ehl-i Sünnetin Amelde Dört Hak Mezhebinden Olan Şâfi Mezhebinin Kurucusu Ve Evliyânın Büyüklerinden. İsmi, Muhammed Bin İdrîs, Künyesi Ebû Abdullah'tır. Eshâb-ı Kirâmdan Olan Dördüncü Dedesi Şâfî'ye Nisbetle Şâfiî Nisbesiyle Meşhûr Olmuştur. Soyu, Kureyş Kabîlesinden Olup Hem Anne Hem Baba Tarafından Peygamber Efendimizin Soyu İle Birleşmektedir. Annesi Tarafından Soyu Fâtıma Binti Abdullah El-mahmûd Bin Hasan El-müsennâ Bin Hasan Bin Ali Bin Ebî Tâlib'e Dayanır. Babası Tarafından İse Peygamber Efendimizin Üçüncü Dedesi Olan Abdümenâf, Şâfiî Hazretlerinin Dokuzuncu Dedesidir. 767 (h.150) Senesinde Kudüs Civârında Gazze'de Doğdu. 820 (h.204) Senesinde Mısır'da Vefât Etti. Kabri Kâhire'deki Kurâfe Kabristanındadır.
şâfiî Hazretleri, Henüz Beşikte İken Babası Vefât Etti. Annesi Onu İki Yaşındayken Asıl Memleketleri Olan Mekke'ye Getirdi. Çocukluğu Orada Geçen Şâfiî, Zekâ Ve Olgunluğuyla Kendini Gösterdi. Altı Yaşında İken Mektebe Gitmeye Başladı. Zâhide Bir Annesi Vardı. İnsanlar Emânetlerini Ona Bırakırlardı.
yedi Yaşına Gelince Kur'ân-ı Kerîmi Ezberledi. Bundan Sonra İlim Öğrenmeye Başladı.
mekke'de Bulunan Zamanın Meşhûr Âlimlerinin Derslerine Ve Sohbetlerine Devâm Etti. Kendisi, İlim Öğrenmeye Başladığı Bu İlk Günleri İçin Şöyle Demiştir: "kur'ân-ı Kerîmi Ezberledikten Sonra Devamlı Mescid-i Harâma Gidip, Fıkıh Ve Hadîs Âlimlerinden Pekçok İstifâde Ettim. Fakat Çok Fakir İdik, Bir Yaprak Kâğıt Almaya Bile Gücümüz Yoktu. Derslerimi Ve Öğrendiğim Meseleleri, Kemik Parçaları Üzerine Yazardım."
imâm-ı Şâfiî, Mekke'deki Bu İlk Tahsilinden Sonra Arapçanın İnceliklerini Ve Edebiyatını Öğrenmek İçin, Çölde Yaşayan Huzeyl Kabîlesinin Arasına Gitti. Orada Da Bilgisini İlerletip, Ok Atmayı Öğrendi. Bu Hususta Da Şöyle Demiştir: "ben Mekke'den Çıktım. Çölde Huzeyl Kabîlesinin Yaşayışını Ve Dilini Öğrendim. Bu Kabîle, Arapların Dil Bakımından En Fasîhi İdi. Onlarla Birlikte Gezdim, Dolaştım, Ok Atmayı Öğrendim. Mekke'ye Döndüğüm Zaman, Bir Çok Rivâyet Ve Edebiyat Bilgilerine Sâhip Olmuştum."
imâm-ı Şafiî Daha On Yaşında İken, O Zamanın En Meşhûr Âlimi İmâm-ı Mâlik'in muvattâ adlı Hadîs Kitabını, Dokuz Gecede Ezberlemiştir. Gençliğinin İlk Yıllarında Kendini Tamamen İlme Verip, Mekke'deki Süfyân Bin Uyeyne, Müslim Bin Hâlid Ez-zencî Gibi Fakîh Ve Muhaddislerden İlim Tahsil Etti. Hadîs, Fıkıh, Lügat Ve Edebiyatta Çok Yükseldi.mekkeli Gençler Arasında, İlimde Parmakla Gösterilen Bir Dereceye Ulaştı.
