hindistan Âlim Ve Velîlerinden. Bedâyûnlu İdi. Bedâyûnî, Nahşebî, Dehlî Ve Hindî Nisbet Edildi. Şeyh Hamîdeddîn Nâgûrî’nin Torunu Ve Halîfesi Olan Şeyh Ferîd’in Talebesi Olup Seyyiddir. Ondan İlim Öğrenip, Feyz Aldı. Hindistan’da Onun Devrinde Ziyâ İsminde Üç Kimse Vardı. Biri Nahşebî Diğerleri, Ziyâ Semnânî Ve Ziyâ Bernî İdi. Ziyâ Semnânî, Zamânın Büyük Evliyâsı Nizâmüddîn Evliyâ’ya Muhâlifti. Ziyâ Bernî, Nizâmüddîn Evliyâ’yı Çok Severdi Ve Onun Talebesiydi. Ziyâ Nahşebî İse, Nizâmüddîn Evliyâ’ya Muhâlif Olmadığı Gibi, Talebesi De Değildi. Herkesten Uzak Bir Hayat Yaşardı. Kimseyi Be?enmemezlik Etmez, Kimseye De Gönül Ba?lamazdi. Bedâyûn’daki, İsimsiz Ve İssiz Zâviyesinde Kitap Yazmakla Meşgûl Olurdu. silk-üs-sülûk, Aşere-i Mübeşşere, Külliyât, Cüz’iyyât, Tûtinâme adli Eserlerinden Başka, Daha Birçok Telifleri Vardir. Eserleri Daha Çok, Açiklanmasi Zor Meselelere Dâirdir.silk-üs-sülûk adli Eseri, Güzel Ve Tesirli Bir Dille Yazılmış Olup, Evliyânın Hikâyelerini Ve Sözlerini İhtivâ Etmektedir. Eserlerinde, Kendi Yazdığı Pekçok Şiiri De Vardır. 1350 (h.751) Yılında Bedâyûn’da Vefât Etmiştir.
ziyâüddîn Nahşebî Buyurdu Ki: Büyüklerden Biri, Bir Kadınla Evlendi. Gece Olunca Ona; “ey Hanım, Pijamamı Hazırla Yatacağım.” Dedi. Hanımı; “efendim, Senin Mevlâ’n (sâhibin) Yok Mu?” Dedi. “vardır” Buyurdu. “senin Mevlâ’n Uyur Mu, Uyumaz Mı?” Dedi. “uyumaz” Buyurdu. “mevlâ’n Uyanık İken Sen Uyumaktan Hayâ Etmez Misin?” Dedi.
insan, Ölüm, Fakr Ve Ateşin (cehennem'in) Yarış Meydanındadır. Allahü Teâlâ Onun Terbiyecisi, Peygamberler Sürücüsü, Kitaplar Öncüsüdür, O İse Serkeştir, Söz Dinlemez.
kardeşim, Eskiden Öyle İnsanlar Vardı Ki, Başkalarının Günah İşlediklerini Duysalar, Sıtmalı Gibi Titrerlerdi. Senin İse Kendi Günâhından İçin Yanmıyor. Eskiden Bir Âdet Vardı; Güller Açınca, İnsanlar Oyun Oynarlar, Eğlenirlerdi. Bu Sebebtendir Ki, Her Sene Güllerin Yetişme, Açılma Zamanı Gelince, Ma’rûf-i Kerhî Hazretleri Üzülür; “gül Açtı, Şimdi İnsanlar Oyunla Meşgûl Olacaklar” Derdi.
büyüklerimiz Diyorlar Ki, Bir Kimsenin Başkasının Emri Altında Olması, Nefsinin Emri Altında Olmasından İyidir. Dervişlerden Biri, Cuma Günleri Dışarı Çıkar, Kimi Görse; “mescide Hangi Yoldan Gitmeli?” Diye Sorardı. Birisi Ona; “senelerdir Mescide Gidersin, Yolu Öğrenemedin Mi?” Dedi. “bilmiyorum, Ama Gittiğimiz Yolda Mahkûm Olmak, Hâkim Olmaktan Daha İyidir” Derdi.
