büyük Velîlerden. İnsanları Hakk'a Dâvet Eden, Onlara Doğru Yolu Gösterip, Hakîkî Saâdete Kavuşturan Ve Kendilerine "silsile-i Aliyye" Denilen Büyük Âlim Ve Velîlerin On Birincisidir. Mâverâünnehr İlinin (bölgesinin) Tûr-i Sînâ Gibi Mukaddes Bir Yer Olmasına Vesîle Olan, Orayı Nûrlandıran Büyük Âlim Ve Velîlerden Olan Mahmûd-i İncirfagnevî, Buhârâ'nın Fagne Köyünde Doğdu Ve Akbenî Nâhiyesinde Yerleşti. Doğum Târihine Kaynaklarda Rastlanmamıştır. 1315 (h.715) Senesinde Vefât Etti. Mîmârlık İle Geçinirdi.
hâce Ârif-i Rîvegerî Hazretlerinin Derslerinde Ve Sohbetlerinde Yetişip, Kemâle Geldi. Maddî Ve Mânevî İlimlerde Zamânının Büyük Âlimlerinden Oldu. İnsanları İrşâd Etmek Ve Onlara Saâdet Yolunu Göstermek İçin Hocasından İcâzet Aldı. Birçok Âlim Yetiştirdi. Binlerce Kimsenin, Dalâletten Hidâyete, Doğru Yola Ve Saâdete Kavuşmasına Vesîle Oldu. Yetiştirdiği Âlimlerin En Büyüğü Ve Kendisinden Sonra Halîfesi Hâce Ali Râmitenî Hazretleridir.
hocası Ârif-i Rîvegerî'den İcâzet Alıp, İnsanları Doğru Yola İrşâd İle Vazifelendirilince, Vaktin Gereği Sesli Zikre Başladı. Sesli Zikre İlk Başlaması, Hocası Hâce Ârif-i Rîvegerî'nin Vefât Hastalığı Sırasında, Rîveger Tepesi Üzerinde Olmuştu. Hâce Ârif Bu Zaman; "şimdi Vaktidir." Buyurdu. Bu Sözünü, Kabûlüne İşâret Tutmuşlardır. Hâce Ârif Rîvegerî'nin Vefâtından Sonra, Kale Kapısı Önündeki Mescidde Sesli Zikre Devâm Eyledi. Vaktinin Büyük Âlimlerinden Hâce Muhammed Pârisâ'nın Dedelerinden Mevlânâ Hâfızuddîn, Âlimlerin Üstâdı Şemsüleimme Hulvânî'nin İşâreti İle, Buhârâ'da, O Zamanın En Büyük İmâm Ve Âlimlerinin Huzûrunda, Hâce Mahmûd'a; "siz Hangi Niyetle Cehrî (sesli) Zikr İle Meşgûl Oluyorsunuz?" Diye Sordu. Cevâbında; "uyuyanları Uyandırmak, Gâfillere İşittirmek Ve İnsanları Dînin Ana Caddesi Ve Doğru Yolu Üzerinde Yürütmek, Hakîkate Teşvîk Etmek, Böylece İnsanların, Bütün İyiliklerin Anahtarı, Her Saâdetin Esâsı Olan Tövbeye Ve Bir Büyüğe Bağlanmalarına Sebeb Olmak İstiyorum." Buyurdu. Bunu Duyunca, Mevlânâ Hâfızuddîn Ona; "niyetiniz Böyle Dürüst Olunca, Böyle Zikr Etmeniz Helâl Olur." Dedi. Ve Hakîkatın Mecâzdan Ayrılma Hudûdunun Olması İçin, Sesli Zikrin Sınırını (şartını) Ricâ Etti. Bunun Üzerine Mahmûd-i İncirfagnevî Şöyle Buyurdu: "sesli Zikri Ancak, Dili Yalandan Ve Gıybetten, Boğazı, Mîdesi Haram Ve Şüpheliden Temiz, Kalbi Riyâdan Ve Gösterişten Uzak, Sırrı Rabbinden Başka Her Şeye Teveccühden Münezzeh Olan Yapabilir." Buyurdu.
büyük Âlim Ali Râmitenî Anlatır: "hâce Mahmûd-i İncirfagnevî Zamânında, Dervişlerden Biri Hızır Aleyhisselâmı Gördü Ve Ona; "bu Zamanda Kendisine Uyulacak Şeyh Kimdir?" Diye Sordu. Hızır Aleyhisselâm; "şimdiki Hâlde, Bu Dediğiniz Sıfatları Taşıyan Hâce Mahmûd-i İncirfagnevî Hazretleridir." Dedi. Ali Râmitenî Hazretlerinin Önde Gelen Talebelerinden Bâzıları, Hızır Aleyhisselâm İle Görüşüp O Suâli Soran Zâtın, Ali Râmitenî Hazretlerinin Kendisi Olduğunu Bildirmişlerdir.
bir Gün Hâce Ali Râmitenî, Hâce Mahmûd-i İncirfagnevî'nin Bağlıları İle Râmiten Sahrâsında Zikr İle Meşgûl İken, Havada Uçan Büyük Beyaz Bir Kuş Gördüler. Onların Başlarının Üzerine Gelince, Açık Bir Dille; "ey Ali, Kâmil Er Ol! Sözüne Bağlı Kal, Yapıştığın Eteğe Sımsıkı Sarıl, Ahdini Bozma!" Sözlerini Söyledi. Bu Kuşu Görmek, Söylediklerini Duymakla, Arkadaşlarını Bir Hâl Kapladı, Kendilerinden Geçtiler. Kendilerine Geldiklerinde, Kuştan Ve Konuşmasından Sordular. Ali Râmitenî; "o, Hâcemahmûd-i İncirfagnevî İdi. Allahü Teâlâ Ona Bu Kerâmeti İhsân Eyledi. Velîlik Yolundaki Çok Yüksek Makâmında, Binlerce Söz Ve Kelâm İle Dâimâ Uçmaktadır. Şimdi Hâce Dıhkân Hazretleri Hastadır, Son Anlarını Yaşamaktadır. Onu Ziyârete, Yoklamağa Gidiyor. Çünkü O, Allahü Teâlâdan Son Nefeste, Kendisine Yardımcı Olması İçin Evliyâsından Birini Göndermesini İstemişti. Hâce Mahmûd, Bu Sebeble Onun Yanına Gidiyor." Buyurdu.
kaynaklar
1) Hadîkat-ül-evliyâ; 1. Kısım, S.30
2) Reşehât Ayn-ül-hayât (arabî); S.35
3) Reşehât Ayn-ül-hayât (osmanlıca); S.51
4) Nefehât-ül-üns, (osmanlıca); S.413
5) Hadâik-ul-verdiyye; S.119
6) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye; (49. Baskı) S.1107
7) Rehber Ansiklopedisi; C.11, S.160
9) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.10, S.288
