onuncu Yüzyılda İran'da Yaşayan Büyük Velîlerden. İsmi Ebû Bekr'dir. Tamistânî Nisbesiyle Meşhur Olmuştur. Doğum Târihi Bilinmemektedir. 951 (h.340) Senesinde Nişâbur'da Vefât Etti.
zamânındaki Âlim Ve Velîlerin İlim Meclislerinde Ve Sohbetlerinde Bulunarak İlimde Ve Tasavvufta Yetişti. Şiblî Ve İbrâhim Debbâğ'ın Sohbetlerinde Bulunarak Tasavvuf Yolunda Yüksek Bir Velî Oldu. Zamânındaki Evliyâların En Yükseklerinden İdi. Halleri Ve Güzel Sohbetleriyle İnsanlara Çok Güzel Örnek Oldu. Uzaktan Yakından Gelip Etrâfında Toplananlara İslâmiyetin Emir Ve Yasaklarını Anlatarak Onların Dünyâ Ve Âhiret Saâdetine Kavuşmaları İçin Gayret Etti. Talebe Yetiştirdi. Sohbetleri Sırasında Nefsin Ve İsteklerinin Kötülüklerini Anlattı. Bir Sohbetinde Buyurdu Ki:
"nefis, Bir Ateş Gibidir. Yanar Durur. Bir Yandan Söndürülse De Başka Taraftan Parlar. Nefis Hep Böyledir. Bir Taraftan Yola Getirilse, Öbür Yandan Kötü İz Yine Görünür. Nefse Uymaktan Kurtulmak, Dünyâ Nîmetlerinin En Büyüğüdür. Çünkü Nefis, Allahü Teâlâ İle Kul Arasındaki Perdelerin En Büyüğüdür.
"insanın Nefsi Ölmeden Kalbi Hayat Bulmaz. Hakîkat, Nefsin Ölümünden İbârettir."
talebelerine Şöyle Nasîhatta Bulundu:
"allahü Teâlâyı Anmak, O'nunla Berâber Olmak Ve O'na İbâdet Etmek Husûsunda Gayretli Olunuz. Eğer Bunu Kendi Kendinize Başaramıyorsanız, O'nunla Berâber Olmak Ve O'na İbâdet Etmek Husûsunda Başarılı Olan Kimselerle Yâni Velîlerle Sohbet Ediniz, Birlikte Olunuz. Bunların Sohbetindeki Bereket Ve Feyz, Sizi Azîz Ve Celîl Olan Allahü Teâlâya Yaklaştırır."
bir Defâsında Büyük Velîlerin Hallerinden Bahsediyordu. Şöyle Buyurdu: "bir Kimse, Allahü Teâlâ İle Arasındaki Geçen Mânevî Haller Âleminde, Sadâkatı, Doğruluğu Ve Bağlılığı Esas Alırsa, Bu Sadâkatı Onu Halka, Yaratılmışlara Meyletmekten Korur."
ebû Bekr Tamistânî Hazretlerinin Dünyâ Ve Âhirette Tek Gâyesi, Allahü Teâlânın Rızâsına Kavuşmaktı. O, Zât-ı İlâhîden Başka Şeyleri Kendine Düşman Sayıyordu. Bu Düşüncesini Bir Sohbetinde Şöyle İfâde Etmiştir: "ne Yapabilirim Ki? Bu Sonradan Yaratılmış Olanlar Hep Bana Düşmandır."
ölümü, Allahü Teâlâya Kavuşturan Bir Kapı Olarak Vasıflandıran Ebû Bekr Tamistânî Hazretleri; "ölüm, Âhiret Kapılarından Bir Kapıdır. Bu Kapıdan Geçmeyen Allahü Teâlâya Kavuşamaz." Buyururdu.
dünyâya Ve Dünyâda Bulunanlara Aslâ Meyletmeyen Ebû Bekr Tamistânî Hazretleri, Dünyâyı Îmâr Etmenin Gaflet Ehlinin İşi Olduğunu Bildirerek Buyurdu Ki: "gaflet, Gaflet Ehlinin İşi Olduğu Gibi, Dünyâya Önem Vermek Ve Ona Bel Bağlayarak Îmâr Etmek De Gaflet Ehlinin İşidir.