dinle, İyi Dinle! Vehb Bin Münebbih Anlatır: Ka’b-ül-ahbâr, Mescidde Arka Saflarda Durur. Ona; “bunun Altında Hangi Sır Gizlidir?” Diye Sordular. Buyurdu: “tevrât’ta Okudum Ki, Muhammed Aleyhisselâmın Ümmetinden Öyle İnsanlar Vardır Ki, Onlardan Biri Başını Secdeye Koyunca, Başını Secdeden İyice Kaldırıncaya Kadar, Allahü Teâlâ Onun Arkasında Olanı Magfiret Eder. Ben De Hepsinden Geride Dururum, Umarım Ki, Öyle Birisinin Secdesiyle Benim İşim Görülsün.”
büyük Şeyh Abdullah İbni Hafîf (kuddise Sirruh) Hastalanmıştı. Bir Doktor Geldi Ve; “ey Şeyh Hastalığın Nedir?” Dedi. “vücûd Gidince, Hastalık Da Gider” Buyurdu.
cihânı, Karıncanın Gözünden Daha Küçük Gören Muhammed Vâsi Buyurdu: “eğer Günâhın Kokusu Olsaydı, Hiç Kimse Benim Yanımda Oturamazdı.”
hâce Ebü'l-hasan Harkânî Buyurdu: “yakınların Yakını, Bizim Maksadımız Olanın Yanında Uzak Kalır. Kardeşim, Suya Daha Yakın Olan, Daha Çok Batar; Ateşe Daha Yakın Olan, Daha Çok Yanar.”
derler Ki, Bir Gün Bir Genç, Zengin Bir Kadının Kapısına Geldi Ve; “ben Ona Âşık Oldum” Dedi. Bu Haberi Kadına Ulaştırdılar. Kadın Onu Çağırdı Ve Onunla Konuşmaya Başladı. “sakın Bir Daha Bu Sözü Söyleme!” Dedi. “edemem Ki” Dedi. “iki Bin Gümüş Vereyim” Dedi. “yapamam” Dedi. On Bin Gümüşe Kadar Çıkardı. Genç, On Bin Gümüşü Duyunca Râzı Oldu. Kadın Bu Durumu Görünce, Onun Dilini Kesmelerini Emretti Ve; “bizi Sevdiğini İddiâ Edip De, Bize Değil Malımıza Râzı Olanın Cezâsı Budur.” Dedi.
râbia-i Adviyye’ye Sordular Ki: “sen Şeytana Düşman Mısın?” “hayır” Dedi. “niçin?” Dediler. “ben Dostla O Kadar Meşgûlüm Ki, Başkası Hâtırıma Gelmiyor” Buyurdu.
büyüklerden Birine; “dünyâ Neye Benzer?” Dediler. “dünyâ, Benzeri Olmaktan Daha Aşağıdır” Buyurdu.
bir Kimse, Bir Dervişe Gidip; “birkaç Gün Seninle Berâber Olayım” Dedi. "ben Olmasam Kiminle Olacaktın?” Diye Sordu. “allahü Teâlâ İle” Dedi. “benim Olmadığımı Kabûl Et Ve Şu Anda Allah İle Ol” Buyurdu.
bir Gün Dünyâ Ehli Zengin Birisi, Bir Dervişin Evinden Su İstedi. Ona Tatsız, ılık Bir Su Verdiler. “bu Su, Sıcak Tatsızdır” Dedi. O Derviş; “ey Efendi, Biz Zindandayız. Zindanda Olan İyi Su İçmez” Dedi. Yahyâ Bin Muâz-ı Râzî’yi Öldükten Sonra Rüyâda Gördüler. “yüksek Âlemde Sana Ne Yaptılar?” Diye Sordular. Buyurdu Ki: “dünyâdan Ne Getirdin?” Dediler. “zindandan Geliyorum; Zindandan Ne Getirilir?” Dedim.