şâfiî'nin Tahsil Hayâtındaki En Önemli Safha İmâm-ı Mâlik'e Talebe Olmasıyla Başlamıştır. Mekke'den Medîne'ye Gidip, İmâm-ı Malik'den Ders Almasını Şöyle Anlatmıştır: "ilk Zamanlar Mekke'de, Müslim Bin Hâlid'den Fıkıh Öğrendim. O Sırada Medîne'de Bulunan Mâlik Bin Enes'in Büyüklüğünü Ve Müslümanların İmâmı Olduğunu İşittim. Kalbime Geldi Ki Onun Yanına Gideyim, Talebesi Olayım. Sonra Onun Meşhûr Eseri Olan muvattâ'nın Bir Nüshasını, Mekke'de Birinden Tekrar Geri Vermek Üzere Alıp Ezberledim. Mekke Vâlisine Gidip, Birini Medîne Vâlisine Birisini De Mâlik Bin Enes'e Vermek Üzere İki Mektup Alıp Medîne'ye Gittim. Medîne'ye Varınca,medîne Vâlisine Gidip Ona Âit Olan Mektubu Verdim Ve Medîne Vâlisi İle Birlikte İmâm-ımâlik'in Yanına Gittik. İmâm-ı Mâlik Dışarı Çıktı. Uzun Boylu Ve Gâyet Heybetli Bir Görünüşü Vardı. Medîne Vâlisi, Mekke Vâlisinin Gönderdiği Mektubu İmâm'a Takdim Etti. Mektupta; "muhammed Bin İdrîs, Annesi Tarafından Şerefli Bir Kimsedir. Ve Hali Şöyle Şöyledir..." Diye Yazılı Olan Kısmı Okuyunca;"sübhânallah! Resûlullah'ın Sallallahü Aleyhi Ve Sellem İlmi Şöyle Mi Oldu Ki, Mektup İle Yazılıp, Sorulup, Talep Olunur." Dedi. Ben De Durumumu Ve İlim Öğrenmek İstediğimi Anlattım. Sözlerimi Dinledikten Sonra Bana Baktı. Adın Nedir, Dedi.muhammed'dir Dedim. Ey Muhammed! İleride Büyük Bir Şânın Olacak, Allahü Teâlâ Senin Kalbine Bir Nur Vermiştir. Onu Mâsiyyetle Söndürme! Yarın Birisi İle Gel, Sana muvattâ'yı Okusun Buyurdu. Ben De; "onu Ezberledim, Ezberden Okurum" Dedim. Ertesi Gün İmâm-ı Mâlik'e Gelip Okumağa Başladım. Her Ne Zaman, İmâmı Üzme Korkusundan Okumağı Bırakmak İstesem, Benim Güzel Okumam Onu Hayretler İçerisinde Bırakır, Ey Genç Daha Oku Derdi. Kısa Zamanda muvattâ'yı Bitirdim."
imâm-ı Şâfiî, İmâm-ı Mâlik'in Yanına Geldiği Zaman, Yirmi Yaşlarında Bulunuyordu. İmâm-ı Mâlik Onu Himâyesine Alıp, Dokuz Yıl Müddetle İlim Öğretti. İlimde Yüksek Bir Dereceye Ulaşan Şâfiî Hazretleri, Mekke'ye Dönünce, Oraya Gelen Yemen Vâlisi, Onu Yemen'e Götürüp Kâdılık Vazifesi Verdi. Beş Yıl Kadar Bu Görevi Yaptıktan Sonra, Bağdat'a Giderek, İlmini İlerletmek İçin, İmâm-ı A'zamın Talebesi İmâm-ı Muhammed'den Ders Almaya Başladı. İmâm-ı Muhammed Onu Kendi Himâyesine Alıp, Yazmış Olduğu Kitaplarını Okutmak Sûretiyle, ırak'ta Tedvîn Edilen Fıkıh İlmini Ve ırak'ta Meşhûr Olan Rivâyetleri Öğretti. İmâm-ı Muhammed Ayrıca İmâm-ı Şâfiî'nin Annesi İle Evlenerek Onun Üvey Babası Oldu. İmâm-ı Şâfiî Onun İlminden Ve Kitablarından Çok İstifâde Etmiştir. Şafiî Hazretleri Bu Hususta Şöyle Demiştir: "ilimde Ve Diğer Dünyâ İşlerinde, İmâm-ı Muhammed Kadar Bana Kimse Faydalı Olmamıştır." Ebû Ubeyd Şöyle Demiştir: Şâfiî'den Duydum, Buyurdu Ki: "imâm-ı Muhammed'den Öğrendiğim Meselelerle Ve İlimle, Bir Deve Yükü Kitap Yazdım. Eğer O Olmasaydı İlim Kapısının Eşiğinde Kalmıştım. Bütün İnsanlar İlimde, ırak Âlimlerinin, ırak Âlimleri De Kûfe Âlimlerinin Çocuklarıdır. Onlar Da Ebû Hanîfe'nin Çocuklarıdır." Yâni Bir Babanın Çocukları İçin Lâzım Olan Nafakayı Kazanıp, Çocuklarını Beslemesi Gibi, Ebû Hanîfe De Kendinden Sonrakileri Böylece İlimle Beslemiş Ve Doyurmuştur. Şâfiî Ayrıca Selim-i Râî'nin Sohbetine Kavuşup, Vilâyet (evliyâlık) Makamlarına Da Kavuştu.
