anadolu Velîlerinden. Doğum Târihi Bilinmemektedir. 1859 (h.1276) Senesinde Vefât Etti. Türbesi Eruh'ta Aynî Köyündedir. Babası Şeyh Muhammed, Mürşid-i Kâmil Bir Zâttı. Memleketinde İlim Tahsîline Başlayıp İlm-i Âletten şerh-i Şemsiyye kitabına Kadar Okudu. İlim Tahsîli Sırasında Bir Gün Şeyh Sâlih Sübkî'yi Ziyâret İçin Basret Köyüne Gitti.şeyh Sâlih Hazretleri Onun Mürşid Olmaya İstidâtlı Ve Kâbiliyetli Bir Kimse Olduğunu Görerek Onu Yetiştirip Kendine Vekil Olarak İnsanların İrşâdı İle Vazîfelendirdi. Bu Emir Üzerine Bir Hafta Aynî, Bir Hafta Da Basret Köyünde Kalmak Sûretiyle İnsanların İrşâdı İle Meşgûl Oldu. Dünyâya Hiç Meyletmezdi. Üstün Haller Sâhibiydi.
o Devrin Paşalarından Kenan Paşa, Şeyhmuhammed Aynî Hazretlerini Ziyâret Maksadıyla Siirt'e Oradan Da Aynî Köyüne Gitmişti. Askerleriyle Birlikte Aynî Köyüne Varınca, Câminin Avlusunda Bir Hasır Üzerine Oturdu. Paşa İçin Yemek Hazırlamak İstediler. Şeyh Hazretleri; "bu Hususta Tekellüfe Girmeyiniz, Kendinizi Zorlamayınız." Dedi. Evinde Arpa Unundan Yapılmış İki Yufka Ve İki Gün Önce Pişirilmiş Et Yemeği Vardı. Bunları Yedirmek Bizim İçin Ar Olur Dedilerse De, Şeyh Hazretleri; "bunlar Yemek Olarak Kâfidir. Mevcud Olan Bunlardır. Bunları İkrâm Etmekte Bir Mahzur Yoktur." Dedi. Sonra Kendisi Kenan Paşanın Yanına Gitti.paşa Onu Görünce Ayağa Kalkıp Hürmetle Elini Öptü Ve Duâ İstedi. Sofrayı Getirmelerini Söyleyince, Paşanın Önüne İki Yufkayı Ve Et Yemeğini Koydular. Bunları Yedi. Sonra Kalkıp Şeyh Muhammed Aynî Hazretlerinin Elini Tekrar Öptü. Teşekkür Ederek Müsâde İsteyip Ayrıldı. Dönerken Yolda Adamlarından Biri, Şeyh'in Huzûrunda Ne Yemeği Yediğini Sorunca; "arpa Ekmeği Ve Bayat Et Yemeği Yedim. Yemin Ederim Ki Ömrümde Böyle Lezzetli Yemek Yemedim." Dedi.
şeyh Hâlid Zibârî Onun Halîfesi Ve Dâmâdıdır. Dâmâdı Olunca Onu Kendine Vekil Etmek İstedi. Ancak O Bunu Kabûl Etmeyip Medrese Hocalığı Yapmak İstediğini Bildirdi. Bu Hususta Uzun Müddet ısrar Etti. Kabul Ettiremedi. Bir Gün Talebelerine; "hazırlık Yapınız. Yarın Oradaki Ve Çevresindeki İnsanları İrşâd İçin Basret Köyüne Gideceğiz." Dedi. Âdeti Üzere Bir Hafta Aynî Köyünde Bir Hafta Da Basret Köyünde İkâmet Ederdi. İhtiyarlayıp Gidip Gelemeyecek Hale Gelinceye Kadar Bu Âdetine Devâm Etti. Bu Sebeple O Havâlinin İrşâd İşini Hâlid Zibârî'ye Vermek İstiyordu.
pekçok Mürîdinin De Bulunduğu Bu Yolculukları Sırasında, Namaz Vaktinde Namaz Kılmak Ve İstirahat İçin Bir Akarsuyun Başında Durdular. Bu Sırada Şeyhlerinin Ve Peygamber Efendimizin Rûhâniyetinden Yardım İsteyerek Talebesi Şeyh Hâlid Zibârî'nin Kalb Gözünün Açılması Ve Halîfelik Teklifini Kabûl Etmesi İçin Duâ Etti. Şeyh Hâlid Zibârî Bu Sırada Bir Ağaç Altında Bir Müddet Uyumuştu. Uyandığında Yüzünde Bir Nûr Parlıyordu. Hocası Onun Güzel Bir Rüyâ Gördüğünü Anlayıp Ne Gördüğünü Sordu. O Da; "rüyâmda Şeyh Hâlid Cezerî'yi Gördüm. Bana Hırka Giydirdi Kalb Gözüm Açıldı. Sizin Emrinize Uymamı, Râzı Olmamı Söyledi." Dedi.sonra Basret Köyüne Gittiler. Orada Kendi Yerine Şeyh Hâlid Zibârî'yi Halîfe Tâyin Etti. İnsanlara İslâmiyeti Anlatmakla Vazîfelendirdi. Bunun Üzerine O Da Basret Köyüne Yerleşti. İrşâdı O Havâlide, Siirt Ve Mardin Çevresine Kadar Yayıldı.
vefâtı Yaklaşınca, Evladlarına Ve Talebelerine Yaptığı Vasiyetinde Aynî Köyünün Batısındaki Tepenin Üzerine Defnetmelerini Söyledi. Kabri Üzerine Üstü Açık, Kubbesiz Türbe Yapmalarını Ve Kubbe Yerine Türbenin Ortasına O Bölgede Meşhur Olan Bıtım Ağacı Dikmelerini Söyledi. Vefâtından Sonra Kabri Üzerine Yapılan Türbenin Üstünü De Bir Kubbe İle Kapattılar. O Gece Köy Halkı Bir Gürültü Duydu. Sabahleyin Yaptıkları Kubbenin Yıkıldığını Gördüler.tekrar Ve Daha Sağlam Bir Şekilde Yaptılar. Fakat Gece Şiddetli Bir Gürültü İle Yine Yıkıldı. Bunun Üzerine Vasiyetine Uyarak Kubbesiz Bir Türbe Yaptılar, Ortasına Da Bir Bıtım Ağacı Diktiler. Bu Ağaç Büyüyüp Türbenin Üzerini Kubbe Gibi Kapattı. Dalları Türbenin Duvarından Taşmadan Âdetâ Çadır Gibi Türbeyi Kapatmaktadır.
kaynaklar
1) Kitâbu Ahvâl-üd-dürriyye Fî Silsilet-iz-zibâriyye