu. Otuz Seneye Yakın Mısır'da Kaldı. İlim Ehline, Çeşitli İlimlerin İnceliklerinden Çok Şeyler Öğretti. Evinden, Sabah Namazı Vakti Gelince, Vekar Ve Sükûn İle Çıkardı. Gün Ortasına, Yâni Öğleye Kadar Talebelerine Ders Verirdi."
alâeddîn Konevî Hazretleri 1327'de Şam'da Kâdılık Mevkıine Getirildi. 1328'de Vefâtına Kadar Adâletle Hükmetti. Kendisi Hak, İffet Ve Temizlik Husûsunda Çok Dikkatli Davranırdı. Kabri Şam'dadır.
alâeddîn Konevî'nin Eserlerinden Bâzıları Şunlardır: 1) El-a'lâm Fî Hayât-il-enbiyâ Aleyhisselâtü Vesselâm, 2) Şerh-ul-hâv-is-sagîr; şâfiî Mezhebi Fürû'una Dâir Bir Eserdir. 3) Muhtasar-ül-minhâc Lil-halîmî, 4) İhtisâr-il-meâlim, 5) Et-tasarruf Fî Şerh-it-te'arruf:tasavvufa Dâir Bir Eserdir.
kaynaklar
1) Mu'cem-ül-müellifîn; C.7, S.37
2) Ed-dürer-ül-kâmine; C.3, S.24
3) El-bidâye Ven-nihâye; C.14, S.147
4) Şezerât-üz-zeheb; C.6, S.90
5) Tabakât-üş-şâfiiyye (sübkî); C.10, S.132
6) Esmâ-ül-müellifîn; C.1, S.717
7) Tabakât-üş-şâfiiyye (esnevî); C.2, S.717
8) Bugyet-ül-vuât; C.2, S.149
9) Keşf-üz-zünûn; C.1, S.411, 420, 625; C.2, S.1871
10) Brockelmann; Gal-2, S.86, Sup-2, S.1012
11) Muhtasar-ül-minhâc Lil-halîmî; Süleymâniye Kütüphânesi, Şehid Ali Paşa Kısmı, No: 1559
12) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.9, S.372