osmanlı Devri Âlim Ve Velîlerinden. Karaman'da Doğup Yetişti. İlk Tahsilini Tamamladıktan Sonra Çivizâde Muhammed Efendinin Mülâzimi (yardımcısı, Ders Vekili), Daha Sonra Müderris Oldu. 1596'da Müderrislikten Ayrıldı. Bir Müddet Diyarbakır'da Mal Müfettişliği Yaptıktan Sonra Tasavvufa Yöneldi. Azîz Mahmûd Hüdâyî Hazretlerinin Talebeleri Arasına Girdi. Kısa Müddet İçinde Mânevî Kemâlâta, Yüksek Olgunluklara Kavuştu Ve Hocasından Hilâfet Aldı. İzmir'e Gidip On İki Sene İnsanlara İslâmiyeti Anlattı. Daha Sonra Edirne'ye Gidip Yerleşti. On Beş Sene Boyunca, Edirne'de Yaptırdığı Câmide Vâz Verip Medresede De Talebe Yetiştirdi. 1623 Yılında Vefât Etti. Medresesinde Bulunan Zâviyesine Defnedildi.
dizdarzâde-celvetî Ve Saçlı İbrâhim Efendi Zâviyesi Gibi İsimlerle Bilinen Yerinde İken Vakıflar Tarafından Satılması Sebebiyle Bugün Binalar Yükselmiştir. Hayır Sahibi Bir Kişi Tarafından İki Taş İle Belli Edilen Kabri, Sarıcapaşa (kilerci Yakup, Hızırağa) Mahallesi, Eski Tophâne, Yeni Kayık Caddesinde Tophâne Bayırını Çıkarken Solda, Yarısı Gömülmüş Târihi Çeşmenin Yanındadır.
dursun Fakih (tursun Fakih);
tefsîr, Hadîs Ve Fıkıh Âlimi. Şeyh Edebâlî Hazretlerinin Dâmâdı. Osmanlı Devletinin Kurucusu Osman Beyin Bacanağıdır. Doğum Târihi Bilinmemektedir. Sultan Orhan Devrinde Vefât Etti.
aslen Karamanlı Olup, Hocası Edebâlî Hazretlerinin Hemşehrisidir. Çeşitli İlimleri, Edebâlî'den Tahsîl Edip, Tefsîr, Hadîs Ve Fıkıh Bilgilerinde Âlim, Tasavvufta Yüksek Derecelere Sâhib Oldu. Kalbi, Kötülüklerin Pisliklerinden Temizlendi. Dünyâlık Olan Şeylerden Uzaklaşmakta Ve Takvâda, Güzel Ahlâkta, Allahü Teâlânın Emir Ve Yasaklarına Uymakta, İnsanlara Doğru Yolu Göstermekte Çok İleri İdi.
bu Sırada Anadolu Selçuklu Devleti Sultanının, İlhanlı Gâzan Han Tarafından İran'a Götürülmesi Üzerine Devlet Parçalandı. Her Önüne Gelen Bey, Herkes Sığınacak Yer Arar Oldu. Haber Osman Beyin Meclisine Ulaştı. Mecliste Hazır Bulunan Osman Beye, Hatîb Ve Vâiz Dursun Fakîh Şu Teklifi Yaptı: "beyim! Cenâb-ı Hak Size, Sığınacak Yer Arayan Müslümanları Bir Araya Toplayıp İdâre Etmek Basîretini Ve Gücünü İhsân Etmiştir. Allahü Teâlânın İnâyeti, Duâ Ordusunun Himmet Ve Bereketi, Gazâ Ordusunun Kuvvet Ve Kudretleriyle Çevrenizdeki Tekfurları Dize Getirip, Birçoklarının Topraklarını Mülkünüze Dâhil Ettiniz. Şimdi Sıra Anadolu Topraklarını Ehil Olmayanların Elinden Kurtarıp, Ahâlisini Huzûra Kavuşturmaya Gelmiştir. Müsâade Buyurun Da, Adınıza Hutbe Okuyup, Sizi Sultan Îlân Edelim." Dedi. Sultan Düşünüp, İstişâre Etti. Dursun Fakîh'e Hak Verdi. O Gün Dursun Fakîh, Osman Gâzi Adına Hutbe Okuyup, Beyinin Sultanlığını Îlân Etti.
