evliyânın Büyüklerinden. İsmi, Muhammed Bin Abdullah Bin Mustafa Hânî'dir. 1798 (h.1213) Senesinde, Hama Ve Haleb Arasında Bulunan Hân-ı Şeyhûn'da Doğdu.
muhammed Hânî, Tasavvuf Yolunu Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'den Öğrendi. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'nin Önde Gelen Talebelerindendi. Ona Hizmette En Önde Yer Alırdı. Bir Kuşluk Vakti Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'nin Huzûruna Girmek İçin Kapının Önüne Geldi. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'nin Ayakkabıları Kapının Önündeydi. İçeri Girip; "efendim, Güneş Ayakkabınızı Bozuyor." Dedi. Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî; "git Onu Gölgeye Bırak." Buyurdu. Muhammed Hânî Hemen Ayakkabıları Alıp, Gölge Bir Yere Koydu. Büyük Bir Edeple İçeri Girip Hocasının Huzûrunda Oturdu. O Anda Hocasının Teveccühüne Kavuştu Ve Kendinden Geçti. Ayılınca; "hocamın Ayaklarını Öpeyim." Diye Aklından Geçirdi. O Anda Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî; "git Ayakkabıları Öp. Zîrâ O, Kurtulman İçin Sebeb Oldu." Buyurdu. Bu Olaydan Kısa Zaman Sonra Muhammed Hânî Kemâle Geldi. Kemâle Geldikten Sonra Çok Kerâmetleri Görüldü.
muhammed Hânî Hazretlerinin Torunu Şeyh Abdülmecîd Hânî Anlatır: "bizzat Şâhid Oldum. En Büyük Amcam Şeyh Ahmed, Böbreklerinde Taş Olduğu İçin Çok Rahatsızlanmıştı. Birçok Tabibe Baş Vurduğu Hâlde, Derdine Çâre Bulamamışlardı. Bu Durumu Muhammed Hânî Hazretlerine Arzettiği Zaman, Dedem Ona Bir Şey Yazdı. O Yazıyı Bir Taşa Koyup Üzerine Su Dökmesini, Sonra Da Ondan İçmesini Söyledi. O Da Dedemin Söylediği Gibi Yaptı. Bir Müddet Sonra Böbreklerindeki Taş Parçalanarak İdrarla Berâber Dışarı Çıktı. Böylece Amcam Hastalıktan Kurtuldu."
yine Torunu Abdülmecîd Hânî Anlatır: "babam Bana, Dedemin Bâzı Şeyleri, Allahü Teâlânın İzni İle, Olmadan Önce Haber Verdiğini Ve Dediklerinin Aynen Çıktığını Söyledi. Dedem, Talebelerinin Hatırlarından Geçenleri, Allahü Teâlânın İzni İle Bilirdi. O, Talebelerine Hâllerini Sormaz; Onların, Düşündüklerini, Hâllerini Ve Hareketlerini Kendilerine Söylerdi. Onlara Bir İşi Yapmalarını Bâzan Emreder, Bâzan Da Onları Bir İşi Yapmaktan Nehyederdi.
bir Kimse Kendisine Yapılan Haksızlığı Şikâyet Etmek Üzere, Muhammed Hânî Hazretlerine Gelmişti. Bu Sırada Muhammed Hânî'nin Yanında Şam Vâlisini Gördü. Vâli Gitmek İçin Kalkınca, Muhammed Hânî Onu Uğurlamak İçin Kalktı. O Zaman O Şahsın Hatırına; "muhammed Hânî, Vâliye, Vâli Olduğu İçin Hürmette Bulunuyor." Düşüncesi Geldi. Bu Sırada Muhammed Hânî O Şahsa Dönerek; "senin İşin İçin Kalkıp, Vâliyi Uğurladım." Dedi. O Şahıs Hatırından Geçirdiği O Düşüncelerden Dolayı Çok Utandı. Muhammed Hânî'den Kendisini Affetmesini Ricâ Etti.