imâm-ı Şâfiî, Bağdat'ta İmâm-ı Muhammed'den Aldığı Dersleri Tamamlayıp, Mekke'ye Döndü. Burada Bir Müddet İnceleme Ve Araştırmalar Yapıp, Ayrıca Talebelere Ders Verdi. Bilhassa Hac Mevsiminde Çeşitli İslâm Beldelerinden Gelen İlim Adamları Ondan İlim Öğrenirlerdi. Mekke'deki Bu İkâmeti Dokuz Yıl Kadar Sürdü. Sonra Tekrar Bağdat'a Gitti. Bu Sırada Bağdat, İslâm Âleminin Önemli Bir İlim Merkezi İdi. Burada Bulunan Âlimler, Şâfiî'ye Hürmet Göstermiş Ve İlim Talebeleri Onun Etrafında Toplanmıştır. Bağdat Âlimleri Dahi Ondan Ders Almışlardır. Daha Önce Mekke'de Şâfiî İle Görüşen Ve Ondan Hadîs Dinleyen Ahmed Bin Hanbel Talebe Olmuş, Onun Üstünlüğüne Hayran Kalmıştır. Yine Şâfiî İle Emsâl Olan İshâk Bin Râheveyh Ve Başkaları Ondan İlim Tahsil Etmiştir. Herkes Onun Dersine Koşuyor Ve Verdiği Fetvâlara Hayran Kalıyordu. Ders Ve Fetvâ Vermekte Uyguladığı Usûl, Geniş Olarak Açıkladığı İstinbat (kaynaklardan Hüküm Çıkarma) Usûlü Olan, Usûl-i Fıkıh İlmi İdi. O Buna Göre Açıklamalarda Bulunuyordu. Güzel Ve Açık Konuşması, İfâde Ve İzah Tarzı, Münâzara Kuvveti Ve Tesir Bakımından Çok Güçlüydü. Şafiî Hazretleri Bağdat'ta Bulunduğu Sırada el-kitâb-ül-bağdâdiyye adını Verdiği Eserini Yazdı. Şâfiî'nin Üstün Şahsiyetine Ve Yüksek İlmine Hayranlık Duyarak, Ondan Ders Alıp İlim Öğrenen Talebelerinden Bir Kısmı Şunlardır: Ahmed Bin Hanbel, İshâk Bin Râheveyh, Ez-za'ferânî, Ebû Sevr İbrâhim Bin Hâlid, Ebû İbrâhim Müzenî, Rebî' Bin Süleymân-ı Murâdî. Daha Sonraki Asırlarda, Şâfiî Mezhebinde Yetişmiş Âlimlerden Meşhûr Olanlardan Bâzıları Da Şunlardır: Hadîs Âlimlerinden İmâm-ı Nesâî, Kelâm (akâid) Âlimlerinden Ebü'l-hasan-ı Eş'arî, İmâm-ı Mâverdî, İmâm-ı Nevevî, İmâm-ül-haremeyn Abdülmelik Bin Abdullah, İmâm-ı Gazâlî, İbn-i Hâcer-i Mekkî, Kaffâl-ı Kebîr, İbn-i Subkî, İmâm-ı Suyûtî Vb.
şâfiî Hazretleri İlim, Zühd, Mârifet, Zekâ, Hâfıza Ve Neseb Bakımlarından Zamânındaki Âlimlerin En Üstünü İdi. On Üç Yaşında İken, Harem-i Şerîfde; "bana İstediğinizi Sorunuz?" Derdi. On Beş Yaşında İken Fetvâ Verirdi. Zamânının En Büyük Âlimi Olan Ve Üç Yüz Bin Hadîs-i Şerîfi Ezbere Bilen İmâm-ı Ahmed Bin Hanbel, Ondan Ders Almağa Gelirdi. Çok Kimse, İmâm-ı Ahmed'e; "böyle Büyük Bir Âlim İken, Kendi Çocuğun Gibi Bir Genç Karşısında Nasıl Oturuyorsun?" Dediklerinde; "bizim Ezberlediklerimizin Mânâlarını O Biliyor. Eğer Onu Görmeseydim, İlmin Kapısında Kalacaktım. O, Dünyâyı Aydınlatan Bir Güneştir, Ruhlara Gıdâdır." Derdi. Bir Kere De; "fıkıh Kapısı Kapanmıştı. Allahü Teâlâ, Bu Kapıyı, Kullarına İmâm-ı Şafiî İle Tekrar Açtı." Dedi. Bir Kerre De; "islâmiyete, Şimdi Şâfiî'den Daha Çok Hizmet Eden Birini Bilmiyorum." Dedi. İmâm-ı Ahmed, Yine Buyurdu Ki: "allahü Teâlâ Her Yüzyılda Bir Âlim Yaratır, Benim Dînimi, Herkese Onun İle Öğretir." hadîs-i Şerîfinde Bildirilen Âlim, İmâm-ı Şâfiî'dir. Hadîs-i Şerîfte; "kureyş'e Sövmeyiniz. Zîrâ Kureyşli Bir Âlim, Yeryüzünü İlimle Doldurur." buyuruldu. İslâm Âlimleri Bu Hadîs-i Şerîf, İmâm-ı Şâfiî'nin Geleceğini Bildirmiştir, Demişlerdir.
ahmed Bin Hanbel'in Oğlu Abdullah, Babasının İmâm-ı Şâfiî'ye Çok Duâ Ettiğini Görerek Sebebini Sorunca; "oğlum, İmâm-ı Şâfiî'nin İnsanlar Arasındaki Yeri, Gökteki Güneş Gibidir. O, Ruhların Şifâsıdır." Demiştir.
süfyân-ı Sevrî Şöyle Demiştir: "imâm-ı Şâfiî'nin Aklı, Zamanındaki İnsanların Yarısının Akılları Toplamından Fazladır." Abdullah-i Ensârî Buyurdu Ki: "imâm-ı Şâfiî'yi Çok Severim. Çünkü Evliyâlıkta Hangi Makâma Baksam, Onu Herkesin Önünde Görüyorum."
az Yer, Az Uyurdu. "on Altı Senedir, Doyasıya Yemek Yemedim." Buyurdu. Sebebi Sorulunca "çok Yemek Bedene Ağırlık Verir, Kalbi Zayıflatır, Anlayışı, İdrâki Azaltır, Çok Uyku Getirir Ve Böylece İnsanı İbâdetten Alıkor. Kulluğun Başı Az Yemektir." Buyurmuştu.
