horasan Bölgesinin Büyük Velîlerinden Ve Şâfiî Mezhebi Fıkıh Âlimi. Dokuzuncu Yüzyılda Yaşamıştır. İsmi, Asker Bin Hüseyin'dir. Ebû Türâb Künyesiyle Ve Nahşebî Nisbesiyle Meşhur Olmuştur. Doğum Yeri Ve Târihi Bilinmemektedir. 859 (h.245) Senesinde Basra Civârında Vefât Etti.

horasanlı Olan Ebû Türâb-ı Nahşebî, Zamânının Âlimlerinden İlim Tahsîl Etti. Aklî Ve Naklî İlimlerde Âlim Oldu. Şâfiî Mezhebi Fıkıh İlminde Derin Âlim İdi. Ahmed Bin Hanbel'in İlim Meclislerinde Bulundu. Hâtim-i Esam Ve Ebû Hâtim-i Attâr El-basrî Gibi Velîlerin Sohbetlerinde Bulunup Tasavvuf Yolunda İlerledi. Allahü Teâlânın Emirlerini Yapıp, Yasaklarından Şiddetle Kaçındı. Peygamber Efendimizin Sünnet-i Seniyyesine Sıkı Sıkıya Sarılıp Fazîlet Ve Güzel Ahlâk Sâhibi Yüksek Bir Velî Oldu. Nefsin İstediklerinden Kaçarak Ve İstemediklerini Yaparak Yüksek Tasavvufî Derecelere Ulaştı. Hamdûn-ı Kassâr, Şâh Şücâ Kirmânî, Ali Bin Sehl İsfehânî, Ebû Hamza Horasânî, Ahmed Bin Hadreveyh, Ebû Ubeyd Busrî, Hâkim Tirmizî Ve İbn-i Cellâ Gibi Zâtlar Onun Sohbetlerinde Yetiştiler.

ebû Türâb-ı Nahşebî'nin İlim Ve Fazîletteki Üstünlüğünü İşiten İnsanlar Onun Gittiği Yerlerde Etrafına Toplanarak Sohbetlerinden, Hikmetli Ve Tesirli Sözlerinden İstifâde Ettiler.

ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Bir Sohbeti Sırasında;

"allahü Teâlânın Ahkâmını Bilmeyen Kimse, Allah'ı Bilemez. İnsan Ancak Allahü Teâlânın Emirlerini Bilmekle Mârifetin Esâsına Erer. Rabbini Bilirse, O'nun Hükümlerini Ve Emirlerini Bilir Ve Gücü Yettiği Kadar Onları Tutar. Böylece Onun Üzerinde Sıdk, Doğruluk Alâmetleri Belirir. Sonra Doğrulukta İyice Meleke Kazanır, Sâdıklardan Olur." Buyurdu.

ebû Türâb-ı Nahşebî'ye Büyük Günahlar Hakkında Sordular. Buyurdu Ki: "hak Teâlânın Bildirdiği Büyük Günâhlar Şunlardır: Boş İddiâlar, Bâtıl İşâretler, Gelişi Güzel Sözler, Boş Laflar Gibi Nefsin Hevâsı Olan Meselelerdir.

pekçok Yerleri Dolaşan Ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Gittiği Yerlerdeki Âlim Ve Velîlerle Görüşüp Sohbet Etti. Şakîk-i Belhî İle Karşılaşıp Onunla Birlikte Bâyezîd-i Bistâmî'yi Ziyâret Etti. Bu Ziyâret Sırasında Kendileri İçin Bir Sofra Hazırlanmıştı.

şakîk İle Ebû Türâb, Bâyezîd'e Hizmet Eden Bir Gence; "delikanlı Gel, Yemeği Berâber Yiyelim." Dediler. Genç; "ben Orucum." Dedi. Ebû Türâb; "gel Bizimle Ye, Bir Ay Oruç Tutmuş Kadar Sevap Alırsın." Dedi. Fakat Genç Bu Teklifi Kabûl Etmedi. Sonra Şakîk; "gel Bizimle Ye Bir Sene Oruç Tutmuş Kadar Sevap Kazanırsın." Dedi. Fakat Genç Bunu Da Kabûl Etmedi. Bunun Üzerine Bâyezîd-i Bistâmî; "allahü Teâlânın Rızâsından Uzaklaşan Şu Herifi Ne Dâvet Edip Durursunuz." Buyurdu. Bunlardan Bir Sene Sonra O Genç Hırsızlığa Başladı. Hırsızlık Sebebiyle Yakalanıp Cezâlandırıldı.

ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Nefsin İstemediklerini Yapma Ve Haramlardan Kaçmada Kuvvetliydi. Yıllarca Başını Yastığa Koyup Uyumadı. Geceleri İbâdet Ve Zikirle Meşgûl Olur, Bâzan Dışarı Çıkıp Dolaşır, İhtiyaç Sâhibi Olanlara Yardımcı Olurdu. Bir Gece Nahşeb'in Mahallelerinde Dolaşırken, Âniden Kulağına Sesler Geldi. Dikkat Edince Bâzı Erkeklerin, Bir Kadınla Tartıştıklarını Anladı. Kendi Kendine, Buraya Gitmeliyim, Bir Mazlum İse Ona Yardım Etmeliyim." Dedi. Yanlarına Varınca Kadın Onu Gördü Ve Yanına Geldi. "ey Üstâd! Fâsık Ve Ömrünü Kötü Şeylerle Harcayan Bir Oğlum Var. Yaptığı Kötülükler, İşlediği Günahlar Hakîkaten Çoktur. Dün Gece Fısk Meclisi Kurmak Ve Şarab İçmek İstedi. Akşamdan Sonra, Allahü Teâlâ Ona Bir Hastalık Gönderdi. Şimdi Hasta Yatağında Yatıyor. Evimiz Mescidin Yanındadır. Cemâat Geceki Sesleri Duyup Geldi Ve Onu Mahalleden Çıkarmamı İstedi. Ben De Ağır Hasta Olduğunu Bildirdim. Ölürse Hepimiz Ondan Kurtulur, Yâhut Tövbe Eder, Kendisi Kurtulur. Ölmez Ve Tövbe De Etmezse, O Zaman Onu Şehirden Dışarı Çıkarın Dedim." Ebû Türâb-ı Nahşebî, Kadına Yardım Etti Ve Kalabalık Dağıldı. Sonra Aklına O Genci Görmek Ve Tövbe Ettirmek Geldi. Evden İçeri Girince, Genç Onu Görür Görmez Feryâd Edip Ağlamaya Başladı. "allah'ım Ne Kadar Kerîmsin. Benim Gibi Ömrünü Boşa Geçirmiş Bir Zavallının Duâsını Ânında Kabûl Eyledin." Dedi. "ey Genç! Ne Duâ Ettin?" Dedi. "üstâdım, Bugün Seher Vaktinde İki Duâ Ettim. Biri; Yâ Rabbî Sabahleyin Bana, Ebû Türâb'ın Yüzünü Görmek Nasîb Eyle, İkincisi; Yâ Rabbî, Nasûh Tövbesi İhsân Eyle Dedim. Duâmın Birini Şu Anda Kabûl Edilmiş Görüyorum, Umarım İkincisi De Kabûl Edilir. Ey Hocam Çok Günahkârım. Tövbe Etsem, Kabûl Olur Mu?" Deyince; "ey Genç! Ümitsiz Olma! Çünkü Allahü Teâlânın Rahmet Denizleri Dalga Dalga Geliyor. Allahü Teâlâ Ziyâdesi İle Tövbeleri Kabûl Edici Ve Affedicidir. Kulların Günahlarını Bağışlayıcıdır. Âsilerin Tövbelerini Kabûl Edicidir. Âcizlere Kâfidir. Düşkünlerin En İyi Vekîlidir. Bütün Günahlardan Tövbe Makbûldür." Buyurdu. Genç Elinde Tövbe Etti Ve Gözlerinden Yaşlar Döküldü. Ebû Türâb Oradan Ayrılınca, Genç Annesine; "ey Anneciğim! Sana Bir Vasiyetim Var. Yerine Getir." Dedi. Annesi; "evlâdım, Ne Vasiyetin Var, Söyle!" Dedi. Beni Bu Yataktan Ve Yumuşak Yastıktan, Hakîr Ve Zelîl Toprağa İndir. Ebû Türâb'la Tövbe Ettiğim Andan Sonra, Yerde Allahü Teâlâya Tekrar Tövbe Edeyim. Çünkü Bu Hastalık Beni İyice Sardı. Artık Bu Hastalıktan Öleceğimi Anlıyorum." Dedi. Annesi İsteğini Yerine Getirdi Ve Onu Yere İndirdi. Genç, Yüzünü Toprağa Sürdü, Kalp Ve