mısır'da Yetişen Büyük Velîlerden. Kelâm Âlimi Ve Şâir. İsmi, Abdülgaffâr, Babasınınki Ahmed'dir. Nisbeleri Ed-derevî (ed-devrî) El-aksurî El-kûsî El-ensârî Olup, Künyesi Ebû Muhammed'dir. Daha Çok İbn-i Nûh Diye Tanınmıştır. Mısır'ın Saîd Bölgesinde Bulunan Aksur Kasabasında Doğdu. Doğum Târihi Belli Değildir. 1309 (h.708) Senesinde Zilkâde Ayında Mısır-kâhire'de Vefât Etti. Soyu Eshâb-ı Kirâmın Meşhûrlarından Olan Sa'd Bin Ubâde Hazretlerine Ulaşır.
ibn-i Nûh, İlim Tahsîli İçin Çok Gayret Gösterdi. O Zamanda "hafızayn" Olarak Bilinen Ebû Muhammed Ed-dimyâtî İle Muhibb-üt-taberî Ve "şeyhayn" Olarak Bilinen, Ebü'l-abbâs El-mülessem İleabdülazîz El-menûfî'nin Ve Başka Âlimlerin Sohbetlerinde Bulundu. Onlardan İlim Öğrendi. Kendisinden İse; Kutb-ül-halebî, Alâüddîn-i Konevî, Ebû Hayyân Ve Başkaları İlim Öğrenip, Rivâyetlerde Bulundular. Kûs Şehrinde Talebeleri İçin Güzel Bir Dergâh Yaptırdı. Orada Talebelere Ders Verirdi. Gayr-i Müslimler Tarafından Rahatsız Edilince, Kâhire'ye Taşınıp, Yerleşti. Vefât Edinceye Kadar Orada İkâmet Etti.
kerâmetler, Hârikalar, Fazîletler Sâhibi Olan İbn-i Nûh, Dînî Ve Edebî İlimleri Kendisinde Toplamıştı. Devamlı Emr-i Mârûf Ve Nehy-i Münker Yapardı. (iyiliği Emreder, Kötülükten Sakındırırdı.) Kendisini Allahü Teâlâya İbâdet Ve Tâate Vakfetmişti. Başta Resûlullah Efendimiz Olmak Üzere, Bu Yolun Büyüklerine Olan Muhabbet Ve Bağlılığı Pekçok İdi. Peygamber Efendimize Olan Bağlılığı, Muhabbeti, Evlâdına Olan Muhabbet Ve Şefkatından Çok Daha Fazlaydı.
ibn-i Nûh Abdülgaffâr Bin Ahmed Hazretlerinin Kıymetli Şiirleri Ve Güzel Sözleri Vardır. Bir Defâsında; "allahü Teâlânın Evliyâsının Büyüklüğünü İnkâr Edenlerin, Bu Büyükler Hakkında Uygun Olmayan, İleri Geri Sözler Söylemeleri, Küçük Bir Sivrisineğin, Bir Dağ Üzerine Üflemesine, Üfürmesine Benzer. Nasıl Ki, O Dağın O Üfleme İle Yerinden Ayrılması Mümkün Değil İse, İnkârcıların Sözleri Sebebiyle, Büyüklerde Bir Değişiklik Olması Da Böyle İmkânsızdır."
ibn-i Nûh'un el-vahîd Fî Sülûk-i Ehl-it-tevhîd isimli Kıymetli Bir Kitabı Vardır. Talebelerinden Birine Şöyle Nasîhat Etti:
her Zaman Şu Hususlara Riâyet Et: 1) Evini Temiz Tut! 2) Gıybeti Terket! 3) Âhiret İşlerine Sarıl!4) Dâimâ Allahü Teâlâyı An, O'nu Hâtırından Çıkarma! Bunlardan Sonra Şunları Yap: Senden Ayrılacak Şeyden, O Seni Terk Etmeden Önce, Sen Ondan Ayrıl.
sana Lâzım Olacak Şeye, O Şey Sana Lâzım Olmadan Önce, Ona Sâhib Ol! Takvâya Sarıl! Her Şeyi Allah İçin Yap!