şâfiî Hazretleri Hikmetli Sözleri Ve Gönül Alıcı Nasîhatleriyle İnsanların Kurtuluşlarına Vesîle Oldu.
biri İmâm-ı Şâfiî'den Nasîhat İsteyince Buyurdu Ki: "senden Daha Çok Malı Ve Parası Olan Kimseyi Kıskanma. O Malına Ve Parasına Hasretle Ölür. İbâdeti Ve Tâatı Çok Olan Kimselere Gıpta Et. Yaşayanlar Da Sonunda Ölecekleri İçin, Onların Dünyâlıklarına Özenmeye Değmez."
hiçbir Kimse Yoktur Ki, Dostu Ve Düşmanı Olmasın. Mâdem Ki Böyledir, O Halde Allahü Teâlâya İtâat Edenlerle Berâber Bulun, Onları Sev.
ilim, Ezber Edilen Şey Değil, Ezber Edilen Şeyden Temin Edilen Faydadır.
resûlullah'ın Ve Eshâbının Yolunda Olmayanı Havada Uçar Görsem, Yine Doğruluğunu Kabûl Etmem.
herkese Akıllı Denmez. Akıllı Kimse, Kendisini Her Türlü Kötülükten Koruyandır.
dünyâda Zâhit Ol, Dünyâ Malına Bağlanma! Âhireti İsteyici Ol, Onun İçin Çalış! Her İşinde Allahü Teâlâyı Hatırla. Böyle Yaparsan, Kurtulmuşlardan Olursun. Ruhsat Ve Teviller İle Uğraşan Âlimlerden Fayda Gelmez."
kendisini Sevenlerden Bir Cemâate Şöyle Buyurdu:
"kalbine İlâhî Bir Nûr Penceresinin Açılmasını İsteyen Şu Dört Şeyi Yapsın:
1) Günün Belli Bir Vaktinde Yalnız Kalsın Ve Huzûra Dalsın.
2) Mîdesini Pek Fazla Doldurmasın.
3) Sefih Kimselerle Düşüp Kalkmağı Bıraksın, Kötü Kimselerle Düşüp Kalkmasın.
4) İlimleriyle Yalnız Dünyâlık Arzu Eden Kimselere Yaklaşmasın."
"hiç Bir Vakit Yoktur Ki, İlim Mütâlaası, Hüzün Ve Kederi Yok Etmesin. İlmî Mütâlaa, Kalbin En İnce Ve En Gizli Noktalarını Harekete Geçirir, İnsanda Yüce Duygular Uyandırır."
"sâdık Dost, Arkadaşının Hüzün Ve Sevinçte Ortağı Olandır."
"iki Kişinin, Darıldıktan Sonra Birbirinin Ayıplarını Ortaya Çıkarması, Münâfıklık Alâmetidir."
"haksız Sözleri Tasdik Eden, Dalkavuk Ve İki Yüzlüdür."
"sâdık Dost, Arkadaşının Ayıplarını Görünce İhtar Eder, İfşâ Etmez."
"ibret Almak İstersen, Hatâ Sâhibi Kişilerin Âkıbetlerine Bak Da Kalbini Topla."
"kendisine Faydası Olmayanın, Başkasına Da Faydası Yoktur."
"dünyâ Sevgisi İleallah Sevgisini Bir Arada Toplarım İddiâsında Bulunmak, Yalandır."
"âlimlerin Güzelliği, Nefslerini ıslah Etmeleridir. İlmin Süsü, Şüpheli Şeylerden Sakınmak, Yumuşak Olup, Sertlik Göstermemektir."
insanları Tamamen Râzı Ve Memnun Etmek Çok Zordur. Bir Kimsenin, Bütün İnsanları Kendinden Hoşnut Etmesi Mümkün Değildir. Bunun İçin Kul, Dâimâ Rabbini Râzı Etmeye Bakmalı, İhlâs Sâhibi Olmalıdır.
ilmi, Kibirlenmek, Kendini Büyük Görmek İçin İsteyenlerden Hiçbiri Felâh Bulmuş Değildir. Ama İlmi Tevâzu İçin, Âlimlere Ve İnsanlara Hizmet İçin İsteyen, Elbette Felâh Bulur, Kurtulur."
imâm-ı Şâfiî Hazretlerinin Rivâyet Ettiği Hadîs-i Şerîfler, sahîh-i Müslim'de, sünen-i Ebî Dâvûd, Sünen-i Tirmizî, Sünen-i Nesâî, Sünen-i İbn-i Mâce ve sahîh-i Buhârî'nin Ta'likâtında Yer Almıştır. Kendisinden Hadîs-i Şerîf İşitip Rivâyet Ettiği Zâtlar; Müslim Bin Hâlid Ez-zencir, Mâlik Bin Esed, İbrâhim Bin Sa'd, Saîd Bin Sâlim, Abdülvehhâb Es-sakafî, İbn-i Aliyye, İbn-i Uyeyne Ve Diğer Hadîs Âlimleridir. İmâm-ı Şâfiî'den De Ahmed Bin Hanbel, Süleymân Bin Dâvûd El-hâşimî, Ebû Bekir Abdullah Bin Zübeyr El-hâmidî, İbrâhim Bin Münzir, Ebû Sevr İbrâhim Bin Hâlid, Ebû Yâkûb Yûsuf Bin Yahyâ Ve Diğer Birçok Zât Hadîs-i Şerîf Rivâyet Etmişlerdir. İmâm-ı Şâfiî'nin Rivâyet Ettiği Hadîs-i Şerîflerden Biri Şudur:
"kendisine Yumuşaklık Verilen Kimseye, Dünyâ Ve Âhiret İyilikleri Verilmiştir. Yumuşaklıktan Mahrûm Olan Kimse, Dünyâ Ve Âhiret İyiliklerinden Mahrûm Olur."