Rûhunun Derinliklerinden Gelen Bir Ses İle; "ey Allah'ım! Yaptıklarıma Pişman Oldum. Tövbe Ettim. Senin Dergâhından Başka Kapım Yok. Dertlilerin Dayanağı, Muhtaçların Sığınağı Sensin. Toprakla Bir Olmuş, Zamânını Boşa Geçirmiş Ben Kuluna Rahmet Et." Diye Yalvarıp İnledi. Onu Topraktan Kaldırıp, Yatağa Yatırdılar. Gece Olunca Genç Vefât Etti. Ebû Türâb; "o Gece Rüyâda Peygamber Efendimizi Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Gördü. Yanında İki Yaşlı Zât Var İdi. Onlarla Berâber Çok Kalabalık Geldi. Birisi Ona; "bu, Muhammed Mustafâ'dır Sallallahü Aleyhi Ve Sellem, Diğer Taraftaki Yaşlı Zât İse, İbrâhim Halîlullah'tır (aleyhisselâm), Diğer Taraftaki İse Mûsâ Kelîmullah'tır (aleyhisselâm). Bu Kalabalık İse, Yüz Yirmi Bin Küsûr Peygamberdir." Dedi. Ebû Türâb İleri Koştu. Selâm Verdi. Resûlullah Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Selâmına Cevap Verdi. Onunla Müsâfeha Etti. "yâ Resûlallah, Siz Nahşeb'e Gelmiş Miydiniz?" Diye Arz Etti. Peygamber Efendimiz Buyurdu Ki: "ey Ebû Türâb! Dün Senin Elinde Tövbe Eden Genç, Bu Gece Vefât Etti. Allahü Teâlâ Onu, Dostları Derecesine Kavuşturdu. Ona Velîlik Makâmı İkrâm Eyledi. Beni Ve Yüz Yirmi Bin Küsür Peygamberi, Onu Ziyârete Gönderdi. Ey Ebû Türâb! O Gence İzzet Gözü İle Bakın. Cenâzesinde Hazır Bulunun." Ebû Türâb-ı Nahşebî Uyandığında Bu Halden Kalbine Bir İncelik Geldi Ve; "ey Allah'ım! Ne Kadar Kerîmsin. Daha Dün Fıskı Yüzünden, Mahalleden Çıkarmak İstedikleri Bir Fâsıkı, Bir Ağlama Ve İnleme, Bir Tövbe Ve Pişmanlık İle Bu Dereceye Kavuşturdun." Dedi. Bu Zevk Ve Halde İken, Diğer Odadan Küçük Kızın Feryâdını Duydu. Ağlıyordu. "evlâdım, Seni Ağlatan Şey Nedir?" Dedi. "babacığım, Rüyâmda Filan Mahallede Tövbe Eden Bir Gencin Vefât Ettiğini Ve Her Kim Onun Cenâzesine Bakarsa, Allahü Teâlâ, Ona, Kendisinden İstediği Her Şeyi Verir Dendiğini Görüp Duydum. Babacığım, Evden Dışarı Çıkmayı Aslâ İstemezdim, Fakat Şimdi İzin Verirsen, Gidip O Gencin Cenâzesini Göreyim Ve Allahü Teâlâdan Kendim Ve Diğer Kullar İçin Necât, Kurtuluş İsteyeyim." Dedi. Ona İzin Verdi. Cenâzesine Giderken Yolda Yaşlı Bir Kadın Gördü. Ona; "ey Ebû Türâb! Hakk'ın Rahmetinin Neler Yaptığını Gördün Mü? Fıskının Çokluğu Yüzünden Mahalleden Çıkarılmak İstenen Genç, Bu Gece Vefât Etti. Evliyâ Silsilesine Dâhil Edildi. Rüyâda Bana, Cenâzesinde Bulunan Magfiret Olunur Diye Söylediler." Dedi. Başka Âlim Zât Da Aynı Rüyâyı Gördü. İnsanlara Bu Durum Haber Verildi. Bütün Şehir Halkı Akın Akın Gencin Cenâzesine Katılmak İçin Geldi. Tam Bir İzzet Ve İkrâm İle Onun Namazı Kılındı, Sonra Defnettiler.

ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Pekçok Hac Etti Ve Sevgili Peygamberimizin Kabrini Ziyâret Etmek İçin Medîne-i Münevvereye Gitti. Bu Yolculuklar Esnasında Da Pekçok Âlim Ve Velî İle Görüşüp Sohbet Etti. Birçok Kerâmetleri Görüldü.

ebû Türâb-ı Nahşebî, Mekke-i Mükerremede Bulunduğu Sırada Harem-i Şerîfte Bir Kenara Yaslanarak Uyumuştu. Rüyâsında Hûrîlerden Bir Kısmı Gelip Kendilerini Ona Göstermek, Onunla Konuşmak İstedi. Ebû Türâb; "ben Kendimi Allahü Teâlâya O Kadar Verdim Ki, Hûrilerle Oturup Konuşacak Vaktim Yok." Dedi. Hûriler Etrâfında Gürültü Ederlerken, Cennet Meleklerinin Reisi Rıdvan Gelip; "bu Azîzin Size Yüz Vermesi Mümkün Değildir. O, Cennet'teki Yerini Almadıkça Sizinle İlgilenmez. Gidin, O Zaman Gelirsiniz." Dedi.

ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Tasavvuf Yolundaki Talebelerin Dikkat Edecekleri Hususları Açıklarken Hac Yolculuğu Husûsunda Şöyle Buyurdu: "tasavvuf Yolundaki Talebeler İçin, Nefslerine Uyarak Yaptıkları Seferden Daha Zararlı Bir Şey Yoktur. Allahü Teâlâ Kur'ân-ı Kerîmde Meâlen;"yurtlarından Çalım Satarak, İnsanlara Gösteriş Yaparak Çıkanlar Ve Allah Yolundan Alıkoymaya Çalışanlar Gibi Olmayın..." (enfâl Sûresi: 47) Buyurdu. Peygamber Efendimiz Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Bir Hadîs-i Şerîfte; "insanlar üzerine Öyle Bir Zaman Gelir Ki, Ümmetimin Zenginleri Hacca Seyâhat İçin Giderler. Orta Durumda Olanları Ticâret İçin, Kurrâlar (kur'ân-ı Kerîm Okuyucuları) riyâ İçin, Fakîrler De Dilenmek İçin Giderler." buyurdu.

ana-baba Ve Hocanın Rızâsı Ve İzni Olmadan Yola Çıkmamalıdır. Eğer İzinsiz Çıkarsa, Seferinde Birçok Engelle Karşılaşır Ve Yolculuğunda Bereket Olmaz.

topluluk Hâlinde Yolculuk Yapılıyorsa, En Zayıfların Yürüyüşü Gibi Yürümelidir. Arkadaşı Durduğu Zaman Durmalıdır. Mümkün Mertebe, Namazları Vaktinden Sonraya Tehir Etmemelidir. Eğer Mümkün İse, Yürüyerek Gitmeyi, Bir Vâsıtaya Binerek Gitmeye Tercih Etmelidir. Peygamber Efendimiz Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Bir Hadîs-i Şerîfte; "bir Bineğe Binerek Hacca Giden Kimsenin, Bineğinin Attığı Her Adım İçin Yetmiş Hasene, Yürüyerek Giden Kimsenin Her Adımına Karşılık İse Harem Hasenâtından Yedi Yüz Hasene (iyilik) vardır." buyurunca, Eshâb-ı Kirâm (r.anhüm); "harem Hasenâtı Nedir?" Diye Sordular. Bunun Üzerine Resûl-i Ekrem; "onun Bir Hasenesi, Yedi Yüz Bin Hasenedir." buyurdular.

toplulukla Yapılan Yolculukta, Mümkün Mertebe Yolculuk Arkadaşlarına Hizmet Etmeli, Onların Meşakkatlerini Gidermelidir. Adiy Bin Hâtem Şöyle Rivâyet Etti: Resûlullah'a Sallallahü Aleyhi Ve Sellem; "ey Allah'ın Resûlü! Sadakaların En Fazîletlisi Hangisidir?" Diye Sorulunca; "kişinin, Allahü Teâlânın Rızâsı İçin Arkadaşlarına Hizmet Etmesidir." buyurdu.

