tâbiînden Meşhûr Fıkıh Ve Hadîs Âlimi. İsmi Mesrûk Bin El-ecdâ Bin Mâlik El-hemedânî El-vedâî’ El-kûfî Olup, Künyesi Ebû Âişe’dir. Doğum Târihi Bilinmemektedir. Hazret-i Ali Zamânında 683 (h.63)te Şehîd Oldu. Çok Âbid (ibâdet Eden) Bir Zât Olup Sika (güvenilir, Sağlam) Âlimlerdendir. Aslen Yemenlidir. Hazret-i Ebû Bekr Zamânında Medîne-i Münevvereye Geldi. Daha Sonra Kûfe’ye Yerleşti. Kadisiye Savaşına Katıldı Ve Bu Savaşta Yaralandı. Hissesine De Bir Câriye Düştü. Geçimini Fırat Nehrinden Su Getirip Satmakla Temin Ederdi. Hazret-i Ömer İle Karşılaştığı Zaman, Hazret-i Ömer; “ismin Nedir?” Diye Sordu. “mesrûk Bin El-ecdâ.” Diye Cevap Verdi. Hazret-i Ömer; “ecdâ.” Şeytandır. Sen Mesrûk Bin Abdurrahmân’sın Buyurdu. Bundan Sonra Bu İsimle Tanındı. Ecdâ Lügatta, Çekişip, Kötü Söz Söyleyen Mânâsına Gelmektedir.

mesrûk Bin El-ecdâ, Hazret-i Ebû Bekr, Hazret-i Ömer, Hazret-i Osman, Hazret-i Ali, Hazret-i Muâz İbni Cebel, İbn-i Mes’ûd, Mugire Bin Şu’be, Zeyd Bin Sâbit, İbn-i Ömer Ve Hazret-i Âişe, Ümmü Seleme, Ve Birçok Eshâbdan Hadîs-i Şerîf Rivâyet Etmiştir. Şa’bî, İbrâhim Nehâî, Ebû İshak Es-sebîî’, Mekhûl Eş-şâmî Ve Birçok Âlim Mesrûk Bin El-ecdâ’dan Hadîs-i Şerîf Rivâyet Etmişlerdir. İlim Öğrenmek İçin Çok Çalışırdı. İmâm-ı Şa’bî; “ondan Daha Çok İlim Öğrenmek İsteyen Bir Kimse Görmedim.” Sözleriyle Bunu Anlatmak İstemiştir. İbrâhim Nehâî; “mesrûk, İbn-i Mes’ûd’un Talebesiydi Ve Müslümanlara Sünnet-i Resûlullah’ı Öğretirdi.” Buyurmuştur. Tâbiînin Büyüklerinden İmâm-ı Şa’bî; “mesrûk, Fetvâyı Kâdi Şüreyh’ten, Şüreyh De Kâdılığı (hâkimliği) Ondan Daha İyi Bilirdi.” Buyurmuştur. Abdullah İbni Mes’ûd’un Talebeleri İçinde En Eski Olanı Ve Hazret-i Ebû Bekr, Hazret-i Ömer Ve Hazret-i Ali Arkasında Namaz Kılanı Mesrûk’tur. İclî İse; “o, Tâbiînden Kûfeli Sika Bir Râvidir. Abdulah Bin Mes’ûd’ Dan Kur’ân-ı Kerîm Tilâveti Ve Fıkıh Öğrenirdi.” Buyurmuştu. Rivâyet Etmiş Olduğu Hadîs-i Şerîfler Sahîh Olup, kütüb-i Sitte denilen Meşhûr Altı Hadîs Kitabında Yer Almıştır. İbn-i Hibbân, Onun Sika (güvenilir, Sağlam) Râvilerden Olduğunu Zikredip; “mesrûk, Kûfe Ehlinin En Çok İbâdet Edenlerindendi.” Demiştir. Hanımı Diyor Ki: “mesrûk Bin El-ecdâ O Kadar Uzun Namaz Kılardı Ki, Namazdan Ayakları Şişerdi. Allahü Teâlâya Yemin Ederim Ki, Fırsat Bulup Onun Arkasına Oturduğum Zaman Hâline Acır Ve Ağlardım.” Diyerek Onun Hâlini Anlatmaktadır. Ramazanda İmâm Olduğunda Bir Rekatta Ankebût Sûresini Baştan Sona Okurdu. Hacca Gittiği Zaman Secdeden Başka Bir Şey İçin Başını Yere Koymamış, Hiç Uyumamış Hep İbâdetle Meşgûl Olmuştur.

