tâbiînden, Meşhûr Hadîs Âlimi Ve Velî. Aslen İranlıdır. Kendisine Tâvûs-i Himyerî De Denir. Eshâb-ı Kirâmdan Yetmiş Kişiyi Gördüğünü Söylerdi. Hazret-i Tâvûs Bin Keysân, Büyük Bir Hadîs Âlimi Olup, Aynı Zamanda Fıkıh Ve Tefsîr İlminde De Pek İleri Dereceye Sâhipti. Sika, Güvenilir, Sağlam Olduğunda, Hadîs-i Şerîf Âlimleri Söz Birliği Etmişlerdir. Hadîs-i Şerîf İlmini; Hazret-i Âişe, Hazret-i Abdullah İbn-i Ömer, Hazret-i Ebû Hüreyre, Hazret-i Abdullah Bin Amr, Hazret-i Zeyd Bin Erkam Gibi Sahâbe-i Kirâmın Seçkinlerinden Öğrendi. Kırâat İlmini, İbn-i Abbâs’dan Tâlim Etti. Bu Hususta Eşine Çok Az Rastlanan Bir Bilgiye Sâhipti. Tâvûs’dan Da; Oğlu Abdullah, Zührî, İbrâhim Bin Meysere, Amr, Mücâhid Gibi Büyük Zâtlar Hadîs-i Şerîf Rivâyet Ettiler.

hazret-i Tâvûs Bin Keysân, Allahü Teâlâya Yalvarmaktan Zevk Alan Bir Zâttı. İbâdet, Bedenleri İçin Gıdâ, Kalbleri İçin Hayattı. Uzun Zaman Ayakta İbâdet Etmekten Yorulmazdı. Çok Namaz Kıldığı İçin, Alnında Secde Yeri İz Olmuştu. Bir Kimse Bir Şey Sorarsa Bütün Teferruatıyla Anlatır, Başka Bir Kimseye Sormaya Lüzum Bırakmazdı. Hazret-i Tâvûs Bin Keysân, Yatağına Yattığı Zaman, Sağa Sola Döner Rahat Edemez, Bunun Üzerine Kalkar Sabaha Kadar Namaz Kılar Ve; “âbidlerin Uykusu, Cehennem'i Hatırlamaktır.” Derdi. Böyle Kırk Sene Yatsı Namazının Abdestiyle Sabah Namazını Kılmıştır. Kırk Defa Hacca Gitti.

duâsı Kabûl Olan Zâtlardandı. O Derece Cesur Ve Kuvvetli Kalbe Sâhipti Ki, Öldürüleceğini Bilse Bile Gayrimeşrû Bir İşi Aslâ Yapmaz Ve Dalkavukluğa Kaçacak Bir Sözü Hiç Kullanmazdı. Hazret-i Tâvûs Ateşten Çok Korkar, Gördüğü Yerde Aklını Kaybedecek Gibi Olurdu. Çünkü Ateşi Görünce Cehennem'i Hatırlardı. Bir Defâsında, Ocaktan Çıkan Alevi Görünce Bayıldı.

doğruyu Söylemekten Hiç Çekinmezdi. Zamânının Devlet Adamlarına Gider, Onlara Nasîhat Verirdi. Sultânın Açtırdığı Kuyudan Hayvanını Sulamazdı. Yaptığı Doğru Olan İşler İçin Ayıplanmaktan Korkmaz, Ayıplanma İle, Hak Bildiği Yoldan Ayrılmazdı.

halîfe Hazret-i Ömer Bin Abdülazîz’e Bir Nasîhat Mektubunda; “kendi Amelinin Hayırlı Olmasını İstiyorsan, Halkın İşlerini De Hayırlı İnsanlara Yaptır” Buyurdu. Ömer Bin Abdülazîz Bunu Okuyunca, “bu Nasîhat Bana Kâfidir” Demiştir. Hazret-i Tâvûs, Bütün İşlerini Ve Hattâ Konuşmasını İyi Niyet Ederek Yapardı. Kendisine Konuş Dediklerinde Konuşmadığı Gibi, Kendiliğinden Konuşmaya Başladığı Da Olurdu. Niçin Böyle Yapıyorsun Diye Soranlara; “niyetimi Yapmışsam Konuşurum” Derdi.

hazret-i Tâvûs, Mekhûl’e Gönderdiği Bir Nasîhat Mektubunda; “selâmün Aleyküm, Kardeşim Mekhûl, Sakın Yaptığın İbâdetlerin Çokluğu Sebebiyle, Kendini Allahü Teâlânın Yanında Büyük Bir Makam Sâhibi Sanmayasın. Çünkü, Kendisini Bu Zanna Kaptıranların Hepsi Ahirete Eli Boş Gittiler. Eğer, Yaptığım İbâdetlerin Çokluğunu İnsanlar Görsün, Beni Öğsünler Diye Düşünüyorsan, İnsanlar Seni Öğerler Ve Maksadın Hâsıl Olur. Fakat Âhirete Sen De Eli Boş Dönersin” Diye Yazdı.

bir Gün Şuayb Bin Harb, Hazret-i Tâvûs’un Yanında Ağlamaya Başladı. Orada Bulunanlar Da Ağladılar. Kendisinin Büyük Bir Şey Yaptığı Zannedilince Hazret-i Tâvûs Ona Dönerek; “ey Kardeşim! Yaptığın Bir Günah İçin Yerdekiler Ve Gökdekilerin Hepsi De Seninle Berâber Ağlasalar Yine De Azdır.” Dedi.

