osmanlı Devri Din Ve Fen Âlimlerinden, Tasavvuf Büyüklerinden. İsmi Muhammed Bin Abdullah, Lakabı Muhyiddîn’dir. Âlimler Arasında Mehmed Bey Olarak Tanınırdı. Doğum Târihi Ve Yeri Tesbit Edilememiştir.
muhammed Bin Abdullah, Sultan İkinci Bâyezîd Hânın Kumandanlarından İdi. İlme Ve Tasavvufa Karşı Aşırı İstek Ve Arzusu Olduğundan, İdâreciliği Bırakıp, Kendisini İlme Verdi. O Zamânın Âlimlerinin Çoğundan İlim Öğrendikten Sonra, Muzafferuddîn Acemî Ve Fenârî Muhyiddîn Çelebi'nin Sohbet Ve Derslerine Devâm Etti.
sonra Ahmed İbni Kemâl Paşanın Hizmetine Girdi. Din Ve Fen İlimlerinde De Yetişti. Tasavvufta Da Yüksek Derecelere Kavuştuktan Sonra, Medreselerde Müderrislik Yapmayı Arzu Etti. Evvelâ İstanbul’da Mustafa Paşa Medresesinde Ve Diğer Bâzı Medreselerde Müderrislik Yaptıktan Sonra, Edirne’de Üçşerefeli Medreselerinin Birinde Vazife Aldı. Burada Müderrislik Yapmakta İken, Geçirdiği Bir Rahatsızlık Sebebiyle Vazifeden Ayrıldı. Sonra Sıhhat Bulup, Deniz Yoluyla Mısır’a Gitmek Üzere Yola Çıktı. Denizde Giderken, Düşman Gemileri Müslümanların Etrâfını İki Taraftan Çevirdi. Şiddetli Cenk Oldu. Rüzgâr Da Düşman Gemilerinin Tarafına Uygun Estiğinden, Onlar Gâlip Geldi.
muhammed Bin Abdullah, Allahü Teâlâya Sığınarak, Kur’ân-ı Kerîmde Kasas Sûresi 21. Âyet-i Kerîmesinde Mûsâ Aleyhisselâmın Yaptığı Bildirilen Duâ İle Duâ Edip; “yâ Rabbî! Beni Zâlim Kavmin Şerrinden Koru!” diye Yalvardı. Bu Anda Fırtına Şiddetlendi. Sâhile Ulaşmak Mümkün Olmadı. Fırtına Çok Şiddetli Estiğinden Müslüman Gemisinin İdâresi Tamâmen Kontrolden Çıktı. Gemi, Kendi Hâlinde Deryâda Fırtınanın Önüne Kapılıp Gidiyordu. Sonunda Rüzgâr Gemiyi Düşman Sâhillerine Attı. Gemide Bulunanlarda Bir Şaşkınlık Ve Kargaşa Başladı. Düşmanlar Gemidekileri Esir Aldı. Muhammed Bin Abdullah’ın Büyüklüğünü Bilen Ve Tanıyan, Dostlarından Bir Kimse, Para Ödeyerek Onu Kâfirlerin Elinden Kurtardı. Mehmed Bey Bu Hâdiseden Sonra İstanbul’a Geldi.
kânûnî Sultan Süleymân Hân, Muhammed Bin Abdullah’ı, Bursa’da Sultan Ve Edirne’de Sultan Bâyezîd Hân Medreselerine Müderris Tâyin Etti. Sonra Şam Kadılığı İle Vazifelendirildi. Şam Kadılığına Bir Müddet Adâlet İle Devâm Etti. Şam Halkı Kendisinden Çok Memnun İken, Daha Değişik Bir Vazife Verilmek Üzere Oradaki Vazifesinden Alınıp İstanbul’a Getirildi. İstanbul’a Gelince Rahatsızlandı. Hastalığı Sırasında Kendisine Mısır Kadılığı Verildi. Mevsim Kış Olup, Rahatsızlığı Da Tam Geçmeden Vazifesinin Ehemmiyeti Îcâbı Meşakkatli Ve Sıkıntılı Bir Şekilde Mısır’a Gitmek Üzere Karadan Yola Çıktı. Kütahya’ya Geldiği Zaman Hastalığı Arttı Ve 1543 (h.950) Senesinde Orada Vefât Etti.
muhammed Bin Abdullah, Çok Cömert Ve Yumuşak Huylu İdi. Fakat Vakarını, Heybetini Kaybetmezdi. Kendisi Çok Sevilir Ve Sayılırdı. Kitap Okumağa Çok Meraklı Ve Düşkün Olup Devamlı Okurdu. Bunun İçin De Çok Kitabı Vardı. Naklî İlimlerden Başka; Hesap, Hendese (mühendislik) Gibi Riyâziyât İlimlerinde De İhtisas Ve Mahâret Sâhibi Olmuştu. O Zamanda Âlimler Arasında Mûteber Olan Birçok Kitap Kendisinde Mevcûd İdi Ve Bunların Tamâmına Yakınını Okumuş İdi. Bu İlimlerde Böylece Derinleşmiş Olup, Bâzı Kitaplara Ta’likler, İlâveler Yazdı. Âlimlere Muhabbeti Ve İlme Olan Bağlılığı Son Derecede İdi. Tasavvuf Yolunda Bulunanları Çok Severdi. Tasavvuf Ehline Olan Meyli Nihâyet Derecesinde İdi.
kaynaklar
1) Şakâyik-ı Nu’mâniyye Tercümesi (mecdî Efendi); S.491
2) Şezerât-üz-zeheb; C.8, S.284
3) Sicilli Osmânî; C.4, S.112
4) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.14, S.192