imâm-ı Şâfiî Hazretleri İkinci Defâ Bağdat'a Gidişinden Sonra, Bağdat'taki Siyâsî Ve Fikrî Kargaşalıklar Sebebiyle Mısır'a Gidip, Ömrünün Sonuna Kadar Orada Kalmıştır. İmâm-ı Şafiî, İmâm-ı Mâlik'in Ve İmâm-ı A'zamın Talebesi İmâm-ı Muhammed'in Derslerine Devam Ederek, İmâm-ı A'zamın Ve İmâm-ı Mâlik'in İctihad Yollarını Öğrenip, Bu İki Yolu Birleştirdi Ve Ayrı Bir İctihad Yolu Kurdu. Kendisi Çok Beliğ, Edîb Olduğundan, Âyet-i Kerîmelerin Ve Hadîs-i Şerîflerin İfâde Tarzına Bakıp, Kuvvetli Bulduğu Tarafa Göre Hüküm Verirdi. İki Tarafta Da Kendi Usûlüne Göre Kuvvet Bulamazsa, O Zaman Kıyas Yolu İle İctihad Ederdi. Böylece Müslümanların İbâdetlerinde Ve İşlerinde Uyacakları Bir Yol Göstermiştir. Onun Kendi Usûlüne Göre Şer'î Delillerden Çıkardığı Hükümlere, Yâni Gösterdiği Bu Yola "şâfiî Mezhebi" Denildi. Ehl-i Sünnet Îtikâdında Olan Müslümanlardan, Amellerini Yâni İbâdet Ve İşlerini, Bu Mezhebin Hükümlerine Uyarak Yapanlara "şâfiî" Denir.
şâfiî Mezhebinin Reisi Olan İmâm-ı Şâfiî, Usûl-i Fıkıh İlmindeki Meseleleri İlk Defâ Tasnif Edip, Kitaba Yazan Kimsedir. Bu İlimdeki Eserinin Adı er-risâle Fil- Usûl'dür.
şâfiî Mezhebi, Hanefî Mezhebinden Sonra En Çok Yayılan Bir Mezhebdir. Mısır, Mekke, Medîne'de, Endonezya'da, Aden'de, Filistin'de, Âzerbaycan'da Ve Semerkant'ta, Doğu Ve Güneydoğu Anadolu'da Ve Diğer Yerlerde Yayılmıştır.
imâm-ı Şâfiî'nin Simâsı, Gâyet Güzel Ve Sevimli İdi. Üstün Bir Zekâya Ve Kâbiliyete Sâhipti. Peygamber Efendimizin Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Sünnetine Son Derece Riâyet Ederdi. İlmi, Tevâzusu, Heybet Ve Vekarı İle Kalblere Tesir Ederdi. Kur'ân-ı Kerîm Okurken Dinleyenler Kendinden Geçerdi.
orta Halli Giyinirdi. Heybetli Bir Görünüşü Vardı. O Bakarken, Yanındakiler Su Dahi İçemezlerdi. Yüzüğünde, (el-bereketü Fîl-kanâ'ati= Bereket, Kanâat Etmektedir) Yazılı İdi.
bir Kere Ders Verirken, Ders Esnasında On Defâ Ayağa Kalktı. Sebebini Sorduklarında, Buyurdu Ki: "seyyidlerden Bir Çocuk, Kapının Önünde Oynuyor. Kapının Önüne Gelip, Kendisini Gördüğüm Zaman, Ona Hürmeten Ayağa Kalkıyorum. Resûlullah'ın Torunu Ayakta Dururken Oturmak Revâ Değildir."
talebelerinden Biri Anlatır: Bir Bayram Günü İmâm-ı Şâfiî Hazretleri İle Berâber Mescidden Çıktık. Bir Mesele Hakkında Sohbet Ediyorlardı. Evlerinin Kapısına Gelince, Bir Hizmetçi Kendisine Bir Kese Altın Getirip, Efendisinin Selâmı Olduğunu Ve Bunu Kabûl Buyurmasını Ricâ Etti. İmâm-ı Şâfiî Hazretleri Keseyi Kabûl Etti. Biraz Sonra Biri Gelip, "hanımım Bir Çocuk Doğurdu. Yanımda Hiç Param Yok. Sizden Allah Rızâsı İçin Biraz Para İstiyorum." Dedi. İmâm-ı Şafiî Hazretleri Keseyi Hiç Açmadan, Olduğu Gibi O Şahsa Verdi. Halbuki Biliyordum Ki, Kendisinin De Hiç Parası Yoktu.
imâm-ı Şâfiî Hazretleri Yemen'e Bir Sefer Yapmıştı. Dönüşünde On Bin Dirhemle Gelip, Çadırını Mekke'nin Dışına Kurdurarak, Ziyâretçilerini Orada Kabûl Etti. Halk Topluluklar Hâlinde İmâm-ı Şâfiî'ye Gelerek Müşkillerini Hallediyordu. Ziyâretçiler Arasında Bulunan Fakirlere De Para Dağıtıyordu. Böylece, Yemen'den Getirdiği On Bin Dirhemin Hepsini Fakirlere Dağıttı Ve Ondan Sonra Da; "oh Şimdi Rahatladım" Buyurdu.
