istanbul Velîlerinden. İsmi, Seyyid Nûri Mehmed Efendidir. Babası, Ebû Eyyûb-el-ensârî Câmi-i Şerîfi Kürsî Şeyhi Seyyid Osman Efendi Olup, Onun Pederi De Nakşibendî Büyüklerinden Seyyid İbrâhim Necâtî Efendidir. İstanbul'un Üsküdar Semtinde Doğdu. Doğum Târihi Bilinmemektedir. 1855 (h.1272) Senesinde Bir Salı Günü Vefât Etti. Debbağlar Meydanındaki Nasûh Baba Dergâhına Defnedildi. Daha Sonra Üzerine Güzel Bir Türbe Yapıldı.
seyyid Nûri Efendi, Önce Babasından İlim Ve Edeb Öğrendi.tefsîr Ve Hadîs İlimlerini Okudu. Sonra Fâtih Câmi-i Şerîfindeki Derslere Devâm Etti. Şeyhülislâm Müftîzâde Ahmed efendiden fütûhât-ı Mekkiyye ve füsûs-ül-hikem adli Eserleri Okudu. İlimde Üstün Bir Dereceye Yükseldi. Hat Sanatındaki Mahâreti Sebebiyle, Şeyhülislâm Mekkî Efendinin Delâletiyle, Sultan Üçüncü Selîm Hânın Şehzâdelerinin Hocalığına Ve Bâb-ı Âlî Dîvân-ı Hümâyûn Kâtipliğine Tâyin Edildi. Yirmi İki Sene Kadar Bu Vazifeye Devâmla Serhalîfe, Başkâtip Oldu.
zâhirî İlimlerde Söz Sâhibi Olan Seyyid Nûri Efendi, Asıl Makam Ve Mevkînin Bir Allah Dostuna Teslim Olmakla Ele Geçtiğini Görüp 1793 (h.1208) Senesinde Lâleli Civârında Bulunan Alaca Mescidi Şeyhi Şeyh Sâdık Efendiye Talebe Oldu. On Dokuz Sene Onun Hizmet Ve Sohbetinde Bulundu. Hocasının Vefâtından Sonra, Onun Emir Ve İşâreti Üzerine Fâtih Civârındaki Dergâhında Talebe Yetiştiren Ve İnsanlara İlim Öğreten Kara Sarıklı İbrâhim Sabri Efendiye Giderek, Onun Sohbetlerinde Olgunlaştı. Tahsîlini Tamamlayıp İcâzet, Diploma Aldı Veüsküdar'da İnsanlara İlim Ve İrfân Öğretti.
seyyid Nûri Efendi, Güler Yüzlü, Çok Kibar Ve Talebe Yetiştirmek Arzusuyla Dolu Bir Zât İdi. Bu Sebeple, Dergâhına Gelenler İlim Ve İrfân Sâhibi Oldular. Talebelerinden Bâzıları Şunlardır: Üsküdârlı Şeyh Mûsâ Efendi, Tahta Minâre Dergâhı Şeyhi Sâlih Efendi, Otağbaşı Dergâhı Şeyhi Abdullah Efendi, Şâir Şeyh Es'ad Efendi, Sarac İshâk Dergâhı Şeyhi Mustafa Adlî Efendi. Oğlu Tevfik Efendi De Talebeleri Arasındadır.
yetiştirdiği Talebeleri Yanında Pek Kıymetli Eserler De Yazan Seyyid Nûrî Efendinin; 1) Terceme-i Makâlât-ı Seyyid Ahmedrıfâî, 2) Ta'birnâme-i Muhibbân, 3) Terbiyet-üt-tâlibîn, 4) Miftâh-ul-havâs, 5) Hadîka-i Tevhîd, 6) Ravzat-ül-ezkâr, 7) Risâle-i Bî'at, 8) Risâle-imi'râc, 9) Âdâb-ı Tarîkat, 10) Sülûknâme, 11) Risâle-i Muhabbet-i Âl-i Âbâ adlı Eserleri Vardır. Ayrıca Seyyid Nûri Efendi, salât-ı Kâmile ismindeki Eseri De Çok Güzel Bir Şekilde şerh Etti. Bu Eseri, 1851 (h.1268) Senesinde Bir Cumâ Günü Tamamladı. Tamamladığı Şerhin Bir Bölümünde Buyurdu Ki:
"tefsîr Ve Fıkıh İlmi, En Üstün İlimlerdir. Bunlardan Sonra Tasavvuf İlmi Gelir. Tasavvuf, Nefsi Ve Kalbi Temizlemek Demektir. Cenâb-ı Hakk'ı, Bütün Hakîkatiyle Bilmek Kâbil De?ildir. Peygamber Efendimiz, "cenâb-ı Hakk'ın Nîmetlerini Tefekkür Ediniz. Zât-ı İlâhiyyeyi Tefekkür Etmeyiniz. Çünkü Zât-ı İlâhiyyenin Kadrini Takdir Edemezsiniz" buyurmuştur.
tasavvuf Talebesi, Sâdece; Allah, Allah! Demekle İlâhî Feyze Kavuşamaz. Ancak Nefs-i Emmâresini Yakıp, Temizleyerek Feyze Kavuşur."
şeyh Vasfî Efendi Anlatır: "bir Gün Üsküdar'da, Azgın Bir Manda, Çarşıda Öteye Beriye Saldırıyordu. Halk Korkudan Kaçıyor, Dükkânlar Kapanıyordu. Bu Sırada Seyyid Nûri Efendi Çarşıya Çıkmıştı. Mandanın Hâlini Görünce, Bakkaldan Bir Yumurta Aldı. Kudurmuş Hayvana Attı. Yumurtayı Hayvanın Alnına İsâbet Ettirdi. Hayvan Derhâl Sükûnet Buldu. Boynuna Bir İp Taktırıp Sâhibine Teslim Etti. Bu Hâl Sebebiyle, Halkın Sevgi Ve Hürmeti Daha Da Arttı."
zamânın Kâdirî Büyüklerinden Osman Şemsüddîn Efendi, Seyyid Nûri Efendiyle İlgili Yazdığı Beytlerinde Özetle Şöyle Demektedir: "rifâîlik Yolu, Onun İle Kemâl Buldu. Doksan Sene Ömür Sürdü. Kırk Beş Sene Tasavvuf Bilgilerini Öğretti. Allahü Teâlânın Rızâsını Kazanmak İçin Çalıştı. Ledünnî İlminin Esrârına Vâkıftı. İlmi İle Âmil Bir Zâttı. Âşıkları Onun Kerâmetlerini Temâşâ Ve Seyr Ederlerdi. Tasarrufu Kuvvetli Ve Hak Âşığı Bir Zâttı."
kaynaklar
1) Sefînet-ül-evliyâ; C.1, S.198
2) Osmanlı Müellifleri; C.1, S.179
3) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.18, S.208