muhammed Hânî, Ömrünün Sonlarına Doğru Hastalandı. Hastalığı Gittikçe Şiddetlendi. 1862 (h.1279) Senesi Bir Pazartesi Gecesi Seher Vakti Şam'da Rûhunu Teslim Etti. Şeyh Muhammed Tandetâî Ezherî Tarafından Yıkanıp, Kefenlendi. Kalabalık Bir Cemâat Tarafından Kılınan Cenâze Namazından Sonra Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî'nin Türbesine Defnedildi.
muhammed Hânî'nin Yazdığı Eserlerden Bâzıları Şunlardır: 1) El-behçet-üs-seniyye Fî Âdâb-it-tarîkat-in-nakşibendiyye, 2) Es-seâdet-ül-ebediyye Fîmâ Câebihin-nakşibendiyye. bu İki Eser De Matbûdur."
kerâmet Ve Menkîbeleri
elini Niçin Öptü?
bağdât Vâlisi Mehmed Reşîd Paşa, Şam'a Beşinci Ordu Komutanı Olarak Gelmişti. Mehmed Reşîd Paşa, Fransız Terbiyesi İle Yetişmiş, İslâmiyetin Yüksekliğini Ve Kemâlini Anlayamamış Biriydi. Şam'a Gelince, Bir Arefe Günü, Askerin Et İhtiyâcı İçin Kurban Pazarına Gitmişti. Kurban Pazarı, Muhammed Hânî'nin Bulunduğu Mescide Yakındı. Mehmed Reşîd Paşa, Pazarda İhtiyaçlarını Karşıladıktan Sonra, Kurbanların Semiz Olup Olmadığına Bakarken, Elleri Kirlendiğinden, Abdest Alınan Yerde Ellerini Yıkamak İçin Mescide Geldi. Bu Sırada Muhammed Hânî Abdest Alıyordu. Muhammed Hânî'nin Üzerinde Görülen Vakar Ve Olgunluk Alâmetleri, Mehmed Reşîd Paşanın Dikkatini Çektiğinden, İçinden Elini Öpmek Geçti. Ancak Kendi Kendine; "böyle Bir Müslümanın Elini Nasıl Öperim. Çünkü Bunlar Benim En Kızdığım Kimseler." Dedi. Bir Müddet Bu Düşünceler İçerisinde Tereddüt Gösterdikten Sonra Karar Verdi Ve Muhammed Hânî Hazretlerinin Yanına Gidip Elini Öptü. Muhammed Hânî Ona Sâdece Elini Uzattı. O Öptükten Sonra Elini Çekti Ve Abdestine Devâm Etti. Mehmed Reşîd Paşa Da Oradan Ayrıldı. Fakat Kalbi Elini Öptüğü Zâtla Meşgûldü. Bir Süre Sonra Müşîr Mehmed Nâmık Paşa İle Karşılaştı. Ona Olup Bitenleri Anlattı. Mehmed Nâmık Paşa; "o Karşılaştığın Zât, Evliyâdan Muhammed Hânî Hazretleridir. Hattâ Onu Ziyâret Ettiğim İçin Sen Beni Ayıplıyordun." Deyince, Mehmed Reşîd Paşa; "bu Gibi Zâtlar Müslümanların İftihar Ettiği Kimselerdir. Hamdolsun Ben Şu Anda Onun Bereketi Ve Vesîlesi İle İslâm Dîninin Yüceliğini, Kemâlini Ve Hak Bir Din Olduğunu Anladım. Artık Müslümanları Seviyorum. Allahü Teâlâ Onun Vâsıtası İle Bana Hidâyet Nasib Eyledi." Dedi. Ondan Sonra Mehmed Reşîd Paşa, Muhammed Hânî'yi Ziyâret Etmeye Başladı. Hidâyete Kavuşmasına Vesîle Olduğu İçin Muhammed Hânî'ye Hep Teşekkür Ediyordu.
kaynaklar
1) Mu'cem-ül-müellifîn; C.10, S.249
2) Esmâ-ül-müellifîn; C.2, S.377
3) Îzâh-ül-meknûn; C.1, S.201
4) Câmiu Kerâmât-il-evliyâ; C.1, S.222
5) El-a'lâm; C.6, S.242
6) Brockelmann; Sup.2, S.771
7) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.18, S.133