mısır'ın İleri Gelenlerinden Birinin Hanımı, Bir Münâkaşada Kocasına; "ey Cehennemlik!" Dedi.bu Cevap Karşısında Bu Şahıs, Hanımına; "ben Cehennemliksem, Seni Boşadım." Dedi, Fakat Hanımını Da Çok Seviyordu. Âlimleri Toplayıp Bu Meseleyi Sordu. Kimse Cevap Veremedi. "senin Cehennemlik Olup Olmadığını Allah Bilir." Dediler. Âlimler Arasından Henüz Daha Genç Yaşta Olan İmâm-ı Şâfiî Kalkıp; "ben Senin Meseleni Çözerim." Dedi. Oradakiler Şaşırdılar. Bu Kadar Âlimin Cevap Veremediğine, Nasıl Cevap Verecek Diye Merak Ettiler.
imâm-ı Şâfiî Dedi Ki: "önce Sen Benim Sorularıma Cevap Ver!" Ve Devâm Etti: "bir Günah İşleyeceğin Vakit, Allah Korkusundan Bu Günahı Terk Ettiğin Oldu Mu?" Dedi. "allahü Teâlâya Yemîn Ederim Ki Çok Oldu." "bu Hâlinle Cennetlik Olduğun Anlaşılmaktadır." Buyurdu.
orada Bulunan Âlimler, Hangi Delîl İle Bu Hükmü Verdiğini Sordular:
"kur'ân-ı Kerîmde; "bir Kimse Allah Korkusundan Nefsini Günahlardan Men Ederse, Onun Yeri Elbette Cennet'tir." buyurulmaktadır. Hükmümü Bu Âyet-i Kerîmeye Göre Verdim." Buyurdu. Oradakiler Susup Kaldılar.
talebeleriyle Ve Sevenleriyle Olan Çeşitli Sohbetleri Sırasında Buyurdu Ki:
dünyâ İşlerinde Bir Darlığa Ve Sıkıntıya Düşen Kimse, İbâdete Yönelmelidir.
gururlanıp Böbürlenmek, Âdi Ve Bayağı Kimselerin Vasfıdır.
hizmet Edene, Hizmet Edilir.
dostlar İle Yapılan Sohbetten Sevimli Bir Hareket Yoktur. Dostların Ayrılığı Kadar Da Gam Ve Keder Veren Şey Yoktur.
ilmi Sevmeyende Hayır Yoktur. Böyle Kimselerle Dostluk Ve Bağlılığını Kes. Çünkü, İlim Kalblerin Hayâtı, Gözlerin Aydınlığıdır.
sâdık Dost Ve Hâlis Kimyâ
az Bulunur, Hiç Arama!
bütün Düşmanlıkların Aslı, Kötü Kimseler İle Dostluk Etmek Ve Onlara İyilik Yapmaktır.
ilim Öğrenmek, Nâfile İbâdetten Üstündür.
kendini Bilmeyene İlim Öğreten, İlmin Hakkını Zâyi Etmiş Olur. Lâyık Olandan İlmi Esirgeyen De, Zulmetmiş Olur.
resûlullah'tan Sallallahü Aleyhi Ve Sellem Sonra İnsanların En Üstünü Hazret-i Ebû Bekir, Sonra Hazret-i Ömer, Sonra Hazret-i Osman, Sonra Hazret-i Ali'dir. (r.anhüm)"
ilim Öğrenmek İçin Üç Şart Vardır: Hocanın Mehâretli, Talebenin Zekî Olması Ve Uzun Zaman.
ilim İki Kısımdır; Birincisi İlm-i Edyân (naklî İlimler), Din Bilgileri. İkincisi İlm-i Ebdân (aklî İlimler), Fen Bilgileridir.
kimin Düşüncesi, Arzusu, Maksadı Yemek İçmek (dünyâ) İse; Kıymeti, Barsaklarından Çıkardığı Kazûrat Kadardır.
dünyâda En Huzursuz Kimse, Kalbinde Hased Ve Kin Taşıyanlardır.
başkalarını Senin Yanında Çekiştiren, Senin Bulunmadığın Yerde De Seni Çekiştirir.
kanâatkâr Olmak, Rahatlığa Kavuşturur.
sırrını Saklamasını Bilen, İşinin Hâkimidir.
imâm-ı Şâfiî Şöyle Anlatmıştır: Bir Gece Rüyâmda Peygamber Efendimizi Görmekle Şereflendim. Bana Buyurdu Ki; "sen Kimdensin?" Cevâbımda, "ben Senin Kabîlendenim." Dedim. Bana Yaklaş Buyurdular. Yanına Gittim. Mübârek Ağzının Suyunu Dilime, Ağzıma Ve Dudaklarıma Sürüp; "hadi, Allahü Teâlâ Sana Bereket Versin." Buyurdular.
kendisi Anlatır: Çocukluk Zamanında,mekke'de Rüyâmda Peygamber Efendimizi Gördüm. Tam Bir Heybetle Mescid-i Harâmda İnsanlara İmâmlık Yapıyorlardı. Namaz Bitince Yanlarına Gidip, Bana Da İlim Öğretiniz, Dedim. Bunun Üzerine Kaftanının Altından Bir Terâzi Çıkarıp: Bu Senin İçindir, Buyurup Bana Hediye Ettiler. Bu Rüyâmı Tâbir Ettirdim. Dediler Ki: "sen, İlimde İmâm Olursun Ve Sünnet Üzere Olursun. Terâzi İse, Hakîkat-ı Muhammediyyeye Kavuşacağına Alâmettir."
