onuncu Yüzyılda Horasan Bölgesinde Yetişen Velîlerden. İsmi, Abdullah Bin Tâhir Bin Hâtim Et-tâî, Künyesi Ebû Bekr'dir. Ebherî Nisbesiyle Meşhur Olmuştur. Doğum Yeri Ve Târihi Bilinmemektedir. 941 (h.330) Senesinde Vefât Etti.

zamânındaki Âlim Ve Velî Zâtların Sohbetlerinde Ve İlim Meclislerinde Bulunan Ebû Bekr-i Ebherî, Yûsuf Bin Hüseyin Er-râzî'nin Hizmetinde Bulundu. Ondan İlim Öğrendi. Ebû Bekr-i Şiblî'nin Akranı Olup, Ebû Muzaffer Kirmasânî İle Arkadaşlık Yaptı. Hadîs İlminde Yüksek Âlim Olup, Hadîs-i Şerîf Rivâyet Etti. Zâhirî İlimlerde Yüksek Bir Âlim, Tasavvuf Yolunda Büyük Bir Velî Oldu. İlim Meclislerinde Pekçok Kimse Bulunup İstifâde Etti. Vâz Ve Sohbetleriyle İnsanlara Allahü Teâlânın Emir Ve Yasaklarını Anlatıp, Onların Dünyâda Ve Âhirette Saâdete Kavuşmaları İçin Gayret Etti. Mahleb Bin Ahmed El-mısrî Onun Sohbetleriyle İlgili Olarak Dedi Ki: "birçok Velînin Sohbetinde Bulundum. Hiçbirinin Sohbeti Bana Ebû Bekr-i Ebherî'nin Sohbeti Kadar Faydalı Olmadı."

ebû Bekr-i Ebherî Hazretleri İlim Ehline Ve İlim Öğreten Hocaya Çok Önem Verirdi. Hocanın Talebeye Göre Ana Ve Babasından Daha Kıymetli Ve Değerli Olduğunu Bildirirdi. Ona; "insan Nasıl Oluyor Da Hocasının Emirlerine Anne Ve Babasınınkinden Daha Fazla Uyuyor?" Diye Sorulunca; "anne Ve Baba, İnsan Oğlunun Fâni Hayâtının Sebebidir. Yâni Onun Bu Dünyâya Gelmesine Sebeb Olmuşlardır. Hocası İse, Onun Bâkî, Sonsuz Hayâtının Sebebidir. Çünkü Onun Hem Bu Dünyâda Hem De Sonsuz Olan Âhiret Hayâtında Saâdete Kavuşmasına Sebeptir." Buyurdu.

bir Sohbeti Sırasında Peygamber Efendimizin Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Şu Hadîs-i Şerîfini Nakletti: "ne Mutlu Nefsini Küçültene Ve Kazancini Helâl Yoldan Temin Edene, İç Hâli Güzel, Dışı Da Kerim Olana Ve İnsanlara Da Kötülük Yapmayana. Ne Mutlu İlmi İle Amel Edene, Malinin Fazlasını Dağıtana Ve Sözünün Fazlasını Tutan Kimseye."

peygamber Efendimizin Ümmetine Olan Şefkat Ve Merhâmeti Husûsunda Buyurdu Ki:

"allahü Teâlâ, Peygamber Efendimize Vefâtından Sonra Ümmeti Arasında Vukû Bulacak Ayrılıkları Ve Başlarına Gelecek Musîbetleri Bildirdi. Peygamber Efendimiz Bunu Hatırladıkça Üzülürdü. Bunun İçin, Ümmetinin Allahü Teâlâ Tarafından Bağışlanmasını İsterdi."

insanın Başına Gelen Kötülük Ve Musîbetlerin Onun Faydasına Ve Kurtuluşuna Vesîle Olacağını Bildiren Ebû Bekr-i Ebherî Hazretleri Buyurdu Ki: "başa Gelen Musîbet Ve Belâlarda Üç İyilik Ve Üç Fayda Vardır: Birincisi; O Kimsenin Büyük Günahlarının Affına Sebeptir. Yâni O Kimse Günahlarından Temizlenir. İkincisi; Bu Musîbet Ve Belâ O Kimsenin Küçük Günahlarına Da Keffârettir. Üçüncüsü; Sıkıntılara Dalıp, Allahü Teâlâyı, Sevgili Peygamberimizi Ve Büyük Zâtları Hatırlamaya Sebeb Olur."

