tâbiînden Yâni Peygamber Efendimizin Eshâb-ı Kirâmını Gören Büyüklerden Ve Evliyâdan. Hadîs Ve Fıkıh Âlimidir. İsmi,câbir Bin Zeyd El-ezdî El-basrî'dir. Künyesi, Ebü'ş-şa'sâ El-cevzî'dir. Aslen Ummanlı Olup, Basra'da Yaşamıştır. Doğum Ve Vefât Târihleri Bilinmemektedir.

tâbiînin İleri Gelenlerinden Olan Câbir Bin Zeyd, İbn-i Abbâs, İbn-i Ömer, İbn-i Amr, İbn-i Zübeyr, Hakem Bin Amr, Muâviye Bin Ebî Süfyân, İkrime (radıyallahü Anhüm) Gibi Pekçok Sahâbîden Hadîs-i Şerîf Dinledi. Tâbiîn Arasında İlmiyle Ve Zühdü Yâni Dünyâdan Uzaklaşmasıyla Meşhûr Oldu. Ondan Da Katâde, Amr Bin Dînâr, Ya'lâ Bin Müslim, Eyyûb-i Sahtiyânî, Amr Bin Herem Ve Birçok Âlim Hadîs-i Şerîf Rivâyet Edip, İlim Öğrendiler.

eshâb-ı Kirâmdan Abdullah Bin Abbâs'a Bir Mesele Soruldu. Soru Soran Kişiye; "câbir Bin Zeyd Aranızdayken Bana Soru Mu Soruyorsunuz? Bana Soru Sormanıza Lüzûm Yok. Ona Sorun." Buyurarak, Câbir Bin Zeyd'in İlmî Üstünlüğünü Açıkladı. Eshâb-ı Kirâmdan Bâzıları Ve Tâbiîn'den Olan Pekçok Kimse, Câbir Bin Zeyd'in Sika, Güvenilir Bir Râvî Olduğunu Söylediler. İbn-i Muîn Ve Ebû Zûr'a Bunlardandır.

iclî: "câbir Bin Zeyd, Tâbiîndendir Ve Sikadır. Buhârî Târihinde Câbir Bin Zeyd'den Rivâyetle; "ibn-i Ömer İle Görüştüm. Bana; "yâ Câbir Muhakkak Ki Sen, Basra'nın Fıkıh Âlimlerindensin." Dedi. İbn-i Hibbân; "câbir, Sika Râvilerden Olup, Fakîh İdi. Enes Bin Mâlik İle Aynı Gün Vefât Etti. O Gün Cumâ İdi. O, Allahü Teâlânın Kitâbını En İyi Bilenlerden İdi." Demiştir. "haricîlerin Bir Kolu Olan İbâdiyye Mezhebinden İdi." Diyenler Var İse De Bu Doğru Değildir. Fakat Bu Sözlerin Yayılması Üzerine Haccâc, Onu Umman'a Sürdü. Bir Müddet Sonra Tekrar Basra'ya Döndü. Dâvûd Bin Ebî Hind, Uzrâ'dan Rivâyet Ederek Dedi Ki: Câbir Bin Zeyd'in Yanına Girdim; "işte Şunlar İbâdiyye Fırkasındandırlar Ve Seni Kendilerinden Sayıyorlar." Dedim. Câbir Bana; "böyle Birşeyden Allahü Teâlâya Sığınırım." Diye Cevap Verdi.

vefâtına Çok Yakın, Ölüm Döşeğinde Yatarken Kendisine Bir İsteği, Arzusu Olup Olmadığı Sorulduğunda; Hasan-ı Basrî Hazretlerini Görmek İstediğini Söylemiştir. Hasan-ı Basrî Geldiği Zaman; "ey Kardeşlerim! İşte Bu Saatte Ben Sizden Ayrılıyorum. Ya Cennet'e Veya Cehennem'e Gideceğim." Dedi Ve Ondan Mânevî Yardım İstedi.