"bir Gün Rüyâmda, Hazret-i Ali Efendimizi Gördüm. Parmağından Yüzüğünü Çıkardı, Parmağıma Taktı. Bu Hareketi, Kendi İlminin Ve Resûlullah'ın İlminin Bana Geçmesi Alâmeti İdi."
imâm-ı Şâfiî Hazretleri, Dîn-i İslâma Hizmet Uğrunda Tükettiği Hayâtının Son Anlarını, Kur'ân-ı Kerîmi Dinleyerek Geçirmiştir. Ömrünün Sonuna Kadar Her Gün Bir Hatim Olmak Üzere, Ayda Otuz Hatim Okurdu. Ramazân-ı Şerîfte İse Gece Ve Gündüz Birer Hatim Olmak Üzere, Altmış Hatim Okurdu. 820 (h.204) Senesinde Mısır'da Bir Cumâ Gecesi Vefâtının Yaklaştığı Sırada Tâkatsız Düşmüştü. Önceki Gibi Okuyacak Durumda Değildi. Fakat Okuyan Birinden Dinlemek Arzu Ediyordu. O Bu Hâlde İken, Talebesi Ebû Mûsâ Yûnus Bin Abdüla'lâ Yanına Girmişti. Ona; "ey Ebû Mûsâ Bana Kur'ân-ı Kerîmden Âl-i İmrân Sûresinin Yüz Yirminci Âyet-i Kerîmesinden Sonraki Âyetleri Yavaş Yavaş Oku!" Dedi. O Da Okumaya Başladı. İmâm-ı Şâfiî, Okunan Âyet-i Kerîmelerin Mânâlarına Dalmış, Derin Bir Huşû İçinde Dinliyordu. Son Nefeslerini Vermek Üzere İken, Hâlini Sordular. "dünyâdan Göçüyorum. Artık Ondan Ayrılıyorum. Ümit Şerbetini İçiyorum. Kerîm Olan Rabbime Gidiyorum." Buyurdu. Vefâtı İslâm Âlemi İçin Büyük Bir Kayıp Oldu. Duyulduğu Her Yerde, Derin Üzüntü Ve Gözyaşları İle Karşılandı. Kabri Kazılırken Etrafa Misk Kokusu Yayıldı. Orada Bulunanlar Bu Kokunun Tesirinde Kalıp, Kendilerinden Geçtiler. Kahire'de El-mukattam Dağının Eteğinde Kurâfe Kabristanına Defnedildi. Daha Sonra Kabri Üzerine Bir Türbe Yapılmıştır. Türbesi Üzerindeki Şimdiki Muhteşem Kubbe, Eyyûbî Sultanlarından El-melik El-kâim Tarafından; 1211 Yılında Yapılmıştır. Selahaddîn Eyyûbî Tarafından Da, Türbesinin Yanına Büyük Bir Medrese Yaptırılmıştır.
şâfiî Hazretlerinin Yazmış Olduğu Kıymetli Eserler Şunlardır:
1) Ahkâm'ül-kur'ân. matbûdur. 2) İhtilâf-ül-hadîs, 3) Müsned-üş-şâfiî. matbûdur. 4) Risâle Fi'l-usûl: usûl-i Fıkha Dâirdir. Usûl-i Fıkhın Kitap Hâlinde Yazıldığı İlk Eserdir. Matbûdur. 5) El-mevâris, 6) El-ümm: fıkıh İlmine Dâir Olup, İmâm-ı Şâfiî'nin İctihad Ederek Bildirdiği Meseleleri İçine Alan Bir Eserdir. Yedi Cild Hâlinde Basılmıştır. 7) Kitâb'üs-sünen Ve'l-müsned: hadîs İlmine Dâirdir.8) El-emâli El-kübrâ, 9)el-imlâ'es-sagîr, 10) Edeb'ül-kâdî, 11) Fedâil-i Kureyş, 12) El-eşribe, 13) Es-sebkû Ve'r-remyü, 14) İsbât-ün-nübüvve Ve Redd-i Ale'l-berâhime, 15) Dîvân.
kerâmet Ve Menkîbeleri
git Arkadaşını Getir
bir Gün İmâm-ı Şâfiî Hazretlerinin Annesine İki Kişi Gelip, Bir Bohça Verdiler. Daha Sonra Biri Gelip Bohçayı İstedi. Gelene Bohçayı Verdi. Biraz Sonra Diğeri Gelip, Bohçayı İstedi. Bohçanın Arkadaşına Verildiğini Söyleyince; "biz İkimiz Beraber Gelmeyince Bohçayı Vermeyin Demiştik. Bohçayı Niçin Verdiniz?" Dedi.