şiblî Hazretlerini, Öldükten Sonra Rüyâda Gördüler. “münker Ve Nekîr’in Suâllerinden Nasıl Kurtuldun?” Dediler. “siz Orada Olsaydınız Da, Benim Yanımdan Nasıl Gittiklerini Bir Görseydiniz. Bana, “rabbin Kimdir?” Dediler. “rabbim Öyle Birisidir Ki, Size, Bütün Meleklerle Birlikte Babamın Önünde Secde Etmenizi Emretti; Biz Onda Babamın Sülbünde, Bütün Kardeşlerimle Birlikte Sizi Görüyorduk.” Dedim. Melekler; “biz Buradan Çekilip Gidelim. Biz Ona Suâl Soruyoruz, O İse Hazret-i Âdem’in Bütün Zürriyetinin Cevâbını Veriyor.” Dediler.
ey İnsan, Bir Gün Sabahtan Akşama Kadar Nefsinle Harb Et. Neler Zâhir Olacağını Bir Gör. Merd, Nefsinde Bir Eksik Görüp De Onunla Harb Edendir.
cüneyd-i Bağdâdî Hazretlerini Vefâtından Sonra Rüyâda Görüp; “işin Nereye Vardı?” Dediler. “âhiret İşi, Bizim Dünyâda Zannettiğimizden Daha Zordur.” Buyurdu.
kerâmet Ve Menkîbeleri
kavuşmak İstersen
ziyâeddîn Nahşebî Hazretleri Buyurdu Ki: Dinle, İyi Dinle! Büyüklerden Biri, Hiç Sağına Soluna Bakmazdı. Bir Gün Kâbe’yi Tavâf Ederken, Birisi Ona Seslendi. Onun Tarafına Bakmak İstedi. Gâibden Bir Ses İşitti: “bizden Başkasına Bakan, Bizden Değildir.” Kardeşim, Bu Yolda Bin Sene Yürüsen Ve Hâtırından; “bunu Kabûl Ederler.” Düşüncesi Geçse, Hâlâ Makam Arzusunda Olup, Hâlâ İstek Yolunun Yolcusu Olduğun Anlaşılır. Ey Kardeşim, Eğer Bu Yoldan Menzile Kavuşmak İstersen, Sakın Kendini Arada Görme! Tâat Zenginliğine Kavuşmuş Olan Büyükler, Kendilerini Dâimâ Müflis Olarak, Düşünmüşlerdir. Her Zaman Müflis Olanlar İse, Kendilerini Nasıl Zengin Yaparlar.
dinle, İyi Dinle! İbrâhim Aleyhisselâm Ateşe Erişti?inde, Ateş Ona Selâmet Oldu. Zîrâ Onun Kalbi, Hakîkî Ateşle Yanmişti. Bunun İçindir Ki, “sen Olmasaydin, Sen Olmasaydin Kâinâti Yaratmazdim.” makâminin Sâhibi, Yâni Resûl-i Ekrem Efendimiz; “benim Kadar Hiç Kimse Eziyet Çekmedi. Hazret-i İbrâhim’in Ateşe Atilmasi Belâ De?ildi. Hazret-i Zekeriyyâ’nin Parça Parça Edilmesi Sikinti De?ildi. Belâ Ve Sikinti, Bizim Başimiza Dökülendir. Bizi, Gök Ve Yer Ehlinin Önüne Geçirdiler Ve Âdem Aleyhisselâmin Zürriyetinin Günahlarini, Benim Şefâat Ete?ime Ba?ladilar.” buyurdu.
kaynaklar
1) Ahbâr-ul-ahyâr; S.111
2) Hediyyet-ül-ârifîn; C.1, S.429
