osmanlılar Zamânında Yetişen İslâm Âlimlerinden Ve Nakşibendiyye Yolunun Büyük Velîlerinden. Âzerbaycan'ın Nahçıvân Şehrinde Doğdu. Asıl İsmi Nîmetullah Bin Mahmûd Şeyh Alvan'dır. Doğum Târihi Bilinmemektedir. 1514 (h.920) Senesinde Konya'ya Bağlı Akşehir Kasabasında Vefât Etti. Daha Önce Vefât Ettiği De Rivâyet Edilir.
küçük Yaştan Îtibâren Doğum Yeri Olan Nahçıvân'da Bulunan Kıymetli Âlimlerden Dersler Almaya Başladı. Fen Ve Din İlimlerini Tahsîlden Sonra Tasavvufa Yöneldi. Böylece Her Yönüyle Yetiştikten Sonra Aldığı Mânevî İşâret Üzerine Memleketinden Ayrılıp Osmanlı Ülkesine Gelen Nahçıvânî, Nasreddîn Hoca'nın Memleketi Olan, Konya'ya Bağlı Akşehir Beldesinde Yerleşti. Burada Gerek Yaşayış Ve Gerekse Verdiği Yazılı Eserleriyle Herkese Ahlâk, Fazîlet, İlim Ve İrfân Nümûnesi Oldu. Zâhirî Ve Bâtınî İlimlerde Çok Yüksek İdi. Mânevî İlimlerdeki Engin Bilgisi İle Tasavvufta, İlâhî Sırlar Denizinin Dalgıcı Olmuştu. Yâni Bu Yolda Derecesi Çok Yüksek İdi. Bununla Berâber, Kendi Hâlini Gizler, Tevâzu Gösterirdi. Gâyet Sâde Yaşamayı Sever, Fakîrliği Zenginliğe Tercih Ederdi.
naklî İlimlerden, Bilhassa Tefsîr İlminde Mütehassıs İdi. fevâtih-ul-ilâhiyye Vel-mefâtih-ul-gaybiyye isimli Tefsîri Ve beydâvî Tefsîrine Yazdığı Hâşiyesi Çok Kıymetlidir. Ayrıca Muhyiddîn-i Arabî'nin füsûs-ül-hikem isimli Eserine Ve gülşen-i Râz isimli Manzûm Esere Hâşiyeleri Vardır. Bunlardan Başka, hidâyet-ül-ihvân ve risâlet-ül-vücûd isminde Tasavvufla İlgili İki Risâlesi Bulunmaktadır. fevâtih-ul-ilâhiyye isimli Tefsîrinin, Bizzât Kendi El Yazısıyla Olan Nüshası, Topkapı Sarayı Üçüncü Ahmed Han Kütüphânesinde Mevcuddur. 1908 (h.1326)de, Matbaa-i Osmâniyyede İki Cild Hâlinde Basılmıştır. Nahçıvânî Bu Eserini, 1498 Senesinde, Ramazân-ı Şerîf Ayının Ortalarında Tamamlamıştır.
târihte Ve Günümüzde, Bilhassa Akşehirliler Arasında; Şeyh Alvân, Nîmetullah Nahçıvânî, Baba Nîmetullah, Baba Nîmet Ve Nîmetullah Sultan Gibi İsimlerle Anılan Bu Büyük Türk-islâm Âlim Ve Velîsi, Zamânındaki Âlim Ve Velîlerin En Üstünlerinden İdi. Akşehir'de Uzun Seneler İlme Hizmet Edip, Çok Talebe Yetiştirdi. Türkçe İle Birlikte, Arabî Ve Fârisîyi De Çok İyi Bilirdi.
1514 (h.920) Yılında Vefât Eden Baba Nîmetullah Nahçıvânî'nin Türbesi Akşehir'de, Baştekke Yolu Üzerindedir. Tekkeye Giden Yolun Sağında Ve Akşehir Deresinin Solunda Olup, Birkaç Defâ Tâmir Görmüştür. Türbenin Önünde Bir Havuz Vardır. O Büyük Zâtı Sevenler, Kabrini Ziyâret Ederek, Mübârek Rûhâniyetinden İstifâde Etmekte, Onu Vesîle Kılınca Yaptıkları Duâlar Kabûl Olmaktadır. Baba Nîmet'in Sandukasının Dere Tarafında, Büyüklü Küçüklü Dört Ayrı Kitâbe Taşı Bulunmakta Olup, İkinci Taşın Kitâbesinde Şöyle Yazmaktadır:
"hû Dost. Kibâr-ı Ehlullahdan Ve Müfessirîn-i İzâmdan Hâce Nîmetullah Kuddise Sirruh Hazretlerinin Merkâd-i Münevvereleridir (mübârek, Nûrlu Kabirleridir)."
kaynaklar
1) Şakâyık-ı Nu'mâniyye; C.1, S.398
2) Şakâyık-ı Nu'mâniyye Tercümesi (mecdî Efendi); S.360
3) Osmanlı Müellifleri; C.1, S.40
4) Esmâ-ül-müellifîn; C.2, S.497
5) El-a'lâm; C.8, S.39
6) Mu'cem-ül-müellifin; C.13, S.111
7) Keşf-üz-zünûn; S.189, 1292, 2028
8) Konya Velîleri; S.169-171
9) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.14, S.292
10) İslâm Meşhûrları Ansiklopedisi; C.1, S.401-402