annesi Üzüldü. Bu Sırada İmâm-ı Şâfiî Geldi. Annesinin Üzüntülü Olduğunu Görünce Sebebini Sordu. Annesi Olanları Anlattı. Bunun Üzerine Annesine;
"sen Üzülme, Ben Şimdi Bohçayı İsteyenle Konuşurum." Dedi. Bohçayı İsteyen Şahsın Yanına Gelip Dedi Ki: "sizin Bohçanız Olduğu Yerde Durmaktadır. Git Arkadaşını Getir." Adam Aldığı Cevap Karşısında Şaşırıp, Geri Dönüp Gitti. Bir Daha Da Gelmedi.
iyi Ki Buraya Gelmedi!
hârun Reşîd, Her Sene Bizans İmparatorundan Vergi Olarak Çok Para Ve Mal Alırdı. Bir Sene İmparator, Âlimlerle Münazara Etmek İçin Ruhbanlar Gönderdi; "eğer Bizi Yenerlerse Onlara Vergilerimizi Vermeye Devam Edeceğiz. Yok Biz Yenersek Vermeyiz." Dedi.
dört Yüz Hıristiyan Geldi.halîfe, Bütün Âlimlerin Dicle Kenarında Toplanmasını Emretti. İmâm-ı Şâfiî'yi Çağırarak, Hıristiyan Ruhbanlara Sen Cevap Ver! Dedi. Herkes Dicle Kenarında Toplandı. İmâm-ı Şâfiî Seccâdeyi Omuzuna Alıp Nehre Doğru Gitti. Seccâdeyi Nehre Atıp Üzerine Oturdu Ve; "benimle Münâkaşa Etmek İsteyenler Buraya Gelsin." Dedi.
bu Hâli Gören Ruhbanların Hepsi Müslüman Oldu. Bizans İmparatoru, Adamlarının İmâm-ı Şâfiî'nin Elinde Müslüman Olduğunu Öğrenince; "iyi Ki, O Buraya Gelmedi. Yoksa Buradakilerin Hepsi Müslüman Olurdu, Kendi Dinlerini Bırakırlardı." Dedi.
abdesti Tam Al
abdullah Bin Muhammed Bekrî Şöyle Anlatmıştır: "imâm-ı Şâfiî İle Bağdat'ta Nehir Kenarında Oturuyorduk. Bir Genç Gelip Abdest Almaya Başladı. Fakat Abdesti Yanlış Aldı. İmâm-ı Şâfiî O Gence; "abdesti Tam Al. Allahü Teâlâ Sana Dünyâ Ve Âhiret Saâdeti Versin." Buyurdu. Genç Tekrar Abdest Alıp, Yanımıza Geldi Ve Bana Nasîhat Et, Öğret Deyince, İmâm-ı Şâfiî Şöyle Buyurdu: "allahü Teâlâyı Bilen, Necât (kurtuluş) Bulur. Dîninde Titizlik Gösteren, Kötülüklerden Kurtulur. Nefsini ıslah Eden, Saâdete Kavuşur. Biraz Daha İster Misin?" Dedi. Genç Evet Deyince, Şöyle Devâm Etti: "kim Şu Üç Şeyi Yaparsa Îmânı Kâmil Olur:
1) Emr-i Bil-mârûf Yapmak, Yâni Allahü Teâlânın Emirlerini Yapmak Ve Yaymak.
2) Nehy-i Anil-münker Yapmak, Yâni Allahü Teâlânın Yasaklarını Yapmamak Ve Yapılmaması İçin Uğraşmak.
3) Her İşinde Allahü Teâlânın Dinde Bildirdiği Hudutlar İçinde Bulunmak." Buyurdu. Sonra, "biraz Daha İster Misin?" Deyince, Genç; "ihsân Ediniz Efendim." Dedi. Şöyle Buyurdu: "dünyâya Bağlanıp, Ona Düşkün Olma, Âhireti İste. Bütün Hâl Ve Hareketinde Allahü Teâlâyı Hatırla Ki, Kurtulanlardan Olasın." Bu Nasîhatleri Dinleyen Genç, Son Derece Memnun Olup, Benim Yanıma Yaklaşarak, Bu Zât Kimdir, Dedi. Ben De İmâm-ı Şâfiî Olduğunu Söyleyip Tanıttım. Bunun Üzerine Genç; Bugün Ne Bahtiyârım Ki, Böyle Büyük Zâtı Görüp, Nasîhatını Dinledim." Dedi."
kaynaklar
1) Menâkıb-ı İmâm-ı Şâfiî (beyhekî)
2) Hilyetü'l-evliyâ; C.9, S.63
3) Tabakâtü'ş Şâfiiyye; C.1, S.2, 3
4) Tehzîbü't-tehzîb; C.9, S.25
5) Tezkiretü'l-huffâz; C.1, S.361, 369
6) Câmiu Kerâmâti'l-evliyâ; C.1, S.97
7) Şezerâtü'z-zeheb; C.2, S.9
8) Tabakâtü'l-kübrâ; C.1, S.50
9) Kâmûsü'l-a'lâm; C.4, S.2820
10) Tezkiretü'l-evliyâ; S.133
11) Miftâhü's-seâde; C.2, S.221
12) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye; (49. Baskı) S.1147
13) Eshâb-ı Kirâm; (6. Baskı) S.393
14) İslâm Ahlâkı; (13. Baskı) S.57
15) Menâkıb-ı İmâm-ışâfiî (râzî)
16) Kıyâmet Ve Âhiret; (5. Baskı) S.23
17) Fâideli Bilgiler; (6. Baskı) S.14,40,44, 48,140,152
18) Ravdü'l-fâik; S.164