bir Memlekete Varılınca, Eğer Orada Büyük Bir Âlim Varsa, Önce Onun Ziyâretine, Yoksa, Sâlih Kimselerin Yanına Gidilir. Böyle Kimseler Çoksa, En Fazîletli Ve Kıymetli Olanının Yanına Gidilir. Yine Bir Memlekete Gidildiği Zaman, Abdest Ve Temizlik İhtiyâcının Giderilmesi İçin Uygun Bir Yer Aranır. Akarsu Olan Yer, Yerleşmek İçin Tercih Edilir. Abdest Aldıktan Sonra, İki Rekat Namaz Kılar Ve Yanına Gideceği Büyük Bir Zât Varsa Onun Yanına Gider. Yanında Bir Süre Oturur. Soracağı Bir Husus Varsa Sorar, Yoksa Onun Yanında Konuşmaz. Eğer O Büyük Zât Bir Şey Sorarsa, Cevap Verir.

yolculuğa Çıkan Kimsenin Yanında Abdest İçin Bir Kab Bulundurması Lâzımdır. Büyüklerden Bâzısı, Yolculuk Yapan Birisi İle Müsâfeha Yapınca, Onun Avucunda Ve Parmaklarında Su Kabı Taşıdığına Dâir Bir İzin Olup Olmadığına Bakardı. Eğer Böyle Bir İz Bulursa, Onu Çok İyi Karşılar, Bulamazsa, Ona Yüz Vermez Ve Kabûl Etmezdi. Yine Onlardan Birisi, Yolculuk Yapan Birisinin Yanında Su Kabı Görmezse, Bundan, Onun Namazı Terketmeyi Göze Aldığına Hükmederdi. Yola Çıkacak Kimsenin Yanına; İğne, İplik, Makas, Çakı V.b. Gibi Şeyleri Alması Müstehabdır. Çünkü Bunlar, Farzları Edâ Etmeye Yardımcı Olurlar. Yolculuğa Çıkmak İsteyen Bir Kimsenin, Dostlarını Ve Tanıdıklarını Ziyâreti, Onlara Vedâ Etmesi Ve Onlarla Helallaşması Lâzımdır. Yola Çıkan Kimsenin Özellikle Namazlarını Terk Etmemesi Lâzımdır.

ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Çok İbâdet Ettiği Gibi, Nefsinin İsteklerine De Şiddetle Karşı Çıkardı. Günlerce Ağzına Yiyecek Bir Lokma Almadığı, Bir Yudum Su İçmediği Olurdu. Onun Bu Husustaki Gayretini İbn-i Cellâ Şöyle Anlattı:

"ebû Türâb, Mekke'ye Geldi. Bitkin, Yorgun Ve Zayıf Görünmüyordu. "nerede Yemek Yedin?" Dedim. "basra'da, Bağdât'ta, Bir De Burada." Dedi. Yine İbn-i Cellâ Der Ki: "üç Yüze Yakın Velî Gördüm. Bunlardan Dördü Çok Büyük Olup, İlki Ebû Türâb İdi."

sohbetinde Bulunanlardan Birisi Üç Gün Bir Şey Yememişti. En Sonunda Karpuzun Kabuğuna Elini Uzattı. Ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Ona; "sen Tasavvufa Yaraşmazsın. Hadi Git, Senin Çarşıda Bulunman Ve Geçimini Oradan Temin Etmen Lâzımdır." Buyurdu.

kulzüm Mescidinin Kayyımı Şöyle Anlatıyor: "ebû Türâb-ı Nahşebî Bu Mescide Girdi. Kendisini Tanımıyorduk. Burada Günlerce Oturup İbâdet Etti. Hiç Mescidden Dışarı Çıkmadı. Yanına Gittim. "bugün Bir Şey Yedin Mi?" Diye Sordum. "hayır Yemedim." Dedi. "ya Dün?" Dedim. "hayır." Dedi. "ondan Önceki Gün Yedin Mi?" Deyince De; "hayır." Dedi. Ben; "peki Kaç Günden Beri Böylesin?" Diye Sorunca; "yedi Günden Beri." Buyurdu. Çarşıya Gittim. "mescidde Yedi Günden Beri Hiçbir Şey Yemeyen Adama Bir Şeyler Götürün." Dedim. Kendisine Çok Miktarda Yiyecek Ve İçecek Getirdiler. İhtiyâcı Kadar Yedikten Sonra Doyan Ebû Türâb-ı Nahşebî Bir Bardak Su İçti. Sonra İbriğini Alıp Mescidden Çıktı. Kimseye Bir Şey Söylemedi. Biz, Temizlenmeye Gidiyor, Döner Zannettik. Fakat O, Şehirden Ayrılmak Üzere Yola Çıktı. Bir Müddet Gittikten Sonra Ardından Gittik. Baktık Mekke Yolunda Gidiyordu. Ben Ardından Yürüdüm; "allah Aşkına Sen Kimsin?" Dedim. "ben Ebû Türâb'ım." Diye Cevap Verdi.

