büyük İslâm Âlimi Ve Meşhûr Velî. İsmi, Muhammed Bin Kâsım Bağdâdî'dir. Seyyiddir. Kutub, Velî, Kutb-i Arvâsî, Lakapları Vardır. Doğum Târihi Ve Yaşadığı Asır İhtilâflıdır. Kabri Arvas'tadır. Arvas Seyyidlerinin İlk Ceddi Bu Zâttır. Arvas'ta Şarkın Müstesnâ Âlimlerinin Ve Büyük Velîlerinin Yetişmesine Vesîle Olmuştur.
baba Ve Dedeleri Hülâgû'nun Bağdât'ı İstilâsı Sırasında, Musul'a Oradan Da Anadolu'ya Hicret Etmiştir. Pekçok Âlim Ve Velî Yetiştirmişlerdir. Muhammed Kutup Da Babası Kâsım Bağdâdî'den İcâzet Ve Hilâfet Aldı. Babasının İzniyle Hakkârî Tarafına Gitti. Feraşîn Dağlarında Yedi Sene Daha Riyâzetle Meşgûl Oldu. Bu Zaman İçinde Devamlı Hızır Aleyhisselâm İle Görüştü. Onun Mânevî Terbiyesinden De Çok İstifâde Etti. Çok Yüksek Hallere Ve Kerâmetlere Sâhib Oldu. Yedi Sene Sonra Bir Kış Günü Şabata'nın Bir Köyünde Misâfir Olmuştu. O Gece Rüyâsında Peygamber Efendimizi Gördü. Peygamber Efendimiz; "evlâdım, Hakkâri Emîri İbrâhim Han Abbâsî Hastadır. Bu Meyveleri Götür Yesin. Allahü Teâlâ Şifâ İhsân Eder." Buyurdu. Uyanınca Baş Ucunda Mevsim Kış Olmasına Rağmen İçinde Yaz Meyveleri Bulunan Bir Sepet Gördü. İçinde İncir, Nar Ve Hıyar Vardı. Hakkâri Emiri İbrâhim Han Da Kalb Gözü Açık Hal Sâhibi Bir Zât İdi. Muhammed Kutup, Yanına Gelmek Üzere Yola Çıktığı Sırada; "şu Anda Ehl-i Beyt-i Nebeviden Bir Zâtın Kokusunu Aldım. Karşılamak İsterim Ancak Hastayım Karşılamaya Çıkamıyorum. Gidip Onu Karşılayınız Teşrif Buyursunlar. Ziyâreti İle Şerefleneyim." Dedi. Adamları Karşılamak Üzere Çevreye Çıktılar. Karşılarına Derviş Hâlinde Bir Mübârek Zât Çıktı. Beklenen Zât Olduğunu Anlayıp; "ibrâhim Han Teşrifinizi Bekliyor" Dediler Ve Yanına Götürdüler.
muhammed Kutup, İbrâhim Han Yanına Girince Selâm Verdi. Sonra Getirdiği Meyveleri Verdi. Yeryemez Hastalıktan Kurtulup Sıhhate Kavuştu.
ibrâhim Han; "derviş Sen Kimsin, Kimin Oğlusun, Nereden Geliyorsun, Bu Kış Mevsiminde Bu Yaz Meyveleri Ne Oluyor?" Diye Sorunca, Seyyid Muhammed; "adım Muhammed'dir. Babam Şu Anda Pay Köyünde Bulunan Seyyid Kâsım Bağdâdî'dir. Bu Meyveleri Ferâşin Dağlarından Getirdim." Dedi. Bu Cevap Üzerine Hakkâri Beyi, Sıradan Bir Dervişle Karşı Karşıya Olmadığını Anladı. Çünkü Bu Mevsim Ferâşin Dağlarında, Bırakın Bu Meyveleri Bulmayı, Vahşî Hayvanların Dahi Aç Dolaştığı Bir Zamandı. Oradan Tâze Yaz Meyveleri Getirmek, Ancak Büyük Bir Kerâmet Olabilirdi. Gerçekten De Öyleydi. Hakkâri Beyi, Seyyid Muhammed Kutub'a Çok Hürmet Etti Ve İtibar Gösterdi. Kadıyı Çağırıp Kızı Fâtıma'yı Seyyid Muhammed'e Nikâhladı. Bahar Mevsimine Kadar Orada Kaldı. Bu Müstesnâ Evlilikten Kıymetli Seyyid Âilesi Çoğaldı. Herbiri Birer Cevher Olan Kıymetli Seyyidler Asırlar Boyunca Yetişegeldi.
seyyid Muhammed Hazretlerinin Arzusu Üzerine İlim Öğretmek İçin Ve İnsanları İrşâd İle Meşgûl Olacak Münâsib Bir Yer Aramaya Çıktılar. Etrâfı Dolaştılar. Bunlar Arasında, Şimdi Van Vilâyetine Bağlı Bahçesaray (müküs) Kazâsının Güneybatısında Bulunan Arvas Dağının Vâdisini Beğendiler. Hemen İbrâhim Han İle Birliktearvas Köyünün Ve Külliyesinin Temelini Attılar. Bir Ev, Bir Dergâh Ve Bir De Medrese Yaptılar. İkisi De Sırtında Taş Taşıyıp, Hâlen Mevcûd Olan İki Katlı Câmiyi İnşâ Ettiler. İbrâhim Bey, Ayrılmadan Arvas Ve Çevresini, İrşâd İçin Vakfetti. Sonra Duâ İsteyip Hakkâri'ye Gitti.