ancak Her Dünyâya Çalışan Gaflet Ehli Sayılmaz. Dünyâ Ehli Bir Sanat Ehlidir. Bir Sanat Ehli, Yaptığı Sanatla Kullara Faydalı Olmayı Niyetine Almalıdır. İş Böyle Olunca, Ona Gaflet Ehli Denmez. Ancak Dünyâya Gönül Verip, Onu Elinde Toplamak İsterse, Dünyâ Ehli Olur Ve Gaflet Ehli Sayılır. Yaptığı Sanatla Kullara Faydalı Olmayı Niyetine Alan Kimse, Hem Dünyâyı Hem De Âhireti Îmâr Etmiş Olur.
çok İbâdet Eden, Kerem Sâhibi Ve Cömert Olan Ebû Bekr Tamistânî'nin Kendine Has Yüksek Halleri Vardı.
bir Sohbetinde; "insanların En Hayırlısı, Haklı Olsa Bile, Karşısındakine Sen Haklısın Diyebilendir." buyurdu.
aklı Olan Kimse, İhtiyâcı Olduğu Kadar Konuşur, Fazlasından Vaz Geçer. Kim Kendine Konuşmayı Âdet Edinmişse, Ne Kadar Sussa Yine Konuşan Kimselerden Sayılır."
islâm Dîninin Emirlerine Uyma Ve Yasaklarından Sakınma Husûsunda Da Şöyle Buyurdu: "kim Kitaba Yâni Kur'ân-ı Kerîme Ve Peygamber Efendimizin Sünnetine Tâbi Olursa Ve Bir De Bütün İşlerinde Eshâb-ı Kirâma Uyarsa, Sevab Alma İşinde Hemen Hemen Eshâb-ı Kirâm İle Bir Olur. Eshâb-ı Kirâmın Üstünlüğü Peygamber Efendimizi Görmüş Olmaları Sebebiyledir.
ömrünün Sonuna Doğru Nişâbur Bölgesine Gelen Ebû Bekr Tamistânî Orada İnsanlara İslâmiyetin Emir Ve Yasaklarını Anlattı. 951 (h.340) Senesinde Nişâbur'da Veya Bu Bölgedeki Herat'ta (hire) Vefât Etti.
ebû Bekr Tamistânî Hazretlerinin Kabrinin Durumuyla İlgili Olarak Ebû Bekr Saydalânî Şöyle Anlattı: Birçok Defâ Ebû Bekr Tamistânî'nin Hire'deki Mezarının Taşını Düzeltmiş, Üzerine İsmini Yazmıştım. Fakat Her Defâsında Bu Taş Sökülüyor Ve Çalınıyordu. Diğer Mezar Taşlarında İse Bu Hal Görülmüyordu. Onun İçin Bu Hâdiseye Şaşıyordum. Bir Gün Bu Husûsu Üstad Ebû Ali Dekkâk'a (rahmetullahi Aleyh) Anlattım Ve Sebebini Sordum. Ebû Ali Dekkâk Dedi Ki: "bu Şeyh, Dünyâda İken Gizli Kalmayı Tercih Etmişti. Sen İse Düzeltmeye Uğraştığın Taşlarla Mezarını Meşhûr Etmek İstiyorsun. Hak Sübhânehü Ve Teâlâ İse Bu Mezarın Gizli Kalmasından Başka Bir Şeye Râzı Olmamaktadır. Nitekim Bizzat Şeyh De Sağlığında Gizli Kalmayı Tercih Etmişti."
kaynaklar
1) Risâle-i Kuşeyrî; S.177
2) Tabakâtü'l-kübrâ; C.1, S.141
3) Nefehâtü'l-üns; S.184
4) Tabakât-ıevliyâ; S.353
5) Tabakâtü's-sûfiyye; S.436, 471
6) Hilyetü'l-evliyâ; C.10, S.382
7) İslâm Ahlâkı; S.73
8) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.4, S.41
