kuzey Afrika’da Yetişen Büyük Velîlerden. On Beşinci Asırda Yaşamıştır. Kaynaklarda Doğum Ve Vefât Târihleri Ve Yerleri Bildirilmemektedir. Evliyânın Büyüklerinden Olan vaglisiyye ve kasîde-i Bürde şârihi, Pekçok Kıymetli Eserin Sâhibi Abdürrahmân Sebbâg, Yahyâ Îdilî’nin Kutub Denilen Büyük Evliyâdan Olduğunu Bildirmiştir. Onun Fıkıh Ve Ahlâk İlimlerinde Yüksek Mertebede Olduğuna Şehâdet Etmiştir.

bir Gün Bir Mescid Yapılacaktı. Mescidin Kıblesini Tâyin Ederken İhtilâf Çıktı. Bâzı İnsanlar Kıblenin Bir Yönde; Bâzıları Da Başka Yönde Olduğunu Söylediler. Bunun Üzerine Yahyâ Îdilî, Kıble Tarafında Bulunan Dağa “alçal!” Diye Seslenince, Dağ Alçaldı Ve Kâbe-i Muazzama Gözüktü. Orada Bulunanların Hepsi, Kâbe-i Muazzamayı Gördüler.

şeyh Zerrûk, Yahyâ Îdilî’ye Çok Hürmet Ederdi. Çünkü Bâtın, Tasavvuf İlmini Ondan Almıştı. Bir Gün Bir Kelimenin Harfleri Hakkında İhtilâf Edildi. Hemzeli Mi, Yoksa Hemzesiz Mi Olacak Diye Yahyâ Îdilî’ye Sordular. O Da Hemzeli Olacak Dedi. Şeyh Zerrûk’un İçinde Az Bir Şüphe Olup, Böyle Olduğuna Tam Kanâat Getirememişti. Yahyâ Îdilî, Şeyh Zerrûk’un Başını Okşayarak; “işte Levh-i Mahfûz, Bak!” Dedi. Allahü Teâlâ Zerrûk'un Gözünden Perdeyi Kaldırdı Ve Levh-i Mahfûzu Gördü. Yahya Îdilî’nin Buyurduğu Gibi İdi.

büyük Âlim Tevâtî, Talebelerinden Birini Zeytinyağı Getirmesi İçin Yahyâ Îdilî’ye Gönderdi. Yahyâ Îdilî, Gelen Talebeye Bir Mikdar Zeytinyağı Verdi. “hocanız Tevâtî’nin Yanına Varıncaya Kadar Kimseye Bir Şey Söylemeden Götürünüz” Dedi. Talebe, Yolda Bâzı Arkadaşlarına Rastladı. Onlar O Talebeye Hâl Hatır Sordular. O Da Yahyâ Îdilî’nin Sözünü Unutarak Onlarla Konuştu. Becâye’ye Geldiğinde Kapların İçinde Sâdece Zeytin Kabukları Olduğunu Gördüler. Meseleyi Hocaları Tevâtî’ye Anlattılar. Tevâtî Onlara; “eğer Tenbihe Uyup, Sussaydınız, Arkadaşlarınızla Yolda Konuşmasaydınız Böyle Olmazdı. Emre Muhâlefet Ettiniz, Böyle Oldu” Dedi.

kaynaklar

1) Ta’rîf-ül-halef; S.595

2) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; C.13, S.141