ebû Câfer Haddâd Şöyle Anlattı: Çölde Bir Su Kuyusunun Başında Otururken Ebû Türâb-ı Nahşebî Beni Gördü. On Altı Günden Beri Bir Şey Yememiş Ve İçememiştim. Bana; "neden Burada Oturuyorsun?" Dedi. Dedim Ki: "ben İlim İle Yakînden Hangisi Bana Gâlip Gelirse, Ona Göre Hareket Edeceğim Diye Bekliyordum. Eğer İlim Gâlip Gelirse Su İçeceğim. Eğer Yakîn Gâlip Gelirse Geçip Gideceğim." Bana, "sen Büyük Bir Mâneviyât Adamı Olacaksın." Dedi.

ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Dünyâya Gönül Vermezdi. Özellikle Kendisine Hizmet Eden Kişilere İkrâm Ve İhsânı Boldu. Başını Tıraş Eden Ebû Ali El-müzeyyin'e Yetmiş Dinar Vermişti.

dünyâ Sevgisiyle İlgili Olarak; "kalbinde Zerre Kadar Dünyâ Sevgisi Olan, Allahü Teâlânın Rızâsına Kavuşamaz." "iki Şeyi İstersiniz, Ama Bulamazsınız. Bunlar Neşe Ve Rahatlık Olup, İkisi De Cennet'te Olur." Buyurdu.

bir Sohbeti Sırasında Da;

"sâdık Kul, Daha Amel Etmeden, Hâlis Kul, Amel Edince, Amelin Tadını Alır."

"şu Dört Şeyi Dört Yerde Sarf Edersen Cennet'i Kazanırsın: Uykuyu Kabirde, Rahatı Sırat Köprüsünde, İftiharı Ve Öğünmeyi Mîzânda, Nefsin Arzularını Cennet'te."

"ey İnsanlar! Şu Üç Şeyi Seviyorsanız, Biliniz Ki Onlar Sizlerin Değildir. Nefsinizi Ve Canınızı Seviyorsanız, Onlar Allahü Teâlânındır. Malınızı Seviyorsanız, Onlar Da Vârislerinizindir.

âlimlere Ve Evliyâya Karşı Çok Hürmet Gösteren Ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Buyurdu Ki:

"allahü Teâlâ Kimi Felâkete Düşürmek İsterse, Ona Âlimlerin Ve Evliyânın Aleyhinde Bulunma Hasletini Verir."

"âlim Olan, Karşısındakinin Anlayışına Göre Konuşur."

ebû Türâb-ı Nahşebî Haramlardan Ve Şüphelilerden Şiddetle Kaçınırdı. Bu Hususta Buyurdu Ki:

"kul Bütün Gücüyle Günahlardan Uzaklaştığı Zaman, Allahü Teâlânın Yardımı, İhsânı Her Tarafını Kaplar. Kalbin Günahlar İle Kararmasının Alâmeti Üçtür. Birincisi Günah İşlemekten Korkmamak, İkincisi İbâdetlerde Gevşeklik, Üçüncüsü De Vâz Ve Nasîhatların Ona Tesir Etmemesidir."

hızır Aleyhisselâmla Sık Sık Görüşen Ebû Türâb-ı Nahşebî, Hızır Aleyhisselâmla Görüşmesini Şöyle Anlatır: "bir Gün Çölde Geziyordum. Birine Rastladım. Kim Olduğunu Sordum. Hızır'ım Dedi. Sonra Bana; "ey Ebû Türâb!şimdi Allahü Teâlânın Sevdiği Velî Kullarının Kalbini Düzeltmeye Memurum. Bu Yolda İlk İş, Yok Olmak (benliğini Öldürmek) Ondan Sonrası İse Kurtulmaktır." Dedi.