ibn-i Ömer Bir Gün Tavaf Sırasında Câbir Bin Zeyd'e Rastladı Ve Ona; "sen Basra Fukahâsındansın. Elbette Senden Fetvâ İsterler. Delilin Kur'ân-ı Kerîm Ve Sünnet-i Resûl Olmadıkça Fetvâ Vermeyesin. Eğer Böyle Yapmazsan Hem Kendin Helâk Olur Hem De Başkalarını Helâk Edersin." Dedi. Câbir Bin Zeyd Daha Önceden Olduğu Gibi Bundan Sonra Da Kur'ân-ı Kerîm Ve Sünnet-i Resûlullah'a Çok Daha Sıkı Yapışmağa Başladı. Çok Cömerd Olup Kendisine Hediye Edilen Şeylerin Hepsini Dağıtırdı.

câbir Bin Zeyd Bir Gün Mâlik Bin Dinâr'ı Ziyârete Gitti. Namaz Vakti Gelince Mâlik Bin Dinâr Onu İmâmete Geçirmek İstedi. Câbir Bin Zeyd İmâmete Geçmek İstemedi Ve; "ev Sâhibi İmâm Olmaya Daha Lâyıktır" Buyurdu.

câbir Bin Zeyd Üç Şeyde Pazarlık Etmezdi: Birincisi, Mekke-i Mükerremede Kirâ Ücretinde, İkincisi Âzâd Etmek İçin Satın Aldığı Kölede Ve Üçüncüsü Kurban Edeceği Hayvanda. Câbir Bin Zeyd Hazretleri Cumâ Namazı İçin Mescide Gelince Ellerini Açar Ve; "yâ Rabbî Ben Bugün Sana (kavuşmağı) İsteyenlerin En Çok İsteyeni, Sana Yaklaşanların En Yaklaşanı, Sana Duâ Eden Ve Seni İsteyenlerin En Başarılısı (duâsı Ençok Kabûl Olanı) Eyle." Diye Duâ Ederdi.

hammâd Bin Zeyd Amr Bin Dinâr Câbir Bin Zeyd'den, O Da İbn-i Abbâs'tan Resûlullah'in (sallallahü Aleyhi Ve Sellem) "kim Bana Salevât Okumayi Terk Ederse, Cennet Yolunu Bulamaz."

"neseb Yolu İle Evlenilmesi Haram Olanlar Süt Kardeşliği Yoluyla Da Haramdır."buyurduğunu Rivâyet Etmişlerdir.

kerâmet Ve Menkîbeleri

ne İyi Yapıyorsun

haccac Bin Ebî Uyeyne Anlatıyor: Câbir Bin Zeyd Bir Gün Bizim Namazgâhımıza Geldi Ve Ayağında Deriden Eskimiş İki Ayakkabı Vardı. Buyurdu Ki:

"ömrümün Altmış Yılı Bunlarla Geçti, Ömrümün Geçtiği Bu İki Ayakkabıyı Hayır, İyilik Ve Allahü Teâlâya Kulluk İle Geçirdiğim Zamanlar Dışında Kalan Şeylerden Çok Daha Severim."

mâlik Bin Dinâr Buyuruyor Ki: Bir Gün Ben İslâm İlimlerinden Bir Şey Yazarken Câbir Yanıma Çıkageldi. Ona; "bu Sanatımı Nasıl Buluyorsun Ey Ebü'ş-şa'şâ!" Dedim. "evet, Sanat Senin Sanatındır. Allahü Teâlânın Kitabındaki Hükümleri İnsanlara Bildirmekle Ne İyi Yapıyorsun. Bir Yapraktan Diğer Yaprağa, Bir Kelimeden Diğer Kelimeye Ve Bir Âyetten Diğer Bir Âyete. Senin Bu Yaptığında Hiç Uygunsuz Birşey Yoktur." Dedi.

ibn-i Sîrîn; "câfer Bin Zeyd Dünyâyı Ve Parayı Sevmekten Kurtulmuştu. Yâni Dünyâya Ve Paraya Hiç Kıymet Vermezdi." Buyurmuştur. Buyurdu Ki: "farz Olan Haccı Yaptıktan Sonra Bir Fakire Veya Yetime Az Bir Şey Sadaka Vermeyi, Nâfile Hac Olan Umre Yapmaktan Daha Çok Severim."

kaynaklar

1) El-a'lâm; C.2, S.104

2) Tezkiret-ül-huffâz; C.1, S.72

3) Tehzîb-üt-tehzîb; C.2, S.38

4) Hilyet-ül-evliyâ; C.3, S.85

5) Tehzîb-ül-esmâ Ve'l-lüga; C.1, S.141