bütün Hayırlar Şu Beş Şeydedir: 1) Allah İçin Sevmek. 2) Allahü Teâlâya Kulluk Vazifelerini Samîmî Ve Doğru Olarak Yapmak. 3) Allahü Teâlânın Emirlerine Uymak. 4) Allahü Teâlânın Yasak Ettiği Şeylerden Sakınmak. 5) Allahü Teâlâdan Uzaklaştıracak İşleri Bırakıp, O'nun Rızâsını Kazandıracak İşleri Yapmak.
bunlardan Sonra Şu Beş Şeyi Yapmalıdır: 1) Allahü Teâlânın Sevdiğini Sevmek. 2) Allahü Teâlânın Buğzettiğine Buğzetmek. 3) Allah İçin Sabretmek. 4) Allahü Teâlânın Hükmüne Rızâ Göstermek. 5) Her İşini Allahü Teâlâya Havâle Etmek. Allahü Teâlânın Dilediği Ve Takdîr Ettiğini Güzel Görmek.
şu Hasletleri Kendinde Bulundur: Ahlâkını İyi Yap. Vakitlerinin Kıymetini Bil. Kaçırdığın Şeye Üzülme. Gelenden Memnûn Ol. Allahü Teâlânın Bütün Mahlûkâtına Karşı Şefkatli Ol.
insanlarla Arkadaşlık Ederken Şunlara Riâyet Et: Onlardan Gelen Eziyet Ve Sıkıntılara Sabret. Fakat Sen Onlara Kat'iyyen Eziyet Etme. İyi Olsun, Kötü Olsun, Bütün Herkese İyilik Yap. Onlara Adâletle Muâmele Et. Onlara Allah İçin Nasîhatta Bulun.
insanlara Karşı Kendinde Şu Vasıfları Bulundur: 1) İnsanların Arasında Selâmı Yay. 2) Onlardan Aç Olanları Doyur. 3) Onlara Karşı Yumuşak Konuş. 4) Herkese Güler Yüz Göster. 5) İnsanlarla Münâkaşa Ve Münâzara Yapma!
insanlar Arasında Şunlara Da Riâyet Et: 1) Onlara Düşmanlık Yapma. 2) Onlarla Münâkaşa Yapma. 3) Onlar Arasında Lüzumsuz Konuşma. 4) Onların Kusûr Ve Eksiklerini Ortaya Koyma!
yine İnsanlara Karşı Dikkat Edilecek Hususlardan Bâzıları Da Şunlardır: Kişinin Kendisini, İnsanların En Aşağısından Bile Daha Üstün Görmemesi Gerekir. Çünkü Kişi, Allahü Teâlâ Katında Durumunun Ne Olacağını Bilemez. Hiç Kimseyi Küçümsememeli, Hiç Kimse İle Alay Etmemelidir. Çünkü Allahü Teâlâ, İnsanı En Güzel Şekilde Yaratmıştır.
yine Kişiye, İnsanlar Arasında Şunlar Gerekir: İnsanların Arasını ıslâh Etmeli. Onların Arasındaki İhtilâf Ve Anlaşmazlıklara Girmemelidir. Onların Ufak Tefek Hatâ Ve Kusûrlarını Görmezlikten Gelmeli, Onları Örtmelidir. Îkâz Edilmesi Gerekiyorsa, Uygun Şekilde Söylemelidir. Gücünün Yettiği Nisbette İyilikle Emredip, Kötülükten Men Etmelidir. Onlara Yumuşaklıkla Muâmele Etmelidir.
kaynaklar
1) Tabakât-üş-şâfiiyye; C.10, S.87
2) Ed-dürer-ül-kâmine; C.2, S.386
3) Hüsn-ül-muhâdara; C.1, S.524
4) Mu'cem-ül-müellifîn; C.5, S.267
5) Tabakât-ül-kübrâ; C.1, S.161
6) Esmâ-ül-müellifîn; C.1, S.587
7) El-a'lâm; C.4, S.31
8) Keşf-üz-zünûn; C.2, S.1406, 2005
9) Tabakât-ül-evliyâ; S.448