seyyid Muhammed Velî, Burada Vakit Geçirmeden Tedris Ve İrşâda Başladı.câmiden Başka, Gerekli Kitaplar İçin Bir Kütüphâne Yaptırdı Ve Sonra, Meşhûr Olan Arvas Kitaplığını Kurdu. Birinci Cihan Harbinde, Rusların İşgâli Zamânında, Ermeniler Tarafından Bu Kitaplık Yakılmıştır. İçinde Üç Bin El Yazması Eser Bulunan Bu Kitaplığın Zâyi Olması, İlim Nâmına Büyük Bir Kayıp Olmuştur.
değişik Îtikâdların, Bozuk İnançların Çok Bulunduğu Bu Bölgeyi Seçmesi Ve Ölünceye Kadar İlim Öğretmekle Ve İrşâd İle Ahâliyi Ehl-i Sünnet Ve Cemâatin Ana Caddesinde Toplamaya Çalışması Ve Bunda Büyük Muvaffakiyet Elde Etmesi, Din, Millet, Devlet Ve İnsanlık Sevgisinin En Büyük İşâretidir. Cenâb-ı Hak İyi Niyeti Sebebiyle, Ona Kendisi Gibi İslâma, Millete Hizmet Eden Büyük Vârisler Vermiş, Arvas, Şarkın Din Nâmına Müstesnâ Âlimleri Ve Velîlerini Yetiştirmiştir. Bunun İçin Molla Muhammed Velî (kutub) Ünvânı İle Meşhûr Olmuştur. Arvas Seyyidlerinin İlk Ceddi Budur. İrşâdı Geniş Bir Sahaya Yayılmıştır. Hattâ Türkistan'a Kadar Duyulmuş, Buhârâ'dan Nâmını Duyan Şemseddîn Buhârî, Oradaki Tâliblerini Bırakıp, Arvas'a Gelmiş, Seyyid Muhammed Velî Hazretlerinin Talebesi Olmayı, Şeref Bilmiş Ve Bir Daha Memleketine Dönmeyip, Orada Vefât Etmiştir. Kabri, Mürşidinin Kabrine 20 M Kadar Mesâfede Dere Tarafında, Asırlık Bâdem Ağaçları Arasındadır.
muhammed Kutup Hazretlerinin Oğlu Seyyid Kemâleddîn'dir. Onun Oğlu Seyyid Cemâleddîn Olup, "âlim-i Rabbânî", "âlimüddîn" İsimleri İle Meşhûr Olmuştur. Seyyid Cemâleddîn Küçüklüğünde Babası Tarafından İyi Yetiştirilmekle Berâber, Babası Vefât Edince, Daha Çok İlme Sarılmış, Hârikulâde Mânevî Yardımlar Görmüştür. Bütün Ulûm-i İslâmiyeyi Hayrete Şâyân Bir Biçimde Öğrenmiştir. Bu Hârika Gelişme Karşısında Hayrete Düşen Çevresi Ona "âlim-i Rabbânî" İsmini Vermişlerdir. Böylece Tam Bir Dirâyetle Şerîat Ve Tasavvuf Bilgilerinde Babasının Halefi Olmuştur.
bunun Oğlu Seyyid İbrâhim, Onun Oğlu Seyyid Muhammed Şehâbeddîn'dir. Onun Oğlu Seyyid Muhammed Olup, "velî" Ünvânı İle De Tanınır. Onun Oğlu Seyyid Abdullah Arvâsî'dir. Bunların Hepsi De, Baba Ve Dedeleri Gibi, İlim, İrfân Ve Velâyet Sâhibi Olup, Kimi Vaktinin Kutbu, Kimi Asrının Gavsı Olmuşlardır. Hepsi De, Din Ve Dünyâ İlimlerinde, Tasavvuf Ve Velâyette Kemâl Mertebesinde Olup, Asırlarca Bölge Halkına ışık Vermişlerdir. Hepsinin Kabirleri, Mezkûr Arvas Köyü Kabristanındadır.
şâfiî Mezhebinde Olup, Diğer Üç Mezhebi De Bilirler, Okurlar, Okuturlar Ve Öğretirlerdi. Hâkim Olan Tarîkat, Babadan Oğula İntikâl Eden Kâdirî Ve Belli Bir Yerden Îtibâren İlâveten Çeştî Ve Daha Sonraları Nakşibendî İdi. Takvâ, Verâ, Zühd, İlimle Amel, Doğruluk, İhlâs, Muhabbet Ve Benzeri Güzel Haller Ora Halkının Yemek, İçmek Gibi Günlük Hayâtının İcâbı İdi. Bu Bakımdan Orada Zararlı Değişiklikler, Bid'atler, Dînî Bakımdan Zayıflıklar Olmazdı.
seyyid Abdullah Hazretlerinin, Seyyid Abdurrahîm Ve Seyyid Abdurrahmân Adlarında İki Oğlu Vardı. Seyyid Abdurrahîm'den Doğu Bâyezîd Arvâsî Seyyidleri Kolu, Seyyid Abdurrahmân'dan, Hakkâri, Müküs Ve Hizan Arvâsî Seyyidleri Gelmektedir.
kaynaklar
1) İslâm Meşhûrları Ansiklopedisi; C.2, S.786
