evliyânın Büyüklerinden. İsmi Hasan Olup, Babasınınki Ali'dir. Doğum Ve Vefât Târihleri Belli Değildir. On İkinci Asırda Yaşadığı Bilinmektedir. Horasan Âlimlerinden Olup, Muhammed Bin Ali Tirmizî'nin Ve Muhammed Bin Fazl'ın Sohbetlerinde Yetişti. Hocalarından İcâzet Aldıktan Sonra İnsanlara Allahü Teâlânın Emir Ve Yasaklarını Bildirmek İçin Vâz Ve Nasîhatlarda Bulundu. Veciz Sözleri Ve Kerâmetleri Çoktur. Fakat Kerâmetlerinin Çoğu Kaynaklara Geçmediği İçin Zamânımıza Ulaşamamıştır.
ebû Ali Hasan Bin Ali Cürcânî'ye; "allah'a Giden Yol Nasildir?" Diye Sorulunca, Şöyle Buyurdu: "kulu, Allah'a Kavuşturan Yollar Çoktur. En Açik Ve Şüpheden Uzak Olani; Sözüyle, İşiyle, Niyetiyle Ve Maksadiyla Sünnete Uymaktir. Zîrâ Allahü Teâlâ, Nûr Sûresinin 54. Âyet-i Kerîmesinde Meâlen; "e?er Resûlüme Uyarsaniz, Hidâyete Erersiniz." buyuruyor."
"sünnete Tâbi Olmanın Yolu Nedir?" Diye Soranlara Şöyle Buyurdu: "sünnete Giden Yol; Bid'atten Kaçmak, Eshâb-ı Kirâmın İcmâ'ına Yâni Söz Birliğine Uymak, Bozuk Din Adamlarından Uzaklaşmak, Bir Tasavvuf Büyüğünü Tanımak Ve Eserlerini Okumaktır."
cimrilik Anlamına Gelen "buhl" Kelimesinin Harflerini Ayrı Ayrı Tahlil Ederek Şöyle Buyurdu: "buhl'un Be'si Belâya, Hâ'sı Hüsrana, Lâm'ı Da Levm Yâni Kınama Ve Kötülüğe Delâlet Eder. Nitekim Cimri İnsan, Nefsiyle Belâda, Çalışma Ve Gayretiyle Hüsranda, Cimriliği, Kimseye Faydasızlığı Îtibârıyla Kötülenme Ve Kınanmadadır."
ebû Ali Cürcânî Buyurdular Ki:
"bir Kulun, Allahü Teâlânın Beğendiği İşleri Kolayca Yapabilmesi, Sünnete Göre Hareket Etmesi, Sâlih Kimseleri Sevmesi, Eş-dost İle Güzel Geçinmesi, Allah Rızâsı İçin İnsanlara İyilik Yapması, Müslümanların İşini Görmesi Ve Vakitlerini Allahü Teâlânın Dînine Hizmetle Geçirmesi, Saâdet Alâmetlerindendir."
"insanların Çoğunun Gâfil Dolaştıklarını Gördüm. Bu Yolda Dayandıkları Şey, Bir Zan Ve Tahminden İbârettir. Durumları Bu İken, Hakîkat Üzere Olduklarını Anlatır Ve Kendilerine Göre Mükâşefeden (keşifden) Bahsederler. Ne Var Ki, İşin Aslından Habersizdirler."
"bir Kulun Ereceği Saâdet, Emredilen İbâdetleri Ve Tâatleri Kolayca Yapmasıdır. Bütün İşlerinde Sünnet Üzere Yürümeyi Başarmasıdır. Sâlih Kullara Karşı İçten Sevgi Beslemesi, Hangi İşte Olursa Olsun, Ahlâkını Değiştirmemesidir."
"bedbaht Kişi, Unutulmuş Günahlarını Açığa Vuran Kimsedir."
"ârif; Tamamiyle Gönlünü Allahü Teâlâya, Vücûdunu Halka Hizmete Veren Kişidir."
"allahü Teâlâya Ulaşan En Emin Yol; Bütün İş, Hareket Ve İbâdetlerde Peygamber Efendimizin Sünnetine Tâbi Olmaktir."
"peygamber Efendimizin Sünnetine Tâbi Olmak, Bid'atlerden Kaçmak, İslâm Âlimlerinin Gittiği Yoldan Gitmekle Olur."
"kişinin Saâdetinin Ve İbâdetlerin Ona Kolay Gelmesinin Alâmeti, Bütün İşlerinde Sünnete Uymak, Sâlihlerle Sohbet Etmek, Dostlarına Karşı Güzel Ahlâklı Olmak, İlâhî Mârifet Ve İnsanlara Muhabbet İle Bezenmek Ve Vakitlerini Değerlendirmektir."
kaynaklar
1) Hilyet-ül-evliyâ; C.10, S.350
2) Tabakât-üs-sûfiyye; S.246
3) Tabakât-ül-kübrâ; C.1, S.90
4) Tezkiret-ül-evliyâ; S.301
5) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.4, S.18
6) Nefehât-ül-üns; S.178
7) Firdevs-ül-mürşidiyye; S.177, 494
8) Keşf-ül-mahcub; S.147
9) Tabakât-ül-evliyâ; S.333