hazret-i Tâvûs’a; “evinizden Hiç Çıkmıyorsunuz, Hikmeti Nedir?” Diye Sorduklarında; “idâreciler Adâletten Ayrıldı, Halk Fesâda Uğradı. Peygamberimizin Yolu Unutuldu. Bunun İçin Dışarı Çıkamıyorum. Bir Kimse, Kölesiyle Evlâdına Aynı Muâmeleyi Yapamıyorsa, Adâletten Ayrılmıştır” Dedi.

hasan-ı Basrî, Bir Gün, Kâbe’de Büyük Bir Topluluğa Hadîs-i Şerîf Yazdırmakta Olan Hazret-i Tâvûs’un Yanına Gelip Kulağına Eğilerek; “eğer, Kendini Beğenme Duygusu Geliyorsa, Burayı Terket!” Dedi. Hazret-i Tâvûs Da Dersi Bıraktı, Oradan Derhal Ayrıldı.

hazret-i Tâvûs; “hastanın, Hastalığı Hâlindeki İnlemesi Defterine Yazılır.” Diyerek Hastanın İnlemesini Hoş Görmezdi. “burada Bir Nevî Şikâyeti Açıklamak Vardır.” Derdi.

hazret-i Tâvûs 724 (h.106) Yılında 90 Yaşında Hac Yaparken, Terviye Gününden Bir Gün Önce Vefât Etti. Cenâze Namazını Halîfe Hişâm Bin Abdülmelik Kıldırdı.

rivâyet Ettiği Bir Hadîs-i Şerîfte Resûlullah Efendimiz Buyurdu Ki:

“ben Kimin Sevgilisi İsem, Ali De Onun Sevgilisidir.”

hazret-i Tâvûs Anlattı: Îsâ Aleyhisselâma Sordular: “ey Allah'ın Peygamberi, Bize Neyi Tavsiye Edersiniz?” Îsâ Aleyhisselâm Da; “sözünüz Zikir, Sükûtunuz Fikir, Bakışınız İbret Olsun!” Buyurdu.

hazret-i Tâvûs Buyurdu Ki: “dilim Bir Yırtıcı Hayvandır Ki, Onu Bırakırsam Beni Hemen Helâk Eder.”

çok Defâ Kendi Kendine; “keşke İlmi Yalnız Kendin İçin Öğrenseydin. Çünkü İnsanlardaki Emânet Duygusu Kalktı. Bilgi İle Amel Yok Oldu” Derdi.

“ibâdetlerin En Değerlisi, Gizliliğine En Çok Riâyet Edilendir.”

“müslümanda Ümid Ve Korku Aynı Olmalıdır. Eğer Tartılırsa Eşit Gelmelidir.”

“yâ Rabbî! Bana Çok Mal Ve Evlâd Yerine, Çok İlim Ve Amel İhsân Et” Diye Duâ Ederdi.

evine Bir Hırsız Girmişti. Hazret-i Tâvûs, Hırsızı Yakaladı. Nasîhat Etti, Biraz Da Para Verdikten Sonra Serbest Bıraktı.

“insanların Başına Gelen Musîbetler, Ya Malından Ya Şöhretindendir. Bunların Hâricinde İnsana Zarar Gelmez.”

kerâmet Ve Menkîbeleri

ey Benim Allah'ım!

hazret-i Tâvûs Bin Keysân Hac Seyahatlerinden Birini Şöyle Anlatır: Hacca Gitmiştim. Yanımda Bir De Çocuk Vardı. Binecek Bir Hayvanı Ve Yiyecek Bir Şeyi Yoktu. “ey Çocuk, Senin Yiyeceğin Var Mı?” Dedim. Çocuk; “en İyi Yiyecek Takvâdır. Kerîmlerin Evine Giderken Yiyecek Götürmek Uygun Değildir” Dedi. İhram Kuşandığımızda Hepimiz “lebbeyk” Dediğimiz Halde, Çocuk Söylemiyordu. “niçin Söylemiyorsun” Dedim. “red Cevâbını Duymamak İçin” Dedi. Bu Söz Üzerine Çok Ağladım Ve Dedim Ki: “bu Çocuk Red Olunmaktan Korkarsa, Biz Red Olunur, Kabûl Edilmezsek Hâlimiz Nice Olur.” Mina’ya Kurban Kesmek İçin Geldik. Kurbanlarımızı Kestik, Fakat Çocuk Kesmedi. O; “ey Benim Allah'ım! Herkes Kurban Kesiyor. Benim Kurban Kesecek Hiçbir Malım Yok. Ancak, Bu Küçük Vücûdumu Senin Rızân İçin Kurban Etmek İstiyorum, Kabûl Buyur Allah'ım?” Diyerek Ağlıyordu. Çocuk, Kelime-i Şehâdet Getirerek Canını, Cânâna Teslim Etti. Annesi Hâdiseyi Öğrenince, Çok Üzülüp Ağladı. Bir Ses Duydu: “ey Hâtun! Senin Çocuğun, Benim Rızâma Kavuşmak İçin Canını Fedâ Etmek İstedi. Kabûl Ettim. Eğer İstersen Seninkini De Kabûl Ederim.” Diyordu.

kaynaklar

1) Vefeyât-ül A’yân; C.2, S.509

2) Tabakât-ı İbn-i Sa’d; C.7, S.537

3) Tezkiret-ül-huffâz; C.1, S.90

4) Hilyet-ül-evliyâ; C.4, S.3

5) Tehzîb-üt-tehzîb; C.5, S.8

6) Riyâd-un-nâsıhîn; S.176

7) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.3, S.19