ebû Türâb'ın, Câbir Bin Abdullah'tan Radıyallahü Anh Rivâyet Ettiği Hadîs-i Şerîfte Peygamberimiz Sallallahü Aleyhi Ve Sellem; "hastalarınızı Yemek İçin Zorlamayın, Zîrâ Allahü Teâlâ Onları Yedirir Ve İçirir." buyurdu.

ibn-i Süfyân'dan Radıyallahü Anh Rivâyet Ettiği Hadîs-i Şerîfte İse Peygamberimiz Sallallahü Aleyhi Ve Sellem; "bir Kimse Gösteriş Ve Yaptığını İşittirmek İsterse, Allahü Teâlâ Onu Teşhîr Eder. Riyâ Yapanın Da, Allah Riyâsını Gösterir." buyurdu.

ebû Türâb-ı Nahşebî Ve Sevenleri Toplanmışlardı. Kendilerine Fakirlik Ve Açlık Erişti. Ebû Türâb; "bu Nedir, Toplanmış Aç Kalıyorsunuz? Araştırın Bir Şey Çıkar." Buyurdu. Araştırdılar, İçlerinden Birinin Yanında Yiyecek Bir Şey Buldular. Ebû Türâb Ona; "onu Arkadaşlarına Hibe Et. Bize Acımadıkça Kendine Acıyamazsın." Dedi. Onun Azığını Aldı Ve Sevenlerine İnfâk Etti. Fakat O Kimseye Hiçbir Şey Düşmedi. Bunun Üzerine O Kimsenin Basireti, Kalp Gözü Açıldı.

ebû Türâb, Talebelerinde Beğenmediği Bir Şey Gördüğü Zaman Tövbe Eder Ve; "bu Zavallı Benim Yüzümden Bu Belâya Düştü." Derdi.

tevekkül Sâhibi Bir Zât Olan Ebû Türâb-ı Nahşebî Tevekkülle İlgili Olarak Buyurdu Ki:

"tevekkül, Kendini Kulluk Denizine Atıp, Kalbini Allahü Teâlâya Bağlamaktır. Verirse Şükür, Vermezse Sabretmelidir."

"senin Bize İhtiyâcın Yok Mu?" Diye Soranlara; "allahü Teâlâya Muhtâc İken, Size Ve Sizin Gibilere Nasıl İhtiyâcım Olur. Fakirin Bulduğu Şey Gıdâsı, Mahrem Yerini Örten Şey İse Elbisesidir. Kanâat, Hak Teâlâdan Gıdâ (ve Güç) Almaktır. Hakîkî Zenginlik, Dengin Olan Bir Kimseye Muhtaç Olmaman, Hakîkî Fakirlik İse Dengine Muhtâç Olmandır."

ebû Türâb-ı Nahşebî Hazretleri Ömrü Boyunca Allahü Teâlânın Rızâsına Kavuşmak İçin Gayret Etti. Bir Yolculuk Sırasında Basra Sahrasında 859 (h.245) Senesinde Vefât Etti. Yanında Kimse Yoktu.

vefât Ettiği Sırada Namaz Kılıyordu. Bu Halde Uzun Müddet Kaldı. Onun Vefât Ettiğinden Kimsenin Haberi Olmadı. Bir Topluluk Yoldan Geçerken Kendisini Görüp, Yanına Yaklaştıklarında Vefât Ettiğini Anladılar. O Hiçbir Şeye Yaslanmadan, Yüzü Kıbleye Çevrili Bedeni Kurumuş Bir Halde İdi. Bu Zaman İçinde Cesedine Vahşî Hayvanlar Ve Kuşlar Hiç Yaklaşmamış Ve Vücûduna Dokunmamışlardı. Topluluk Onu Kefenleyip Cenâze Namazını Kıldı Ve Orada Defneyledi.