"her Sınıf İnsanın Bir Himmeti, Ulaşmak İçin Gayret Ettiği Bir Gâyesi Vardır. Sâlihlerin Himmeti De Allahü Teâlâya İsyân Etmeden, O'nun Râzı Olduğu İşleri Yapmaktır. Âlimlerin Himmeti Sevâbın Artmasına Gayret Etmektir. Âriflerin Himmeti Kalplerinde Allahü Teâlânın Büyüklüğünü Bulundurmak, Allahü Teâlâyı Hatırlamaya Mâni Olan Şeyleri Terk Etmektir."

bir Gün Bir Cenâzede Bulundu. Ölenin Yakınları Çok Ağlıyorlardı. Ebû Bekr-i Ebherî Hazretleri Şu Meâle Gelen Bir Şiir Okuyarak; "kendini Unutmuş Bir Halde, Ağlıyor Ölünün Hâline. Ölünün Yakınlarının, Mevtâya Az Tâziyede Bulunduklarını İddiâ Ediyor. O Kimse Akıl Ve Fikir Sâhibi Olsaydı, Kendi Bulunduğu Hâle Ağlardı." Esas Ağlanması Gereken Kimsenin İmânla Giden Mevtâ Değil, Geride Kalan Kimseler Olduğunu, Çünkü Ölenin Dünyânın Günah Ve Sıkıntılarından Kurtulduğunu Bildirdi.

ilm-i Vehbînin Yâni Allahü Teâlânın İhsân Ettiği Çalışmakla Ele Geçmeyen İlmin, İlm-i Kesbîden Yâni Çalışarak Öğrenilen İlimden Daha Üstün Olduğunu Bildiren Ebû Bekr-i Ebherî Buyurdu Ki: "ilim Şüpheye Mâruzdur. Yakînde İse Şüphe Söz Konusu Değildir. Yakîn Olan Yerde Şüphe Olmaz Ki, Zıtlık Olsun. Tasavvuf Ehlinin İlmi İlk Zamanlar Kesbîdir, Sonraları Vehbî Ve Bedîhî Hâle Gelir. Bu İlimde Şüphe Olmaz."

ömrünü İslâm Dîninin Emir Ve Yasaklarını Öğrenmek, Öğretmek Yolunda Sarf Eden Ebû Bekr-i Ebherî Hazretleri, 941 (h.330) Senesinde Vefât Etti.

kerâmet Ve Menkîbeleri

güzel Ahlâk

ebû Bekr-i Ebherî Hazretleri İlimde Yüksek Olduğu Gibi, Güzel Ahlâk Sâhibiydi. Kendisine Karşı Saygısızlık Yapanları Affederdi. Bir Gün Çarşıda Dolaşırken, Bir Manifaturacı Dükkanının Önünden Geçti. Manifaturacının Oğlu, Ebû Bekr-i Ebherî'nin Sohbetine Katılanlardan Birisiydi. O Genç, Ebû Bekr-i Ebherî'yi Görünce, Dükkanı Bırakıp Peşinden Gitti. Manifaturacı, Dükkana Gelip Oğlunu Göremeyince Çok Kızdı Ve Hemen Onların Arkasından Gidip Oğlunu Kolundan Tuttu. Ona Eziyet Ederek, Alıp Dükkana Getirdi. Bu Hâdise Ebû Bekr-i Ebherî Hazretlerini Çok Üzdü. Sabah Olunca Manifaturacının Kapısına, Yanına Hizmetçisini Alarak Geldi. Manifaturacıyı Dışarı Çağırdı Ve Ona; "dün Geceyi Çok Huzursuz Geçirdim. Dünyâlık Olarak Sâdece Şu Hizmetçim Var. Şâyet Dün Seni İncittiğimden Dolayı Kabûl Edersen, Bunu Sana Verdim Gitti. Yok Eğer Kabûl Etmezsen Onu Azâd Ettim Gitti." Dedi. Manifaturacı Hemen Af Dileyerek; "olacak Şey Değil. Hatâyı, Günâhı Ben İşledim. Fakat Sen Özür Diliyorsun." Dedi. Bunun Üzerine Ebû Bekr-i Ebherî; "doğrusu Günâhı Sen İşledin, Fakat Elemi Bana Erişti Ve Beni Üzdü." Dedi. Bundan Sonra Manifaturacı Yaptığına Pişman Oldu Ve Tövbe Etti. Ebû Bekr-i Ebherî'nin Sohbetlerini Hiç Kaçırmadı.

kaynaklar

1) Hilyetü'l-evliyâ; C.10, S.351

2) Risâle-i Kuşeyrî; S.161

3) Tabakâtü'l-kübrâ; C.1, S.112

4) Nefehât-ül-üns Tercümesi; S.233

5) Tabakât-üs-sûfiyye; S.391

6) Tabakâtü'l-evliyâ; S.216

7) Tabakât-ı Ensârî; S.392

8) Nefehâtü'l-üns; S.179