dursun Fakîh Bundan Sonra Osman Gâzinin Cihâd Hareketine İştirak Etti. O Hem Elinde Kılıcı İle Gazâlara Katılıyor Hem De Namaz Vakitlerinde Gâzilere Namaz Kıldırıyordu. Ayrıca Gâzilerin Dînî Meselelerdeki Suâllerini De Dursun Fakîh Çözüyordu. Bu Husûsiyetleri İle Onun Osmanlı Devletinin Resmî Olmamakla Berâber İlk Kâdıaskeri Hüviyetini Taşıdığı Anlaşılmaktadır.
dursun Fakîh, Okuduğu Hutbelerde Vâz Ve Nasîhatlarında Gâzilerin Gazâ Şevkini Artırıcı Sözler Söylerdi. Resûlullah Efendimizin Ve O'nun Mübârek Eshâbının Güzel Ahlâk Ve Örnek Yaşayışını Anlatırdı. Bu Mübârek Âlimin Sözleri Ve Duâları Bereketi İle Osman Gâzinin Seçme Yiğitleri, Allahü Teâlânın Dînini Yaymaya, İnsanlara Merhametli Davranıp Zarar Vermemeye Çok Gayret Ettiler. Herkese İyilik Edip, Hayırlı Amel İşlediler. Nefslerini Terbiye Edip, Ebedî Saâdete Kavuşmak İçin Gayret Gösterdiler.
osman Gâzi 1302'de Memleketi Beş İdârî Bölgeye Ayırıp, Bilecik'in İdâresini Şeyh Edebâlî Hazretlerine Bıraktı. Dursun Fakîh Bundan Sonra Hocası Şeyh Edebâlî'nin Yanında Kalıp Onun Yerine Tefsîr Okuttu Ve Fetvâ İşlerini Yürüttü. Edebâlî Hazretlerinin Vefâtından (1326) Sonra Onun Zâviyesinde Şeyhlik Makâmına Oturdu. 1330'da İznik, Orhan Gâzi Tarafından Alındıktan Sonra Bilecik Kâdısı Olan Çandarlı Kara Halil, İznik Kâdılığına Getirildi. Bu Târihten Îtibâren Dursun Fakîh'e De Bilecik Kâdılığı Vazîfesi Verildi. Dursun Fakîh'in Bu Görevde İken Vefât Ettiği Tahmin Olunmaktadır. Kabri Bilecik'teki Hocası Şeyh Edebâlî Türbesi İçindedir. Şeyh Edebâlî Hazretleri Hatip, Kâdı Ve Şâir Olan Talebesi Dursun Fakîh İle Yanyana Yatmaktadır. Bu Çok Sevilen Derviş Gâzinin Bir Makam Türbesi De, Söğüt'ün Küre Köyü Civârında Bir Tepe Üzerindedir.
dursun fakîh'in İlmi, Zühd Ve Takvâsi Güzel Ahlâki Yaninda Di?er Bir Yönü De Şâir Oluşudur. Nitekim Onun; mukaffâ Kalesi Gazâvatnâmesi isimli eseri Günümüze Kadar Gelmiştir.
dursun Fakîh Eserini Şu Şekilde Bitirmektedir:
yâ İlâhî Habîbinin Hürmeti
rahmetinle Bağışla Bu Ümmeti
suçumuz Çok Anı Şefi Kılıruz
rahmetini Ol Sebebden Bilirüz
rahmetin Umar İsen Dursun Fakı
resûlullah'ın Mücâzâtların Oku.
kaynaklar
1) Şakâyık-ı Nu'mâniye Tercümesi (mecdî Efendi); S.21
2) Kâmûs-ul-a'lâm; C.4, S.3020
3) Türk Dünyâsı Araştırmaları Dergisi, Sayı 6, S.117-130
4) Âşıkpaşaoğlu Târihi; S.27
5) Tâcü't-tevârih; C.5, S.2-3
