evliyânın Büyüklerinden. İsmi Muhammed Harezmî, Lakabı Kerîmüddîn, Künyesi Ebü'l-füyûdât, Şöhreti Ahî Muhammed'dir. Harezm Vilâyetinde Doğdu. Doğum Tarihi Bilinmemektedir. 1378 (h.780) Târihinde Herat Şehrinde Vefât Etti. Halvetîler Kabristanında Medfundur.
muhammed Harezmî Memleketi Olan Harezm'de İlim Ve Edeb Öğrendi. Sonra Geylan'daki Evliyâdan Mânevî İlimleri Tahsîl Edip, Zamânın Büyük Velîleri Arasına Girdi. Çok Kerâmeti Görüldü. Çok Talebe Yetiştirdi. Talebelerinin Önde Gelenleri Muhammed Karsî, Kutbu Tebrizî, Osman Şirvânî Ve Pîr Ömer Halvetî'dir.
harezmî Hazretleri Bir Gün Hanımı İle Sohbet Ederken Hanımı Ona; "sizden Sonra Yerinize Kimi Bırakacaksınız?" Diye Sordu. O Da; "ey Hâtun! Mâdemki Bunu Bilmek İstersin. Bak Şimdi Oğullarımız Uykuda. Herkes Yatağında. Ben Önce Oğullarımı İsimleriyle Çağıracağım. Hangisi Sesimi İşitip Gelirse, Bu Ona Nasîptir." Buyurdu. Sonra İsimlerini Yüksek Sesle Çağırdı. Lâkin Hiçbirinden Cevap Gelmedi. Sonra Talebelerinden Birini Çağırdı. O Üç Fersah Uzaklıkta İdi. Hemen Gelip Emre Hazır Olduğunu Bildirdi. Harezmî Hazretleri O Zaman Hanımına; "ey Hanım! Bu İş Bu Talebemizin Nasîbidir." Buyurdu.
harezmî Hazretlerinin Memleketinde Birisi, Öfkeyle Ağzından; "eğer Bu Yıl Hac Etmezsem Hâtuna Talak Verdim." Sözü Çıktı.lâkin Dediği Zamanda Hacca Gidecek Para Eline Geçmedi. Dolayısıyla Hacca Gidemedi. Durumu Şehrin Hâkimi Öğrenince Ona Tenbih Edip; "dînin Emri Gereği Hacılar Gelince Senin Nikâhın Bozulur. Hanımın Boş Olur." Dedi Ve Mahalle Halkına Da Haber Salıp Durumun Tâkib Edilmesini Emretti.
o Adamcağız Kime Ne Söyledi İse, Derdine Çâre Bulamadı. Herkes Hanımının Boş Olacağını Söyledi. Nihâyet Şeyh Muhammedharezmî Hazretlerine Gelip Yaşlı Gözlerle Hâlini Arzetti. Harezmî Hazretleri Ona Merhamet Edip; "sen Zilhiccenin Dokuzuncu Günü Yanıma Gel. İnşâallahü Teâlâ Nasîb Olur. Evliyânın Kerâmeti Bizim Yolumuzda Haktır." Buyurdu. Bunun Üzerine Adamcağız Arefe Günü Harezmî Hazretlerinin Huzûruna Geldi. Ümitle Ne Yapacağını Ne Diyeceğini Bekledi. Bütün Arzusu Hac Edip Hanımından Ayrı Düşmemekti. Harezmî Hazretleri Onu Kimsenin Olmadığı Tenhâ Bir Yere Götürüp; "allahü Teâlânın İzni Ve Evliyânın Himmet Ve Yardımı İle İnşâallah Şimdi Arafat'a Varacaksın. Orada Hac İle İlgili Vazîfelerini Yap. Hemşehrilerinle Görüş. Onlardan Birinden Bir Mikdar Ödünç Para Al. Aldığına Dâir Bir Senet İmzâlattır. Gelince İstediği Zaman Verirsin." Buyurdu. Sonra Mübârek Ridâlarını Çıkardı Ve Yere Serdi Ve Üzerine Oturttu. O Kimse Tayy-ı Mekân İle Bir Anda Kendini Arafat'ta Buldu. Vakfe Ve Diğer Hac Vazîfelerini Yaptı.hemşehrileriyle Görüştü.harezmî Hazretlerinin Vasiyeti Üzere Birinden Biraz Borç Aldı. Kâdıya Senet İmzâlattırdı. Sonra Bir Anda Kendini Harezmî Hazretlerinin Huzûrunda Buldu.hacda Aldığı Para Da Yanındaydı. Hemen Harezmî Hazretlerinin Ayaklarına Kapanıp; "elhamdülillah Maksadıma Kavuştum." Diye Sevincini Belirtti Ve Evine Gitmek İstedi. O Zaman Harezmî Hazretleri Ona; "ben Sağ Olduğum Müddetçe Bu Hâli Kimseye Söyleme Yoksa Zarara Uğrarsın." Buyurdu. O Da Söz Verip Evine Yöneldi. Aradan Bir Müddet Geçti. Bu Zaman İçinde Herkes Ona, Hacılar Dönünce Hâlin Ne Olacak Hanımından Ayrılacaksın." Diyorlardı. O Bunlara Karşı; "hayır Ben Hac Yaptım." Derdi. Bunu Duyanlar, "bu Adam Deli Olmuş." Diye Alay Ettiler.
bir Zaman Sonra Hacılar Geri Döndü. Hacılar O Adamı Gördüklerinde; "sen Ne Zaman Geldin?" Diye Sordular. Bunu İşitenler Güldüklerinde; "siz Ne Diyorsunuz?" Dediler. O Zaman Adamcağızın Yanına Hacda İken Para Aldığı Adam Geldi Ve Verdiği Parayı İstedi. O Da İspat Et, Dedi. Sonra Durum Kâdıya İntikâl Etti. Alacaklı Dâvâ Edip; "ben Buna Arefe Günü Şu Kadar Para Borç Verdim. İşte Mekke Kâdısının İmzâladığı İsmi Yazılı Borç Aldığına Dâir Senet." Dedi Ve Senedi Gösterdi. Sonra Başka Hacılar Aynı Şekilde Şâhitlik Yaptılar. Netîcede Dâvâsında Doğru Olduğu, Hacca Gittiği Anlaşıldı Ve Hanımından Ayrılma Tehlikesinden Kurtuldu. Bu, Muhammed Harezmî Hazretlerinin Yardım Ve Kerâmetiyle Olmuştu. Bundan Sonra İnsanlar Onun Velî Olduğunu Söylemeye Başladılar.
kaynaklar
1) Lemezât, Üniversite Kütüphânesi, No: 1894, V.124