buyurdu Ki: “mezarında, Allahü Teâlânın Azâbından Emin, Dünyâ Sıkıntısından Uzak Ve Rahat Olan Bir Kimseye Gıbta Ettiğim Kadar Hiç Kimseye Gıbta Etmem.”

her Yaptığı İşi Allah Rızâsı İçin Yapar, Hep Âhireti Düşünürdü. Bir Gün Bir Zâtın İşine Yardım Eti. O Zât Da Ona Bir Hizmetçi Hediye Etti. Mesrûk Bin El-ecdâ Buna Üzüldü. Hizmetçiyi Geri Gönderdi Ve İşine Yardım Ettiğim Zaman Kalbindekini Bilseydim, İşine Hiç Bakmazdım. Artık Bundan Sonra İşinde Sana Yardımcı Olmam.” Buyurdu.

mesrûk Bin El-ecdâ Arkadaşlık Haklarına Son Derece Riâyet Eder Ve Verdiği Sözü Yerine Getirmeye Çok Dikkat Ederdi. Arkadaşı Hayseme’nin Ağır Borcunu Ödemek İçin Kendisi Borç Altına Girmiş Ve Onun Haberi Olmadan Borcunu Ödemiştir. Kendisine; “bir Mü'mini Öldüren İçin Tövbe Uygun Mudur, Kabûl Edilir Mi?” Diye Sorulunca; “allahü Teâlânın Açtığı Kapıyı Ben Kapatamam.” Diye Cevap Verdi.

kerâmet Ve Menkîbeleri

hayırlısı Budur

mesrûk Son Derece Tevekkül Sâhibiydi. Tevekkül Sâhibi Olanları Da Severdi. İmâm-ı Gazâlî ihyâu Ulûmiddîn kitabında Şöyle Yazmaktadır: Mesrûk Bin El-ecdâ Buyuruyor Ki: “çölde Yaşayan Bir Bedevînin Bir Merkebi, Bir Köpeği, Bir De Horozu Vardı. Horoz Kendilerini Sabah Namazı İçin Uyandırır, Köpek Bekçilik Yapar, Merkeb De Su Ve Çadırlarını Taşırdı. Fakat Bu Bedevi Son Derece Tevekkül Eden Ve Her Şeyi Hayra Yoran Bir Kimseydi. Bir Gün Tilki Horozunu Çaldı. Âile Fertleri Buna Üzüldü. Fakat Bu Zât; “belki Hakkımızda Hayırlısı Budur.” Dedi. Bir Müddet Sonra Kurt Merkebini Parçaladı. Yine Çoluk Çocuğu Üzüldü. Adam; “belki Hayırlısı Budur.” Dedi. Bir Müddet Sonra Köpek De Öldü. Adam Yine; “belki Hakkımızda Hayırlısı Budur.” Dedi. Bir Gün Sabahleyin Baktılar Ki, Etraflarındaki Komşular Eşkıyâlar Tarafından Esir Alınıp Götürülmüşler. Çünkü Gece Onların Hayvanları Gürültü Yaparak Yerlerini Belli Edince, Eşkıyalar Bunların Yerlerini Kolayca Tesbit Etmişler. Fakat Bunların Hayvanı Olmadığı İçin, Eşkıyalar Karanlıkta Bunları Fark Edemeyince Bunlar Kurtulmuştur. Demek Ki Bunların Hakkında Hayırlısı, Adamın Dediği Gibi Bunların Alınması, Ölmesi İmiş. Allahü Teâlânın Gizli Lütuflarını Ve İhsânlarını Bilen Ve O’na Tevekkül Eden; O’nun İşinden Râzı Olur.” Buyurarak Onun Tevekkül Ve Rızâsından Haber Veriyor, Delil Gösteriyor.

kaynaklar

1) İhyâu Ulûmiddîn; C.4, S.434

2) Tehzîb-üt-tehzîb; C.10, S.109

3) El-isâbe; C.3, S.493

4) El-a’lâm; C.7, S.215

5) Tabakât-ı İbn-i Sa’d; C.6, S.76

6) Üsüd-ül-gâbe; C.1, S.354

7) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.1, S.359