evliyânın Büyüklerinden. İsmi Muhammed Bin İsmâil Bin Ali Bin Abdullah Bin Ahmed Bin Meymûn, Künyesi Ebû Abdullah, Nisbesi El-hadramî'dir. Aslen Hadramutlu Olup Doğum Târihi Bilinmemektedir. 1253 (h.651) Senesi Yemen'de Tihâme Taraflarında, Dıhhî Köyünde Vefât Etti. Kabri Ziyâret Mahallidir.
ebû Abdullah Hadramî Birçok Âlimden İlim Tahsîl Edip Hadîs, Fıkıh İlimlerinde Büyük Bir Âlim Oldu. Bunun Yanında Allahü Teâlânın Sevgili Kullarıyla Görüşüp Tasavvuf Yolunda İlerledi. Devamlı Onlarla Bulunmayı Arzu Eder, Onlardan Bir An Ayrı Kalmamaya Çalışırdı. Vaktini Allahü Teâlânın Râzı Olduğu İşlerde Geçirir, İlim Öğretir, Talebe Yetiştirir, Emr-i Mârufta Bulunmakla Meşgûl Olurdu. Ahlâkının Güzelliği, İlminin Çokluğu, Dînine Ve İbâdetine Düşkünlüğü, Cömertliği, Tatlı Dili Ve Güler Yüzü, İnsanlar Tarafından Çok Sevilmesine Vesîle Oldu. Kendisini Çok Seven İnsanlar, Gittiği Yolu Daha İyi Öğrenmek İçin, Nasîhatlerini Can Kulağı İle Dinlediler. Birçok Kerâmetlerini Gördüler. Bu Durum, İhlâslarının Ve Hocalarına Karşı Sevgilerinin Artmasına Sebeb Oldu. Ebû Abdullah Hadramî, Yemen'de Tihâme Taraflarında Dıhhî Köyünde Yerleşti. Kendisine Bir Dergâh Yaptı Ve Dersler Vererek İlim Öğretti. Ölü Kalpleri Diriltip, İnsanlara Huzur Ve Saâdet Hazînelerinin Kapılarını Açtı. Pekçok Talebe Yetiştirip Kıymetli Eserler Yazdı. Talebeleri Arasında Oğulları İsmâil Ve İbrâhim, Rablerine Lâyık Kul, Resûlullah'a Lâyık Ümmet, Babalarına Lâyık Evlâd Olmaya Gayret Ettiler. Bu Mübârek Evlâdlarının Hâlleri, Kendisine Doğmadan Önce Müjdelendi. Gâibten Bir Ses; "ey Muhammed! Senin İki Oğlun Olacak. Biri Fıkıh, Diğeri De Hadîs Ve Fıkıh Âlimi Olacak." Diye Onları Haber Vermişti.
bir Talebesi Anlatır: Bir Gün Onun Evinde Uyuyordum. Bir Gürültü İle Uyandım. Uyuduğum Evin Kapısında İki Kişi Duruyordu. Biri Kapının Sağında Diğeri De Solundaydı. Sağdakinin Hızır, Soldakinin De İlyâs Aleyhimesselâm Oldu?unu Söylediler. Hizir Aleyhisselâmin Koltu?unun Altinda Bir Paket Vardi. İlyâs Aleyhisselâm Hizir'a Dönüp; "buhârî'deki Hadîs-i Şerîfleri, Fakîh Burhan Hadramî'den Mi Veya Fakîh Ali Bin Mes'ûd'dan Mi Veya Muhammed Bin İsmâil hadramî'den Mi Okumak Doğru Olur?" Diye Sordu. O Da; "nasıl Ki İbn-i Abbâs Hazretleri İnsanlardan Kendisini İlmî Bakımdan En Çok Tatmin Edeni Olarak Hazret-i Ömer'i Seçtiyse, Ben De Muhammed Bin İsmâil Hadramî'yi Seçtim." Buyurdu. Daha Sonra Ortadan Kayboldular.
birçok Kıymetli Eserin Müellifi Olan Ebû Abdullah Hadramî, İmâm-ı Beyhekî Hazretlerinin; Şa'b-ül-îmân Adlı Eserini Kısaltarak Bâzi İlâvelerde Bulundu. Bu Eser Üzerinde Çalişirken, Birçok Hârikulâde Haller Müşâhede Etti. Kitâbin İsminin kitâb-ül-mürtedâ olmasi, Kendisine Keşf Ve İlham Yoluyla Bildirildi.
talebelerinden Biri Anlatir: Rüyâmda Resûlullah Efendimizi Gördüm, Lehac Kâdisi Muhammed Bin Saîd Kurayzî'nin Yazdi?i müstesfâ Fî Sünen-il-mustafâ kitâbini, Muhammed Bin İsmâil Hadramî'den Veya Fakîh Ebü'l-hadîd'den Okumami Emir Buyurdu. Rüyâmi Fikih Âlimlerinden Ebû Muhammed'e Anlattim. Bu Rüyâya Çok Sevinip; "allahü Teâlâya Hamd Olsun Ki, Resûlullah Efendimiz Bu Yemen Beldesinde, müstesfâ kitabinin Yazildi?i Yerde Okunmasini Emir Buyurdu. Bu Emir, Bu Kitabinyazarını Ve Yazıldığı Yerin Fazîletini Gösterir." Buyurdu. Ben De Ebû Abdullah Hadramî Hazretlerine Talebe Olup Vefâtına Kadar Yanından Ayrılmadım.
hadramut Tarafları Bâzı Kimseler Tarafından İşgâl Edilmeye Başlanınca, Âlim Bir Zât Olan Şeyh Ebü'l-gays Bin Cemîl, Ebû Abdullah Hadramî'ye Mektup Yazarak, İstilâcıların Fitnesinden Kurtulmak Arzusuyla, Yemen İllerinden Birlikte Hicret Edelim Diye Arz Etti. Muhammed Bin İsmâil Hadramî, Yazdığı Cevâbî Mektupta Ona; "benim Çoluk-çocuğum Var. Âilem Kalabalıktır. Onları Bırakıp Göç Etmem Mümkün Olmadığı Gibi, Onlarla Berâber Göç Etmem De Mümkün Değildir. Bana İki Cihetimi De Korumak Düşer, Siz De Cihetinizi Himâye Ediniz." Buyurdu. Vatanından Ayrılmadı. Daha Sonra Bu Tehlike Ortadan Kalktı.
ebû Abdullah Hadramî, İnsanların Maddî Ve Mânevî İhtiyaçlarını Karşılamayı Çok Sever, Bâzan İki Üç Günlük Yol Kat Ederek O İhtiyacı Görür, Sâhibini Memnun Ederdi. Zebîd Şehrinde Şeyh Ahmed Sayyâd'ın Türbesini Çok Ziyâret Eder Orada Uzun Zaman Kalır, Kendinden Geçerdi.
defni Esnâsında Şeyh Ebü'l-gays Bin Cemîl De Hazır Bulundu. Kabrine Girip Mübârek Cesedini Yerleştirdi. Bir Müddet Yanında Kaldı. Kabirden Çıkınca; "elhamdülillah! Onun Vefâtı, Allahü Teâlânın Dâvetine İcâbet Etmekten Başka Bir Şey Olmadı." Buyurdu.
kaynaklar
1) Câmiu Kerâmât-il-evliyâ; C.1, S.127
2) Tabakât-ül-havâs; S.122
3) El-a'lâm; C.6, S.36
4) Şezerât; C.5, S.251
5) Mu'cem-ül-müellifîn; C.9, S.58
6) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.8, S.194