kerâmet Ve Menkîbeleri

maksat Ve Arzu

hac Yolculuğu Sırasında Beraberinde Bulunan Ebû Abbâs Rakkî Şöyle Anlattı: "mekke-i Mükerreme Yolunda, Ebû Türâb Nahşebî İle Berâber Gidiyorduk. Talebelerinden Birisi Ondan Su İstedi. Ebû Türâb Ayağını Yere Vurunca, Bir Pınar Kaynadı. Birisi; "ben Bardakla İçmek İstiyorum." Dedi. Ebû Türâb Elini Toprağa Vurdu. Ona Beyaz Camdan Bir Bardak Verdi. Bu Bardak, Gördüğüm Bardakların En Güzeli İdi. Hepimiz Aynı Bardakla Su İçtik. Mekke-i Mükerremeye Kadar O Bardak Yanımızda İdi. Bir Gün Ebû Türâb Bana; "allahü Teâlânın Kullarına İkrâmda Bulunduğu Bu İşler Ve Kerâmetler Hakkında Talebelerin Ne Diyor?" Diye Sordu. Ben De, Hepsinin Bunlara İnandığını Ve Kabûl Ettiklerini Söyledim. Bunun Üzerine Ebû Türâb; "ben Sana Ahvâl Bakımından Sordum. Sen İse, Onların O Mevzuda Hiçbir Sözünü Söylemedin. Senin Talebelerin, Bu Hallerin Allahü Teâlânın Onlara Mekr-i İlâhîsi Olduğunu Söylüyorlar. Halbuki Durum, Onların Dediği Gibi Değildir. Şâyet Bu Hallere Meyl Duyulur, Onlar Arzu Edilirse, Mekr-i İlâhî Olur. Fakat Böyle Bir İstek Olmadan, Böyle Haller Zuhûr Ederse, Bu, Rabbânîlerin Mertebesidir." Buyurdu.

ebû Türâb'ın Bu Sözünde Önemli İki Husus Vardır: 1) Kerâmetler Ve Keşifler, Yalnız Ona Rağbet Duyan, O Hallerin Kendisinde Zuhûr Etmesini Arzu Eden Kimseler İçindir. O Kimsenin Bütün Maksadı Ve Arzusu Bu Kerâmetler Olur. Bir Kısım Kimseler, Kerâmetlere Îtibârda O Kadar İleri Gittiler Ki, Bu Sebeple Mânevî İhsânlardan Mahrum Kaldılar. Bâzıları İse, Bunlara Meyletmediler. Doğru Olan, Ebû Türâb'ın Kerâmetlere Meyletmenin, Onları Arzu Etmenin Noksanlık Olduğunu Anlatmak İstediği Sözdür. Hiçbir Ârifin İnkar Etmediği Husus, Ârif Olanın Kerâmete Arzu Ve Meyl Duymamasıdır. Onun Maksadı Ve Arzusu, Kerâmet Değildir. Kerâmet, Âriflerin Yolunda Meydana Gelir. Arzusu, Hedefi Ve Matlubu Bu Olan Kimse, Aldanmıştır Ve Helâke Gider. Böyle Kimse, Arzu Ettiği Kerâmetlere De Ulaşamaz. Kerâmetlere, Sâdece, İsteği Ve Maksadı Kerâmet Olmayan Kimseler Kavuşur.

bu Hırsız Değildir

kendisi Anlatır: "bir Gün Çölde Gidiyordum. Nefsim Yumurta Ve Sıcak Ekmek İstedi. Hiçbir Zaman Nefsimin İstediğini Yapmamış İdim. Fakat Nasıl Olduysa İsteğim Gâlip Geldi. Yolumu Değiştirip, Bir Köye Girdim. Köyde Hırsızlık Olmuştu. Onun İçin Köylüler Bir Yere Toplanmış Durumu Konuşuyorlardı. Beni Görünce İçlerinden Biri, Bu Adam Hırsızla Beraberdi, Dedi. Beni Yakaladılar Ve Yetmiş Sopa Vurdular. Bu Arada Biri Gelip Beni Tanıdı. Bu Hırsız Değildir. Bu Âlim Ebû Türâb'tır, Dedi. Bunun Üzerine Benden Özür Dilediler. İçlerinden Biri Beni Eve Yemeğe Götürdü. Bana Tâze Ekmek Ve Yumurta Getirdi. Nefsime; "ey Nefs! Yetmiş Sopadan Sonra Ekmekle Yumurta Yiyebilirsin." Dedim.

kaynaklar

1) Câmiu Kerâmâti'l-evliyâ; C.2, S.152

2) Tabakâtü'l-evliyâ; S.355

3) Hilyetü'l-evliyâ; C.10, S.45, 219

4) Tabakâtü'l-kübrâ; C.1, S.96

5) Tabakâtü's-sûfiyye; S.146

6) Risâle-i Kuşeyrî; S.97

7) Nefehâtü'l-üns; S.53

8) Tezkiretü'l-evliyâ; C.1, S.262

9) Riyâdü'n-nâsihîn; S.259

10) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.3, S.164